Wikipedia

Stuart Whitman

amerykański aktor

Stuart Maxwell Whitman (ur. 1 lutego 1928 w San Francisco, zm. 16 marca 2020 w Montecito[1]) – amerykański aktor filmowy i telewizyjny.

Stuart Whitman
Ilustracja
Stuart Whitman na fotosie promocyjnym do filmu Najdłuższy dzień (1962)
Imię i nazwisko

Stuart Maxwell Whitman

Data i miejsce urodzenia

1 lutego 1928
San Francisco

Data i miejsce śmierci

16 marca 2020
Montecito

Zawód

aktor

Współmałżonek

Patricia LaLonde
(1952-1966; rozwód)
Caroline Boubis
(1966-1974; rozwód)
Julia Vadimovna Paradiz
(2006-2020; jego śmierć)

Lata aktywności

1940–2000

Multimedia w Wikimedia Commons

Występował w wielu kultowych westernach, w tym W kraju Komanczów (1961) u boku Johna Wayne’a. W 1962 był nominowany do Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego w dramacie Piętno (1961)[2]. Whitman służył również w United States Army w trakcie II wojny światowej, a także osiągnął niemałe sukcesy w boksie.

1 lutego 1998 otrzymał własną gwiazdę w Alei Gwiazd w Los Angeles znajdującą się przy 7083 Hollywood Boulevard[3][4].

Życiorys edytuj

Wczesne lata edytuj

Urodził się w San Francisco w Kalifornii w rodzinie pochodzenia żydowskiego[5][6][7] jako starszy z dwóch synów. Jego matka, Cecilia (z domu Gold), była żydowską imigrantką z Rosji[5]. Jego ojciec, Joseph Charles Whitman, urodził się w Nowym Jorku w rodzinie polsko–żydowskich imigrantów[5]. Miał młodszego brata Kippa Anthony’ego (ur. 1946)[8]. Jego rodzina miała także korzenie rosyjskie, szkockie, irlandzkie i angielskie[7].

Whitman interesował się aktorstwem od piątego roku życia. Jego ojciec w tym czasie pracował jako bileter w Tammany Hall i czasami pozwalano mu oglądać sztuki teatralne. Jego rodzice pobrali się jako nastolatki i często podróżowali w dzieciństwie – jego ojciec został prawnikiem, który przeniósł się do branży deweloperskiej. Whitman rozpoczął naukę w Nowym Jorku, na Manhattanie i w Poughkeepsie[9]. Jego wujek Ben uważał, że ma potencjał jako bokser i potajemnie go trenował. Kiedy wybuchła II wojna światowa, jego rodzina osiedliła się w Los Angeles, gdzie w 1945 ukończył Hollywood High School[10]. Następnie zaciągnął się do United States Army i przez trzy lata służył w Korpusie Inżynierów w Fort Lewis w stanie Waszyngton. Whitman został honorowo zwolniony w 1948[11]. W tym okazjonalnie boksował, wygrywając 31 ze swoich 32 rund[12].

Kariera edytuj

Studiował prawo w Los Angeles City College, gdzie został dostrzeżony przez łowcę talentów[11] i zadebiutował na ekranie jako Kip Whitman w niewielkiej roli w filmie fantastycznonaukowym Rudolpha Maté When Worlds Collide (1951)[13]. Potem wziął udział w filmie fantastycznonaukowym Roberta Wise’a Dzień, w którym zatrzymała się Ziemia (1951). Na swoim koncie miał udział w wielu produkcjach filmowych i telewizyjnych, m.in.: Człowiek, którego już nie ma (1958), Wściekłość i wrzask (1959), Najdłuższy dzień (1962) czy Ci wspaniali mężczyźni w swych latających maszynach (1965).

Alfred Hitchcock rozważał jego kandydaturę, wraz z Cliffem Robertsonem, Robertem Loggią i Tomem Tryonem, do roli Sama Loomisa w Psychozie (1960), ale rola przypadła Johnowi Gavinowi. Za kreację Jima Fullera, który wychodzi na wolność po spędzeniu trzech lat w więzieniu za próbę molestowania dziecka w dramacie Piętno (1961) został nominowany do Oscara. Wcielił się w postać Jonathana Kenta, ojca Clarka Kenta (John Newton/Gerard Christopher) w serialu DC Comics Superboy (1988–1992)[14].

12 października 2007 otrzymał nagrodę Silver Spur w Sportsmen’s Lodge w Studio City.

Życie prywatne edytuj

13 października 1952 zawarł związek małżeński z Patricią Ann LaLonde, z którą miał czworo dzieci – dwóch synów: Tony’ego (ur. 1953), Michaela (ur. 1954) i Scotta (ur. 1958) oraz córkę Lindę (ur. 1956)[15]. W październiku 1966 doszło do rozwodu. 5 listopada 1966 poślubił Carol Vogel, z którą miał syna Justina. Rozwiedli się w lutym 1976. W 2006 ożenił się z Julią Vadimovną Paradi[16].

Śmierć edytuj

16 marca 2020 zmarł w swoim domu w Montecito w Kalifornii w wieku 92 lat. W ostatnich chwilach towarzyszyła mu najbliższa rodzina. Jak podał portal TMZ, aktor chorował na raka skóry[17].

Filmografia edytuj

Filmy edytuj

Seriale telewizyjne edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Ailbhe MacMahon (2020-03-17): Stuart Whitman dead: Oscar-nominated star dies aged 92 amid skin cancer battle. „Daily Star”. [dostęp 2020-03-17]. (ang.).
  2. ↑ Sandra Brennan: Stuart Whitman Biography. AllMovie. [dostęp 2020-03-17]. (ang.).
  3. ↑ Stuart Whitman. Walk of Fame. [dostęp 2023-07-05]. (ang.).
  4. ↑ Zohreen Adamjee, Hedda Hopper: Hollywood Star Walk: Stuart Whitman. „Los Angeles Times”, 2010-06-21. [dostęp 2023-07-05]. (ang.).
  5. ↑ a b c Stuart Whitman What Nationality Ancestry Race. EthniCelebs.com, 2015-03-18. [dostęp 2023-07-05]. (ang.).
  6. ↑ Herbert G. Luft: The Jewish Year in Hollywood. The Canadian Jewish Chronicle, 1959-10-02. [dostęp 2023-07-05]. (ang.).
  7. ↑ a b Brian Pendreigh, Obituary: Stuart Whitman, actor who starred in westerns and was Oscar-nominated for role as convicted child molester [online], The Herald Scotland, 26 marca 2020 [dostęp 2023-07-05] [zarchiwizowane z adresu 2023-07-05] (ang.).
  8. ↑ Kipp Whitman w bazie IMDb (ang.)
  9. ↑ „Films and Filming”, Hansom Books, 1958
  10. ↑ Mike Barnes: Stuart Whitman, Star of ‘Cimarron Strip’ and ‘The Mark,’ Dies at 92. „The Hollywood Reporter”, 2020-03-17. [dostęp 2023-07-04]. (ang.).
  11. ↑ a b Film and TV Actor Stuart Whitman Dead at 92. RingSide Report. [dostęp 2023-07-05]. (ang.).
  12. ↑ Ashley Southall: Stuart Whitman, Leading Man on Big and Small Screens, Dies at 92. „The New York Times”, 2020-03-17. [dostęp 2023-07-05]. (ang.).
  13. ↑ Stuart Whitman Biography (1926?–). Film Reference. [dostęp 2023-07-05]. (ang.).
  14. ↑ Stuart Whitman. Rotten Tomatoes. [dostęp 2023-07-05]. (ang.).
  15. ↑ Dino-Ray Ramos: Stuart Whitman Dies: ‘Cimarron Strip’ Star And Oscar-Nominated Actor Was 92. Deadline, 2020-03-17. [dostęp 2023-07-04]. (ang.).
  16. ↑ Alex Curren: Julia Vadimovna Paradiz: Stuart Whitman’s Wife. BrazenDenver, 2022-10-15. [dostęp 2023-07-05]. (ang.).
  17. ↑ Actor Stuart Whitman Dead Dies 92. TMZ, 2020-03-17. [dostęp 2023-07-05]. (ang.).

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stuart_Whitman&oldid=72827145”