Wikipedia

Tajęcina

wieś w województwie podkarpackim

Tajęcina – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie rzeszowskim, w gminie Trzebownisko[4][5].

Tajęcina
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

rzeszowski

Gmina

Trzebownisko

Liczba ludności (2021)

671[2]

Strefa numeracyjna

17

Kod pocztowy

36-002[3]

Tablice rejestracyjne

RZE

SIMC

0664600[4]

Położenie na mapie gminy Trzebownisko
Mapa konturowa gminy Trzebownisko, po lewej znajduje się punkt z opisem „Tajęcina”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Tajęcina”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Tajęcina”
Położenie na mapie powiatu rzeszowskiego
Mapa konturowa powiatu rzeszowskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Tajęcina”
Ziemia50°07′19″N 22°00′59″E/50,121944 22,016389[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Wieś położona jest w północno-zachodniej części gminy Trzebownisko i oddalona od Rzeszowa o 10 kilometrów. Skomunikowana jest ze stolicą Podkarpacia dwoma drogami krajowymi relacji Rzeszów – Lublin i Rzeszów – Warszawa. Obie te drogi zostały połączone ze sobą w roku 2007 „drogą lotniskową[2]”. Powierzchnia sołectwa Tajęcina wynosi 842 ha, tj. 9,3% powierzchni gminy[6].

Historia edytuj

Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z XVI wieku. W tym okresie miejscowość należała do parafii Zaczernie. Wieś była lokowana na surowym korzeniu. Podania wiejskie głoszą, że osiedleńcami wsi najczęściej byli ludzie skazani na banicję.

 
Rezerwat przyrody BÓR

Ryszard Bereś w „Kalendarium tej ziemi po rok 1918” pisał o najeździe Tatarów na Zaczernie w 1624 roku. Wówczas większość mieszkańców Zaczernia uciekała przed najeźdźcą „uciekając na bagna wokół Czarnej rzeki oraz w okolice zaczerskiego przysiółka – osady leśnej Tajęcina. Tam też schronił się ówczesny zaczerski pleban ks. Sebastian Lorenc”[7].

W wyniku ucieczki wśród lasów między obecnym Zaczerniem a Głogowem Małopolskim, znajdowało się kilkanaście drewnianych domów, które jak wynika ze słownika geograficznego Królestwa Polskiego z 1880 roku, nazywano Tajęczyną lub (obecnie funkcjonującą nazwą) Tajęciną[8].

Według podań, Mieszkańcy wsi trudnili się głównie zbieractwem runa, wyciskaniem miodu i przetapianiem wosku na świece na potrzeby pobliskiego folwarku i kościoła. Pracowali także przy wyrębie lasu, słynęli z produkcji oleju z siemienia lnu i konopi, a jak wynika z informacji zawartych na stronie parafii w Wysokiej Głogowskiej, byli oni dobrymi kosiarzami[9].

Jak odnotował Stanisław Rząsa opisując dzieje Zaczernia, Tajęcina w 1886 roku liczyła zaledwie 45 ubogich rodzin, których dzieci uczęszczały do zaczerskiej szkoły[10].

W 1913 roku w Tajęcinie, dzięki staraniom księdza Kazimierza Zawałkiewicza powstała skromna szkółka, która powstała z rozbiórki zajezdnej karczmy. Uczył w niej jeden nauczyciel. Był to Stanisław Piątek, który pełnił funkcję nauczyciela i kierownika jednoklasowej szkoły powszechnej[11].

W późniejszym czasie wybudowano nową szkołę, która w 2011 została rozbudowana i przeznaczona na Dom Ludowy, w miejscu pierwszej szkółki znajduje się obecnie Kościół bł. ks. Jana Balickiego[12].

Po drugiej wojnie światowej wieś miała ulec likwidacji ze względu na poszerzenie lotniska w owym czasie wojskowego w kierunku północ – południe[6]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego. Dopiero w 1973 roku miejscowość uzyskała samodzielność administracyjną[7].

Środowisko naturalne edytuj

Tajęcina leży w południowej części dużej jednostki geologicznej zwanej Zapadliskiem Przedkarpackim, powstałym w związku z trzeciorzędowymi ruchami górotwórczymi Karpat. Utwory trzeciorzędowe wykształcone są w postaci iłów i iłołupków z drobnymi wkładkami piasków i piaskowców. Są to tzw. iły, krakowieckie, które przykryte są utworami czwartorzędowymi. Czwartorzęd, to utwory fluwioglacjalne, wykształcone w postaci piasków różnoziarnistych, żwirów, glin pylastych, mad rzecznych, często wzajemnie przemieszanych. Miąższość utworów czwartorzędowych jest zmienna i wynosi od kilku do kilkunastu metrów. Największą grubość osiągają w południowej części Gminy w obrębie tzw. Rynny Przedkarpackiej – pradoliny Wisły i innych rzek płynących wówczas u czoła lodowca. Pod względem morfologicznym Tajęcina leży w południowej części Kotliny Sandomierskiej. W południowej części wsi teren jest płaski (rzędna terenu średnio 200 m n.p.m.), w północnej części charakteryzuje się łagodnymi wzniesieniami (rzędna terenu dochodzi do 240 m n.p.m.), tzw. Cygańskie Góry.

Niezaprzeczalnym bogactwem miejscowości są lasy. Stanowią one 2/3 powierzchni sołectwa i wynoszą 615 hektarów na łączną powierzchnię 842 hektary, w całej gminie Trzebownisko pozostaje tylko 51 hektarów lasów[6].

Kościół pw. błogosławionego księdza Jana Balickiego edytuj

 
Kościół pw. Ks. Jana Balickiego

W miejscowości znajduje się kościół filialny pw. bł. ks. Jana Balickiego należący do parafii św. Stanisława Kostki w Jasionce. Poświęcenie placu miało miejsce w 1995 roku. Projekt tego kościoła wykonał mgr inż. Jan Bulsza. Plac pod budowę kościoła został poświęcony 9 września 1997 roku przez księdza Stanisława Wójcika, ówczesnego dziekana głogowskiego. Zwieńczeniem prac było poświęcenie kościoła, którego dokonał ówczesny ordynariusz rzeszowski bp Kazimierz Górny 7 grudnia 2003 roku[13].

Architektura i wyposażenie
 
Prezbiterium kościoła z nastawą ołtarzową

Kościół jest jednonawowy z dachem dwuspadowym, pokrytym blachą. Został zbudowany na planie prostokąta z wysuniętą bryłą zakrystii i pomieszczeń gospodarczych. Ściana frontowa z głównymi drzwiami wejściowymi przedłużona jest przez wysoką, dwustopniową wieżę, na której znajduje się dzwon ku czci Matki Bożej Częstochowskiej. Wnętrze kościoła jest estetyczne. Posadzka, ołtarz i ambona wykonane są z marmuru. Nastawa ołtarzowa wykonana jest z czerwonego marmuru w formie tryptyku z Jezusem Miłosiernym w środku, po prawej stronie obraz błogosławionego księdza Jana Balickiego – patrona kościoła, a po lewej obraz świętej siostry Faustyny[13].

Kapliczka świętego Floriana i świętego Franciszka edytuj

W Tajęcinie znajduje się murowana kapliczka pod wezwaniem Matki Bożej oraz świętego Floriana i Franciszka z 4 ćw. XIX wieku. W 1937 przeszła ona generalny remont[6]. Fundatorem kapliczki była społeczność wsi Tajęcina. W ołtarzu znajduje się figura Matki Bożej Fatimskiej, przywieziona przez mieszkańców z pielgrzymki do Częstochowy, krzyż i obraz Matki Bożej Częstochowskiej ręki miejscowego artysty[12].

Mieszkańcy przez wiele lat, zanim odprawiano Msze Święte w dawnej szkole, gromadzili się przy kapliczce na liturgie, nabożeństwa majowe i różańcowe[12].

W górnej części nad wejściem, umieszczona została drewniana figura św. Floriana – patrona strażaków[12].

Obiekty na terenie miejscowości edytuj

Na terenie Tajęciny znajduje się Podkarpacki Park Naukowo-Technologiczny AEROPOLIS będący częścią Specjalnej Strefy Ekonomicznej Euro-Park Mielec. Tereny Parku sąsiadują bezpośrednio z międzynarodowym lotniskiem Rzeszów-Jasionka. W Tajęcinie zlokalizowana jest jedna strefa należąca do Parku. Jest to Strefa S1 Przylotniskowa o powierzchni 106 ha.

W Strefie S1 zlokalizowanej w miejscowościach Tajęcina oraz Jasionka dominuje przemysł lotniczy, elektromaszynowy, elektroniczny i informatyczny. Zakłady działające w strefie to m.in.: MTU, Goodrich, VAC AERO, OPTeam, Zelnar. Teren jest w pełni uzbrojony.

W miejscowości funkcjonują:

  • Kopalnia gazu ziemnego; złoża gazu ziemnego „JASIONKA” (Jasionka, Tajęcina) o powierzchni 5 761 687 m² i pokładach 1753 mln m³ na terenie miejscowości Tajęcina
  • Siedziba główna spółek Centrum Rozliczeń Elektronicznych Polskie ePłatności i Polskie ePłatności[14]
  • Nowoczesne Centrum Rehabilitacji w Tajęcinie REHAMED-CENTER. Funkcjonuje jako podmiot leczniczy od sierpnia 2013 roku.
  • Kościół filialny.
  • Dom Ludowy gdzie działają: koło gospodyń wiejskich, grupa teatralna, prowadzone są zajęcia tenisa stołowego, fitnessu, tańca towarzyskiego (w roku 2011 zakończył się remont i rozbudowa domu ludowego). Obiekt jest klimatyzowany, posiada salę bankietowo-konferencyjną na 120 miejsc, kuchnię i w pełni wyposażone w profesjonalne sprzęty zaplecze.
  • Ochotnicza Straż Pożarna z remizą wyposażoną w nowoczesny sprzęt ratowniczo-gaśniczy
  • „Mały Orlik”, gdzie młodzież może grać w piłkę nożną, piłkę plażową siatkową.
  • Niepubliczne Przedszkole świętego Józefa z oddziałami integracyjnymi[15].
  • Zabytkowa kapliczka.

Wartym podkreślenia jest fakt, iż wieś nadal posiada liczne tereny z przeznaczeniem pod zabudowę jednorodzinną, co w połączeniu ze wspomnianymi wyżej walorami systematycznie przysparza wsi nowych mieszkańców.

Zespół teatralny '39 edytuj

Od grudnia 2001 r. działał w Tajęcinie dziecięcy zespół teatralny TEATR 39. Zrzeszał on 18 dzieci w wieku szkolnym z tej miejscowości. Prowadzony był przez Panią Monikę Adamiec. Ważniejsze występy i nagrody to: – przegląd teatrów dziecięcych w Strzyżowie – udział w międzywojewódzkim konkursie „Poeci i pisarze dzieciom” w 2002 i 2005 roku w Rzeszowie. Corocznie na przełomie maja jest organizowany był festyn rodzinny z zawodami sportowymi i rekreacyjnymi, występami zespołów artystycznych, pokazem sprawności OSP, oraz wielkim grillowaniem[6]. Obecnie zespół nie funkcjonuje.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 138671
  2. ↑ a b Strona gminy, sołectwo Tajęcina.
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1278 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT.
  5. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  6. ↑ a b c d e [PDF] tajęcina - Gmina Trzebownisko - Free Download PDF [online] [dostęp 2018-05-15] (ang.).
  7. ↑ a b Ryszard Bereś, Kalendarium tej ziemi po rok 1918, 8 kwietnia 2020.
  8. ↑ Filip Sulimierski, Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, 1880.
  9. ↑ Super User, Historia [online], wysoka-glogowska.pl [dostęp 2020-04-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-20] (pol.).
  10. ↑ Stanisław Rząsa, Zaczernie, 1997.
  11. ↑ Gmina Świlcza, Trzcionka, 2008.
  12. ↑ a b c d Materiał zdobyty na podstawie rozmów z mieszkańcami miejscowości.
  13. ↑ a b Kościoły diecezji rzeszowskiej 1992 – 2017, 2017.
  14. ↑ Kontakt [online], Polskie ePłatności [dostęp 2023-02-02] (pol.).
  15. ↑ Oferta, „Niepubliczne Integracyjne Przedszkole Św. Józefa w Tajecinie” [dostęp 2018-05-15] (pol.).

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tajęcina&oldid=72553336”