Teodoros z Samos

Teodoros z Samos (gr. Θεόδωρος ὁ Σάμιος, ur. 561 p.n.e., zm. 469 p.n.e.) – grecki architekt i rzeźbiarz-brązownik z Samos, działający w połowie VI wieku p.n.e.

Teodoros z Samos

Θεόδωρος ὁ Σάμιος

Miejsce urodzenia	Samos
Praca
Budynki	Herajon na Samos, Świątynia Artemidy w Efezie
Projekty	posąg Apollina Pytyjskiego, brązowy krater dla okręgu Apollina

Herajon na Samos

Życiorys

W latach około 570–560 p.n.e. współpracował z Rojkosem (prawdopodobnie ojcem) przy budowie olbrzymiej i nowatorskiej pod względem planu świątyni Hery na Samos (tzw. Herajon III). Po 560 p.n.e. współpracował przy budowie Artemizjonu w Efezie (miał tam m.in. wprowadzić centralne ogrzewanie). Również wspólnie z Rojkosem wykonał brązowy krater dla okręgu Apollina w Patara w Licji. Krater ten Licyjczycy uważali za dzieło Hefajstosa. Razem z Teleklesem (prawdopodobnie bratem) odlał z brązu duży posąg Apollina Pytyjskiego dla Samos. Według późniejszego przekazu Diodora (I wiek p.n.e.) artyści mieli go wykonać metodą egipską, czyli prawdopodobnie z zastosowaniem m.in. egipskiego kanonu proporcji. Teodoros był również twórcą brązowego posągu na Samos, stanowiącego autoportret z pilnikiem i maleńką kwadrygą w rękach. Obok architektury i rzeźby zajmował się także rytowaniem gemm. Miał wykonać m.in. legendarny pierścień Polikratesa.

Tradycja grecka zgodnie przypisywała Teodorosowi i Rojkosowi wynalezienie pustego odlewu brązowego, w istocie znanego znacznie wcześniej. Pliniusz wymienia Teodorosa jako wynalazcę m.in. kątownicy i poziomicy.

Bibliografia

• Honorata Korpikiewicz. Rozważania o nauce i metodzie naukowej = Considerations about Science and Scientific Method. „Humanistyka i Przyrodoznawstwo”. 8, 2002. 
• Encyklopedia sztuki starożytnej, praca zbiorowa, WAiF i Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, s.497,564, ISBN 83-01-12466-0 (PWN), ISBN 83-221-0684-X (WAiF).
• Piszczek Z. (red.), Mała encyklopedia kultury antycznej, PWN, Warszawa 1983, s.644,734, ISBN 83-01-03529-3.
• Żmudziński M., Świat starożytny i jego cuda, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 2003, s.160,162, ISBN 83-04-04649-0.