Tiuleń
Tiuleń (ros. Тюлень) – rosyjski okręt podwodny typu Morż z okresu I wojny światowej, wchodzący w skład Floty Czarnomorskiej, służący w latach 1915–1924.
 Tiuleń w 1915 r. | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia |
zakłady metalowe w Mikołajowie |
| Położenie stępki |
25 czerwca 1911 |
| Wodowanie |
19 października 1913 |
 MW Rosji
| |
| Nazwa |
Tiuleń |
| Wejście do służby |
26 lutego 1915 |
| Wycofanie ze służby |
koniec lat 20. |
| Los okrętu |
oddany na złom |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
630 ton na powierzchni, |
| Długość |
68,43 metra |
| Szerokość |
4,48 metra |
| Zanurzenie |
3,9 metra |
| Napęd | |
| 2 silniki dieslowskie po 250 KM, 2 silniki elektryczne po 700 KM | |
| Prędkość |
12 węzłów na powierzchni, |
| Zasięg |
2400 mil morskich na powierzchni, |
| Uzbrojenie | |
| 4 x 457 mm wyrzutni torpedowych, 8 x 457 mm wyrzutni torped systemu Drzewieckiego, 1 x 75 mm, 1 x 57 mm | |
| Załoga |
47 ludzi |
Historia edytuj
Stępka pod budowę okrętu została położona 25 czerwca 1911 r. w Zakładach Metalowych w Mikołajowie. Zwodowano go 19 października 1913 r. Nazwa "Tiuleń" oznaczała po polsku: foka.
Służba edytuj
Do służby we Flocie Czarnomorskiej wszedł 26 lutego 1915 r. Uczestniczył w I wojnie światowej. Prowadził działania na nieprzyjacielskich szlakach komunikacyjnych u brzegów Turcji i Bułgarii. Zatopił 5 statków parowych i 25 żaglowców, w tym w maju 1915 r. barkę "Tahiv", zaś 26 października 1916 r. kabotażowy parowiec "Tursen" (150 ton)[potrzebny przypis]. 3 sierpnia 1915 zatopił torpedą statek "Zonguldak" (1545 BRT) płynący w konwoju[1]. 1 kwietnia 1916 storpedował węglowiec "Dubrovnik" (4238 BRT), opuszczony i dobity później przez okręt podwodny "Morż"[2]. 24 kwietnia 1916 uszkodził artylerią bocznokołowy prom "Resanet" (230 BRT) (płonący osadził się na brzegu, później wydobyty)[2]. 29 lipca 1916 uszkodził prom "Hale" (298 BRT) pływający na Bosforze, który wyrzucił się na brzeg (później podniesiony, nienaprawiony), a następnie zaatakował prom "Neveser" (287 BRT), który uciekając wyrzucił się na brzeg[3]. Ponadto okręt podwodny "Tiuleń" zdobył 3 statki jako zdobycz wojenną, m.in. 21 października 1916 r. po pojedynku artyleryjskim zdobył koło Kefken Ada uzbrojony parowiec "Rodosto" (3662 BRT) i przyprowadził do Sewastopola[3]. 6 października 1917 zdobył statek "Mahi" (1211 BRT)[4].
16 grudnia 1917 r. załoga okrętu przeszła na stronę bolszewików. 1 maja 1918 r. w Sewastopolu przejęli go Niemcy, zaś 24 listopada tego roku interwenci brytyjsko-francuscy.
3 maja 1919 r. banderę na okręcie podnieśli biali gen. Denikina. Okręt wszedł w skład Floty Czarnomorskiej Białych. 14 listopada 1920 r., podczas ewakuacji wojsk z Krymu, przepłynął do Konstantynopola, a stamtąd 29 grudnia tego roku do Bizerty, gdzie został internowany przez Francuzów. 29 października 1924 r. władze francuskie zwróciły go formalnie Sowietom, ale z powodu umów międzynarodowych okręt nie został przekazany, zaś pod koniec lat 20. oddany na złom.
Dowódcy edytuj
- P. S. Baczmanow
- M. A. Kiticyn
- A. I. Kamliuchin
- M. W. Markow
- G. M. Krauze
- M. J. Kraft
- W. W. Pogorecki
- M. W. Koliow·
- S. W. Offenberg
- P. L. Afanasjew
Przypisy edytuj
- ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 46, 49.
- ↑ a b Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 50.
- ↑ a b Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 51.
- ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 53.
Bibliografia edytuj
- Русские подводные лодки 1834-1923 гг., t. 1, cz. 1, 1994
- Anatolij J. Taras, Подводные лодки Великой войны (1914-1918), 2003
- E.A. Kowaliow, Рыцари глубин. Хроника зари российского подплава, 2005
- W.N. Ławrow, Первые российские подводные плаватели, 2006
- Bernd Langensiepen, Ahmet Güleryüz: The Ottoman steam navy 1828-1923. Conway Maritime Press, 1995. ISBN 0-85177-610-8. (ang.).