Tubus

Tubus – obudowa urządzeń optycznych lub ich części składowych, wykonana w kształcie tulei, służąca do współosiowego osadzania elementów optycznych – soczewek lub układów optycznych.

Teleskop soczewkowy zawierający dwa układy optyczne w jednym tubusie

Tubus w mikroskopie optycznym

W mikroskopie optycznym tubus zajmuje przestrzeń pomiędzy obiektywem a okularem lub nasadką okularową (które służą do obserwacji obrazu). Jest elementem ruchomym, przesuwanym wzdłużnie w celu regulacji odległości pomiędzy obserwowanym obiektem a obiektywem. Do regulacji tej odległości mogą służyć dwie śruby. Wstępna regulacja odbywa się za pomocą śruby makrometrycznej (o dużym skoku), a do ustalenia ostrości służy śruba mikrometryczna (o małym skoku). W innych konstrukcjach śruba makrometryczna reguluje odległość ruchomego stolika przedmiotowego, a tubus jest przesuwany tylko śrubą mikrometryczną. Niezależnie od powyższych rozwiązań śruba mikrometryczna może być zaopatrzona w podziałkę mikrometyczną, służącą do pomiaru grubości (wysokości) obiektu.

W konstrukcjach starszych mikroskopów długość tubusu (tzw. optyczna tubusu) jest ustandaryzowana na 160 mm (Zeiss i wielu innych) lub 170 mm (Leica i nieliczni) i pod jedną z tych długości projektowano obiektywy (długość ta jest wygrawerowana na obiektywach). W nowszych konstrukcjach (od końca XX w.) stosuje się przeważnie tzw. optykę nieskończoną i odpowiednie do tego obiektywy (z wygrawerowanym symbolem nieskończoności).