Turzówka
Turzówka[a][6] (słow. Turzovka, do 1927 także Kysuce, węg. Turzófalva do 1899 Turzovka) – miasto w północno-zachodniej Słowacji w kraju żylińskim, w powiecie Czadca.
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Kraj | |||||
| Powiat | |||||
| Burmistrz |
Ľubomír Golis[1] | ||||
| Powierzchnia |
34,91[2] km² | ||||
| Wysokość |
522[3] m n.p.m. | ||||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|||||
| Nr kierunkowy |
+421 41[3] | ||||
| Kod pocztowy |
023 54[3] | ||||
| Tablice rejestracyjne |
CA | ||||
Położenie na mapie kraju żylińskiego  | |||||
Położenie na mapie Słowacji  | |||||
 49°24′10″N 18°37′19″E/49,402778 18,621944
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Położenie edytuj
Leży w górnej części doliny Kisucy, na pograniczu Beskidu Śląsko-Morawskiego (konkretnie jego słowackich przedgórzy, określanych tu jako Turzovska vrchovina, na północy) oraz Jaworników (na południu). Należą do niego osady Hlinené, Košariská, Turkov i Predmier. Miasto jest członkiem i założycielem stowarzyszenia pod nazwą Horné Kysuce.
Historia edytuj
Miejscowość wspominana jest po raz pierwszy w 1598 r., kiedy Jerzy VII Thurzo (stąd nazwa), ówczesny właściciel feudalnego „państwa” bytczańskiego, założył ją na terenie starszej osady Predmier[7]. Głównym zajęciem mieszkańców było szałaśnictwo (hodowla owiec), hodowla bydła, prymitywne rolnictwo oraz praca w lasach i obróbka drewna (głównie wyrób gontów). Od połowy XVIII w. bardzo popularne stało się druciarstwo: druciarze z Turzówki mieli swoje warsztaty m.in. w Katowicach, Lublinie, Kijowie, Petersburgu i w Moskwie[8]. Po I wojnie światowej mieszkańcy zajmowali się garncarstwem, pracą w miejscowych tartakach, wielu pracowało w trzynieckiej hucie lub w kopalniach węgla i zakładach metalurgicznych Zagłębia Ostrawsko-Karwińskiego. Wysoki poziom osiągnęła emigracja, zwłaszcza do Stanów Zjednoczonych i Kanady.
W 1914 r. uruchomiona została przechodząca przez Turzówkę linia kolejowa z Czadcy do Makowa.
Do 1954 r. Turzovka była jedną z największych wsi na Słowacji[7]. Status miasta uzyskała w 1970 r.
Demografia edytuj
W 2011 roku miasto liczyło 7,8 tys. mieszkańców.
Turzówka jest celem pielgrzymów (Kysuckie Lourdes) – w 1958 r. miały tutaj mieć miejsce objawienia maryjne. W mieście znajdują się również źródła lecznicze.
Miejscowość jest lokalnym ośrodkiem turystycznym i punktem wyjściowym kilku znakowanych szlaków turystycznych.
W 1998 roku, z okazji uroczystości 400-lecia założenia miasta, mieszkańcy Turzowki postawili w swoim mieście pomnik upamiętniający kisuckich druciarzy. Jego autorem jest czołowy słowacki rzeźbiarz Miroslav Cipár, który urodził się w niedaleko położonej Wysokiej nad Kisucą[9]. Fundatorem pomnika „Drotár a džarek”, przedstawiającego wędrownego druciarza z młodym pomocnikiem, był potomek słowackich druciarzy, którzy wyemigrowali do USA, Paul Okuliar z Południowej Karoliny[7]. Znajduje się tu także niewielki obelisk, upamiętniający pochodzącego z Predmieru Tomáša Uhorčíka, kapitana zbójnickiej kompanii, której przewodził później słynny Juraj Janosik[7].
Uwagi edytuj
- ↑ Wymawia się Tur-zówka.
Przypisy edytuj
- ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-11-08]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 34,91S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- ↑ a b c Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 11. Europa, Część I, 2009 Publikacja w formacie PDF.
- ↑ a b c d Mirosław J. Barański. Drotári, drotári, jako dzivé husi.... „Gazeta Górska”. R. XXIX (4 (116)), s. 46-53, jesień 2021. Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK w Krakowie. ISSN 1231-7101. (pol.).
- ↑ Bartolomej Vavrík, Viliam Galvánek: Javorníky, Kysuce. Turistický sprievodca ČSSR č.14, wyd, Šport, slovenské telovýchovné vadavateľstvo, Bratisłava 1984, s. 279.
- ↑ Pomnik Druciarz i jego czeladnik (Turzovka). [dostęp 2023-12-11]. (cz.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Turzówka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 668.