Układ mięśniowy
Układ mięśniowy (łac. systema musculorum) – istnieją dwa rodzaje mięśni, które przeciętnie stanowią 40% masy całego ciała. Typowy mięsień szkieletowy zbudowany jest z brzuśca oraz ścięgien. Brzusiec jest skupieniem włókien mięśniowych. Ma czerwone zabarwienie ze względu na obecność barwnika – mioglobiny. Większość mięśni ma jeden brzusiec, np. mięsień pośladkowy, niektóre mają ich jednak więcej, np. mięsień dwugłowy ramienia.
Najprostsze mięśnie w ciele człowieka to mięśnie gładkie odpowiedzialne za ruchy bezwiedne, takie jak rozszerzanie źrenic, skurcze jelit i żołądka. Mięśnie poprzecznie prążkowane umożliwiają poruszanie się. Mają bardziej złożoną budowę niż mięśnie gładkie i powstały później w procesie ewolucji. Specjalna grupa mięśni poprzecznie prążkowanych powoduje rytmiczne ruchy serca pompującego krew.
Podział mięśni edytuj
 |
Ta sekcja od 2015-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Mięśnie (łac. musculi) możemy podzielić na kilka rodzajów:
Pod względem topograficznym (w zależności od położenia) edytuj
- mięśnie głowy (łac. musculi capitis) i szyi (łac. musculi coli)
- mięśnie tułowia i brzucha (łac. musculi trunci et abdominis)
- mięśnie kończyny górnej (łac. musculi extremitatum superioris)
- mięśnie kończyny dolnej (łac. musculi extremitatum inferioris)
- mięśnie klatki piersiowej (łac. musculi thoracica)
- mięśnie grzbietu (łac. musculi dorsi)
Pod względem czynności edytuj
- Mięśnie antagonistyczne są to: zginacze i prostowniki – działają antagonistycznie – podczas ruchu jeden kurczy się bardziej od drugiego (np. mięsień dwugłowy ramienia i mięsień trójgłowy ramienia).
- Mięśnie synergistyczne (współdziałają w wykonywaniu tego samego rodzaju ruchu), np. mięśnie żebrowe czy mięśnie tułowia.
Przy czym podział ten jest prawdziwy względem kierunku działania, bowiem w każdym ruchu zawsze biorą udział obie przeciwnie działające grupy mięśni. Gdy jedna z nich działa silniej, np. przy zgięciu, druga działa słabiej i tylko hamuje zamierzony ruch, np. prostowanie. To współdziałanie sprawia iż ruch jest płynny, precyzyjny i kontrolowany.
Pod względem budowy edytuj
- płaskie, np. brzucha
- okrężne, np. wokół ust, oczu i odbytu
- jednobrzuścowy – wrzecionowaty, np. mięśnie pośladków
- dwugłowy, np. biceps, mięsień zginacz ramienia
- czworogłowy, np. uda
- trójgłowy, np. triceps, mięsień prostownik ramienia
- szerokie, np. mięśnie wyścielające ściany brzucha i klatki piersiowej
- krótkie, np. mięśnie wokół kręgosłupa
- długie, np. mięśnie kończyn
Pod względem przyczepu edytuj
- dwugłowe
- trójgłowe
- czworogłowe
- pięciogłowe np.: szyi macicy
Budowa morfologiczna mięśni edytuj
- brzusiec zbudowany z włókien mięśniowych
- ścięgno początkowe i końcowe
- przyczep początkowy i końcowy
Typy morfologiczne mięśni szkieletowych edytuj
- wrzecionowaty
- płaski
- wielogłowy (dwu–, trój–, czworogłowy) – gdy brzusiec dzieli się na jednym ze swoich końców na wiele części czyli tzw. głowy
- dwubrzuścowy – gdy brzusiec ma w swojej części środkowej trzecie ścięgno, które dzieli mięsień na dwie części
- pierzasty – gdy ścięgno wnika ostrym końcem w głąb brzuśca a włókna biegną skośnie do jednej lub obu krawędzi
Elementy pomocnicze mięśni edytuj
- Powięzie (fasciae) – błony zbudowane z tkanki łącznej włóknistej, których zadaniem jest zewnętrzna osłona poszczególnych mięśni, grup mięśniowych i całej warstwy. Występują one przeważnie w kończynach, a ich odnogi przyczepiając się do kości oddzielają od siebie poszczególne grupy mięśniowe tworząc tzw. przegrody międzymięśniowe.
- Kaletki maziowe (bursae synoviales) – występują między odcinkami narządu ruchu czyli między kością a ścięgnem lub mięśniem, między torebką stawową a ścięgnem, między kością a skórą; ułatwiają ślizganie się narządów względem siebie.
- Pochewki ścięgien (vaginae tendinum) – obejmują ścięgna mięśni i podobnie jak kaletki maziowe ułatwiają ślizganie się narządów względem siebie. Zbudowane z cewki i dwóch blaszek: pokrywającej bezpośrednio ścięgno mięśnia i wyścielającej wewnętrzną powierzchnię pochewki włóknistej. Blaszki te przechodzą w siebie tworząc krezkę ścięgna.
- Bloczki mięśni (trochleae musculares) – stanowią podporę, wokół których owijające się ścięgna mięśni zmieniają kierunek swego przebiegu i działania.
- Trzeszczki (ossa sesamoidea) – działają podobnie do bloczków mięśni, lecz w przeciwieństwie do nich są ruchome oraz są włączone w ścięgna mięśni w pobliżu ich przyczepów. Trzeszczki zmieniają kierunek ścięgna.
- Troczki (retinacula) – są silnymi, krótkimi wiązkami ścięgnistymi utrzymującymi ścięgna mięśni blisko kości. Razem z kością mogą tworzyć kanały dla przebiegu ścięgien, umożliwiając z jednej strony zmianę ich położenia, z drugiej, zmieniają kierunek przebiegu ścięgien. Troczki działają zatem jako szczególny rodzaj bloczków mięśniowych.
