Wartość energetyczna
Wartość energetyczna – ilość energii w danym produkcie jaką organizm może przyswoić przez trawienie. Wartość energetyczna wyrażana jest w kilokaloriach (kcal) i kilodżulach (kJ).
Jednostka energii edytuj
Zgodnie z Międzynarodowym Układem jednostek Miar oraz konsensusem FAO/WHO/UNU z 1971 r. energia wyrażana jest w dżulach (J), oraz dodatkowo kaloriach (cal). 1 kcal jest równa 4,184 kJ, 1000 kcal = 4,184 MJ[1].
Wartość energetyczna produktów na etykiecie musi być wyrażona w kcal, jak i kJ w przeliczeniu na 100 g lub 100 ml produktu[2].
Zapotrzebowanie na energię mało aktywnego dorosłego człowieka wynosi około 2000 kcal.
W mowie potocznej, określając wartość energetyczną pokarmów, celowo stosuje się termin „kaloria” mając w rzeczywistości na myśli kilokalorię (kcal)[3]. Spotykane jest też oznaczanie kilokalorii poprzez zapis dużą literą: 1 Kaloria[4] = 1 Cal = 1 kcal.
Mierzenie wartości energetycznej edytuj
Na początku XX wieku Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczonych (ang. United States Department of Agriculture) opracował procedurę mierzenia wartości energetycznej, która pozostaje w użyciu do dziś[5].
Badana żywność jest całkowicie spalana w kalorymetrze, a ciepło uwolnione w wyniku spalania jest mierzone. Ta wartość jest używana do określenia fizycznej wartości energetycznej[5] żywności. Potem dokonuje się odpowiedniej korekty opartej na rzeczywistym sposobie przyswajania energii przez organizmy zwierzęce.
W przypadku całkowitej resorpcji identycznej jak fizjologiczna wartość energetyczna (całkowita energia) wynosi ona dla węglowodanów 410 kcal/100 g, tłuszczy 930 kcal/ 100 g, natomiast dla białek z uwagi na to, że każde białko ma inny skład aminokwasowy nie można wyznaczyć jednolitej wartości energetycznej, jednak jest ona zbliżona do wartości energetycznej węglowodanów np. fizjologiczna wartość energetyczna kazeiny wynosi 425 kcal/ 100 g[5].
Ilość energii w składnikach pożywienia edytuj
| składnik pożywienia | gęstość energii[6] | |
|---|---|---|
| kcal/g | kJ/g | |
| węglowodany (z wyjątkiem alkoholi wielowodorotlenowych) | 4 | 17 |
| alkohole wielowodorotlenowe (poliole)[a] | 2,4 | 10 |
| białko | 4 | 17 |
| tłuszcz | 9 | 37 |
| salatrimy | 6 | 25 |
| alkohol (etanol) | 7 | 29 |
| kwasy organiczne | 3 | 13 |
| błonnik | 2 | 8 |
| erytrytol | 0 | 0 |
W zależności od przepisów obowiązujących w danym regionie lub woli producenta danej żywności, przyjmuje się, że kaloryczność błonnika jest zerowa, wynosi 2 kcal/g lub tyle, ile zwykłe węglowodany, czyli 410 kcal(1680 J)/100 g[7]. W Stanach Zjednoczonych przyjmuje się, że rozpuszczalny błonnik ma 4 kcal/g, ale nierozpuszczalny błonnik 0 kcal/g[7].
Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 25 października 2011 od 13 grudnia 2016 włącznie producenci żywności mają obowiązek przyjmowania, że kaloryczność błonnika wynosi 2 kcal/g[6]. Do 12 grudnia 2016 r. włącznie informacje te były przekazywane na zasadzie dobrowolności[6].
Energia w organizmach edytuj
Otrzymywanie i wydatek energii u ssaków edytuj
Statystycznie zużycie energii przez organizm wynosi[5]:
- 60–75% podstawowa przemiana materii
- 15–30% aktywność ruchowa
- 6–10% termogeneza indukowana pożywieniem
- 2–7% pozostałe.
Przykładowe wydatki energetyczne u ludzi:[potrzebny przypis]
- sen – 80 W
- praca umysłowa – 150 W
- jazda na rowerze – 500 W
- wyczyn – 1000 W (w tym tylko 100 W na pracę)
- Przykładowe obliczenia
Spalenie 500 g tłuszczu wymaga:
Zobacz też edytuj
Uwagi edytuj
- ↑ Alkohole cukrowe, słodziki.
- ↑ (500 g x 37 kJ/g) / 80 W = 231250 s = 64,2 godz.
- ↑ (500 g x 37 kJ/g) / 500 W = 37000 s = 10,3 godz.
Przypisy edytuj
- ↑ Mirosław Jarosz, Normy żywienia dla populacji polskiej nowelizacja, Warszawa: Instytut Żywności i Żywienia, [cop. 2012], ISBN 978-83-86060-83-2, OCLC 829885267 [dostęp 2019-10-03].
- ↑ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 Tekst mający znaczenie dla EOG, „Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)” (32011R1169), 22 listopada 2011 [dostęp 2019-10-03] (pol.).
- ↑ Maria Krajewska, WSz PWN: dwie kalorie. [w:] Poradnia językowa PWN [on-line]. WN PWN SA, 2003-09-30. [dostęp 2021-11-29].
- ↑ mmr: Kaloria i kilokaloria - czym się różnią i dlaczego większość z nas jest w błędzie?. [w:] Gazeta.pl (zdrowie.gazeta.pl) [on-line]. Agora SA, 2017-02-23. [dostęp 2021-11-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-29)].
- ↑ a b c d Grimm i inni, Żywienie. Atlas i podręcznik, wyd. 1 pol., Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 2012, ISBN 978-83-7609-653-7, OCLC 812586971 [dostęp 2019-10-02].
- ↑ a b c Dz. Urz. UE L 304 z 25.10.2011 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004, załącznik XIV „Współczynniki przeliczeniowe”.
- ↑ a b Ile kalorii ma błonnik?. [w:] BlonnikPokarmowy.info [on-line]. [dostęp 2016-07-14].
Linki zewnętrzne edytuj
- Zapotrzebowanie na kalorie. eufic.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-07-08)].. Europejska Rada Informacji o Żywności
- Informacje o zapotrzebowaniu na stronie British Nutrition Foundation