Wikipedia

Wiktor Woroszylski

polski pisarz

Wiktor Woroszylski (ur. 8 czerwca 1927 w Grodnie, zm. 13 września 1996 w Warszawie) – polski poeta, prozaik, tłumacz i recenzent filmowy.

Wiktor Woroszylski
Data i miejsce urodzenia

8 czerwca 1927
Grodno

Data i miejsce śmierci

13 września 1996
Warszawa

Narodowość

polska

Język

polski

Alma Mater

Uniwersytet Łódzki

Dziedzina sztuki

proza, poezja

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Medal 10-lecia Polski Ludowej
Nagrody
  • Nagroda Fundacji im. Kościelskich: 1965
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Wizerunek Wiktora Woroszylskiego w tle
Grób Wiktora Woroszylskiego i jego żony Janiny na cmentarzu Wojskowym na Powązkach, Warszawa 2008

Życiorys edytuj

Urodził się w zasymilowanej rodzinie żydowskiej Grzegorza i Barbary z Grodzieńczyków. Ojciec był lekarzem prowadzącym praktykę przy ul. Rydza-Śmigłego 8 w Grodnie[1]. Po 1941 roku przesiedlony przez Niemców do getta w Grodnie, skąd wraz z rodziną się wydostał i ukrywał w Łosośnie na przedmieściach Grodna[2][1], pracując na fałszywych dokumentach w warsztacie stolarskim. W 1945 został repatriowany z Grodna do Łodzi, w której rozpoczął studia[3]. Początkowo studiował medycynę na Uniwersytecie Łódzkim[3], a od 1946 roku polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim[4]. Zapisał się do PPR, potem był członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej[5]. Zaczynał jako autor poezji publicystyczno-agitacyjnej, będąc czołową postacią tzw. pryszczatych. W 1947 r. przeniósł się do Warszawy. Od końca 1948 do 1951 mieszkał w Szczecinie, gdzie w 1949 roku urodził się jego pierwszy syn – Feliks. W 1950, z okazji święta 22 lipca, za poemat o Karolu Świerczewskim otrzymał Nagrodę Państwową III. stopnia[6]. W latach 1952–1956 studiował w Instytucie Literatury im. Maksyma Gorkiego w Moskwie, gdzie uzyskał doktorat z rusycystyki[3][7]. Po 1955 zaczął pisać lirykę refleksyjną, opowiadania, szkice, utwory dla dzieci i młodzieży oraz zajął się przekładami literackimi z języka rosyjskiego.

Redaktor m.in. czasopism „Głos Ludu”, „Po prostu”, „Nowa Kultura”, a po 1977 roku czasopisma „Zapis” wydawanego w drugim obiegu. Tłumacz utworów i listów Zoszczenki, Majakowskiego, Sołżenicyna, Brodskiego, Awierincewa.

Zerwał z komunizmem po stłumieniu rewolucji węgierskiej 1956, którą obserwował na własne oczy, przebywając wówczas w Budapeszcie. Przeżycia i przemyślenia z 1956 roku umieścił w Dzienniku węgierskim, którego z powodu cenzury nie mógł w całości wydrukować w Polsce, dlatego opublikowano go w Paryżu[3]. W 1957 roku usunięty ze stanowiska redaktora naczelnego pisma Nowa Kultura na osobiste polecenie Władysława Gomułki[7]. Woroszylski w 1964 roku sprzeciwił się władzom PRL, które zażądały potępienia autorów "listu trzydziestu czterech”, w którym krytykowano komunistyczną cenzurę[3]. W 1965 roku odmówił potępienia listu biskupów polskich do biskupów niemieckich[3]. W 1967 roku wyrzucony z PZPR za podpisanie protestu przeciwko usunięciu z niej Leszka Kołakowskiego[4]. W grudniu 1974 sygnatariusz listu 15 ws. zapewnienia Polakom w ZSRR dostępu do polskiej nauki i kultury[4]. W styczniu 1976 roku podpisał list protestacyjny do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej[8]. W latach 70. związany z opozycją demokratyczną, współpracownik Komitetu Obrony Robotników i Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”[5]. Od lat 70. objęty zakazem druku przez cenzurę[7]. Od lutego 1978 członek i następnie wykładowca Towarzystwa Kursów Naukowych. W latach 1977–1979 wykładowca historii literatury rosyjskiej na Uniwersytecie Latającym[4]. 23 sierpnia 1980 roku dołączył do apelu 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami[9]. Internowany po wprowadzeniu stanu wojennego i osadzony w więzieniu na Białołęce, a następnie w obozach w Jaworzu i Darłówku[3]. W 1983 po zamordowaniu Grzegorza Przemyka autor listu otwartego z protestem do wicepremiera Mieczysława F. Rakowskiego[4].

Był mężem Janiny z Witczaków (1925–2002).

Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera G-14-6)[10].

Twórczość edytuj

Proza edytuj

  • 1956 Dziennik węgierski
  • 1958 Okrutna gwiazda (opowiadania)
  • 1960 I ty zostaniesz Indianinem (na podstawie powieści nakręcono film fabularny)
  • 1962 Cyryl, gdzie jesteś? (powieść dla młodzieży)
  • 1963 Sny pod śniegiem. Opowieść o życiu Sałtykowa-Szczedrina (opowieść biograficzna)
  • 1965 Podmuch malowanego wiatru (powieść dla młodzieży)
  • 1973 Mniejszy szuka Dużego (na podstawie powieści nakręcono film fabularny)
  • 1973 Życie Sergiusza Jesienina (współautor: Elwira Watała)
  • 1977 Literatura (powieść)
  • 1983 Don Kichot
  • 1983 Kto zabił Puszkina? (biografia)
  • 2022 Historie i inne opowiadania (opowiadania, wznowienie wydania z 1987 r.)

Poezja edytuj

  • 1949 Czuwającym w noc noworoczną
  • 1949 Śmierci nie ma
  • 1955 Z rozmów
  • Poemat Świt nad Nową Hutą[11]
  • 1960 Wanderjahre
  • 1962 Twój powszedni morderca
  • 1964 Niezgoda na ukłon
  • 1969 Przygoda w Babilonie
  • 1970 Zagłada gatunków
  • 1974 Wybór wierszy
  • 1982 Jesteś i inne wiersze
  • 1983 Lustro
  • 1983 Dziennik internowania

Inne edytuj

  • Moi Moskale (przekład wyboru wierszy poetów rosyjskich)
  • Życie Majakowskiego (biografia)
  • Marsz Sportowy (przekład pieśni Izaaka Dunajewskiego)
  • Pozwólcie nam się cieszyć (wybór publicystyki)
  • Dzienniki. Tom I-III, Ośrodek KARTA, Warszawa 2017-2019

Omówienia:

  • Woroszylski. Wieczór wspomnień, red. Iwona Smolka, Baran i Suszczyński, Kraków 1997.
  • Elżbieta Sawicka, Ułożyć książkę, ułożyć życie. Wiktor Woroszylski (1927–1996), „Rzeczpospolita” 216 / 1996.

Ordery i odznaczenia edytuj

Upamiętnienie edytuj

Jest patronem ławeczki w Parku Ratuszowym w Krakowie w dzielnicy XVIII Nowa Huta, o czym informuje tabliczka. Patroni ławeczek w przestrzeni publicznej są wybierani w ramach projektu Kody Miasta realizowanego przez Krakowskie Biuro Festiwalowe, operatora tytułu Kraków Miasto Literatury UNESCO, którym Kraków został uhonorowany w 2013 roku[14][11].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Grodno Feliksa Woroszylskiego - Zamarznięta rzeka. Frozen river. [dostęp 2022-11-07].
  2. ↑ Historia Pawła Charmuszko | Polscy Sprawiedliwi [online], sprawiedliwi.org.pl [dostęp 2022-11-07].
  3. ↑ a b c d e f g Wspominamy Wiktora Woroszylskiego [online], PolskieRadio.pl [dostęp 2022-11-07].
  4. ↑ a b c d e Instytut Pamięcie Narodowej, Woroszylski Wiktor [online], Encyklopedia Solidarności [dostęp 2022-11-07] (pol.).
  5. ↑ a b Kryptonim „Gracze”. Służba Bezpieczeństwa wobec Komitetu Obrony Robotników i Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR” 1976-1981, wybór, wstęp i opracowanie Łukasz Kamiński i Grzegorz Waligóra, Warszawa 2010, s. 59.
  6. ↑ Bohdan Urbankowski, Czerwona msza, czyli uśmiech Stalina, t. 2, Warszawa 1998, s. 315.
  7. ↑ a b c Wiktor Woroszylski | Życie i twórczość | Artysta [online], Culture.pl [dostęp 2022-11-07] (pol.).
  8. ↑ Kultura 1976/03/342 Paryż 1976, s. 30.
  9. ↑ Apel (dokument KSS KOR, Archiwum Opozycji IV/04.05.43 [b.n.s])
  10. ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
  11. ↑ a b Lista patronów. [dostęp 2022-02-04].
  12. ↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  13. ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
  14. ↑ Kody Miasta. [dostęp 2022-02-04].

Bibliografia edytuj

  • Anna Bikont, Joanna Szczęsna: Lawina i kamienie: pisarze wobec komunizmu. Warszawa, 2006.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiktor_Woroszylski&oldid=72879046”