Wikipedia

Wilgi

Wilgi[30] (Oriolinae) – monotypowa podrodzina ptaków z rodziny wilgowatych (Orilolidae).

Wilgi
Oriolinae
Vigors, 1825[1]
Ilustracja
Przedstawiciel podrodziny – wilga złotogrzbieta (O. xanthornus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

wilgowate

Podrodzina

wilgi

Typ nomenklatoryczny

Podrodzina: Oriolus Linnaeus, 1766
Rodzaj: Oriolus galbula Linnaeus, 1766 (= Coracias oriolus Linnaeus, 1758)

Rodzaje i gatunki

Oriolus Linnaeus, 1766[29]
32 gatunki – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Zasięg występowania edytuj

Podrodzina obejmuje gatunki zamieszkujące w większości strefę międzyzwrotnikową, rzadziej umiarkowaną, Eurazji, Afryki i Australazji[31].

Morfologia edytuj

Długość ciała 13–32 cm; masa ciała 30–125 g[32].

Systematyka edytuj

Rodzaj zdefiniował w 1766 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w 12 wydaniu publikacji swojego autorstwa traktującej o systematyce zwierząt[29]. Linneusz wymienił klikanaście gatunków – Oriolous Galbula Linnaeus, 1758 (= Coracias oriolus Linnaeus, 1758), Oriolus chinensis Linnaeus, 1766, Oriolus melanocephalus Linnaeus, 1766 (= Coracias xanthornus Linnaeus, 1758), Oriolus Icterus Linnaeus, 1766, Oriolus phoeniceus Linnaeus, 1766, Oriolus haemorrhous Linnaeus, 1766, Oriolus persicus Linnaeus, 1766, Oriolus mexicanus Linnaeus, 1766, Oriolus guianensis Linnaeus, 1766 (= Emberiza militaris Linnaeus, 1758), Oriolus Baltimore Linnaeus, 1766 (= Coracias oriolus Linnaeus, 1758), Oriolus spurius Linnaeus, 1766, Oriolous Bonana Linnaeus, 1766, Oriolus dominicensis Linnaeus, 1766, Oriolus cayanensis Linnaeus, 1766, Oriolus icterocephalus Linnaeus, 1766, Fringilla melancholica Linnaeus, 1758 (nomen dubium), Emberiza capensis Linnaeus, 1766, Coracias aurea Linnaeus, 1758 i Oriolus chrysocephalus[n] Linnaeus, 1766 – z których gatunkiem typowym jest (pozorna tautonimia) Oriolous Galbula Linnaeus, 1758 (= Coracias oriolus Linnaeus, 1758) (wilga zwyczajna). Wcześniejsza nazwa Oriolus ukuta przez Brissona w 1760 roku został uznana za nieważną na mocy uprawnień Międzynarodowa Komisja Nomenklatury Zoologicznej[6]

Etymologia edytuj

  • Oriolus (Orioblus): średniowiecznołac. oriolus ‘wilga zwyczajna’. Melodyjne nawoływania wilgi zwyczajnej są charakterystyczną cechą europejskich lasów na wiosnę[33].
  • Mimetes: gr. μιμητης mimētēs ‘imitator, naśladowca’, od μιμεομαι mimeomai ‘naśladować’, od μιμος mimos ‘mim, aktor’[34]. Gatunek typowy: King wymienił dwa gatunki – Coracias sagittata Latham, 1801 i Mimetes flavocinctus P.P. King, 1826 – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie) Coracias sagittata Latham, 1801[35].
  • Mimeta (Mineta): wariant nazwy rodzaju Mimetes King, 1826[36].
  • Analcipus: gr. αναλκις analkis ‘słaby’; πους pous, ποδος podos ‘stopa’[37]. Gatunek typowy: Swainson wymienił dwa gatunki – Ocypterus sanguinolentus Temminck, 1830 (= Leptopteryx cruenta Wagler, 1827) i Lanius bicolor różnych autorów – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie) Ocypterus sanguinolentus Temminck, 1830 (= Leptopteryx cruenta Wagler, 1827)[38].
  • Artamia (Artemia): wariant pisowni nazwy rodzaju Artamus Vieillot, 1816 (ostrolot)[39]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Ocypterus sanguinolentus Temminck, 1830 (= Leptopteryx cruenta Wagler, 1827).
  • Philocarpus: gr. φιλος philos ‘miłośnik’, od φιλεω phileō ‘kochać’; καρπος karpos ‘owoc’[40]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Ocypterus sanguinolentus Temminck, 1830 (= Leptopteryx cruenta Wagler, 1827).
  • Chloreus: gr. χλωρευς khlōreus ‘bladozielony lub zielonkawożółty ptak’, być może jakiś ptak drapieżny[41].
  • Psaropholus (Psarolophus): gr. ψαρ psar, ψαρος psaros ‘szpak’; φολυες pholues ‘ciemnoczerwony, czarny’[23]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Psaropholus traillii Jardine & Selby, 1839 (= Pastor traillii Vigors, 1832).
  • Erythrolanius: gr. ερυθρος eruthros ‘czerwony’; rodzaj Lanius Linnaeus, 1758 (dzierzba)[42], Gatunek typowy: Lesson wymienił dwa gatunki – Ocypterus sanguinolentus Temminck, 1830 (= Leptopteryx cruenta Wagler, 1827) i Erythrolanius rubricollis Lesson, 1840 (= Leptopteryx cruenta Wagler, 1827) – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie) Ocypterus sanguinolentus Temminck, 1830 (= Leptopteryx cruenta Wagler, 1827)[38].
  • Galbulus: łac. galbulus ‘mały żółtawy ptak’, później identyfikowany jako gatunek „dzięcioła” budującego zwisające gniazdo, a tym samym kojarzony z wilgą, od galbina ‘mały żółty ptak’; przyrostek zdrabniający -ulus, od galbus ‘wilga, żółty’[43]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Oriolus auratus Vieillot, 1817.
  • Broderipus: William John Broderip (1789–1859), brytyjski prawnik, przyrodnik[44]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Oriolus chinensis Linnaeus, 1766.
  • Baruffius: epitet gatunkowy Oriolus baruffii Bonaparte, 1850[45]; ks. Giuseppe Francesco Baruffi (1801–1875), włoski polityk, poseł do Turynu (Królestwo Sycylii), podróżnik, pisarz, przyrodnik[46]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Oriolus intermedius Hartlaub, 1852 (= Oriolus baruffii Bonaparte, 1850 (= Oriolus brachyrhynchus Swainson, 1837)).
  • Xanthonotus: epitet gatunkowy Oriolus xanthonotus Horsfield, 1821; gr. ξανθος xanthos ‘żółty, złoty’; -νωτος -nōtos ‘-tyły, -grzbiety’, od νωτον nōton ‘tył, grzbiet’[47]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Xanthonotus leucogaster Temminck, 1823 (= Oriolus xanthonotus Horsfield, 1821).
  • Euchlorites: gr. ευχλωρος eukhlōros ‘żółtawy’, od ευ eu ‘dobry’; χλωρος khlōros ‘jasnozielony’[48].
  • Amimeta: gr. negatywny przedrostek α- a-; rodzaj Mimeta Vigors & Horsfield, 1827[49].
  • Neomimeta: gr. νεος neos ‘nowy’; rodzaj Mimeta Vigors & Horsfield, 1827[50]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Mimetes flavocinctus P.P. King, 1826.
  • Broderipornis: rodzaj Broderipus Bonaparte, 1854; gr. ορνις ornis, ορνιθος ornithos ‘ptak’[51].

Podział systematyczny edytuj

Do podrodziny należy jeden rodzaj z następującymi gatunkami[30]:

Uwagi edytuj

  1. ↑ Typ nomenklatoryczny: Analcipus Swainson, 1831 (= Oriolus Linnaeus, 1766).
  2. ↑ Nazwa nieważna, odrzucona na mocy uprawnień Międzynarodowa Komisja Nomenklatury Zoologicznej[6].
  3. ↑ Młodszy homonim Mimetes Eschscholtz, 1818 (Coleoptera).
  4. ↑ Nowa nazwa dla Mimetes P.P. King, 1826.
  5. ↑ Nowa nazwa dla Oriolus Linnaeus, 1766; młodszy homonim Chloreus Kaup, 1829 (Fringillidae).
  6. ↑ Wariant pisowni Artamia I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1832.
  7. ↑ Wariant pisowni Oriolus Linnaeus, 1766.
  8. ↑ Nowa nazwa dla Broderipus Bonaparte, 1854 ze względu na puryzm.
  9. ↑ Wariant pisowni Mimeta Vigors & Horsfield, 1827.
  10. ↑ Wariant pisowni Psaropholus Jardine & Selby, 1839; gr. λοφος lophos „grzebień, czub”[23].
  11. ↑ Wariant pisowni Psaropholus Jardine & Selby, 1839
  12. ↑ Nowa nazwa dla Mimeta Fitzinger, 1863.
  13. ↑ Nowa nazwa dla Broderipus Bonaparte, 1854 ponieważ Mathews uważał że jest młodszym homonimem Broderipia J.E Gray, 1847 (Mollusca).
  14. ↑ Podgatunek Icterus cayanensis.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b N.A. Vigors. Observations on the Natural Affinities that connect the Orders and Families of Birds. „Transactions of the Linnean Society of London”. 14, s. 466, 1825. (ang.). 
  2. ↑ F. Boie. Generalübersicht der ornithologischen Ordnungen, Familien und Gattungen. „Isis von Oken”. Jahrgang 1826, s. 976, 1826. (niem.). 
  3. ↑ W. Swainson: Northern Zoology. W: J. Richardson & W. Swainson: Fauna boreali-americana, or, The zoology of the northern parts of British America: containing descriptions of the objects of natural history collected on the late northern land expeditions under command of Captain Sir John Franklin, R.N.. Cz. 2: The Birds. London: John Murray, 1831, s. 482. (ang.).
  4. ↑ Ch.L. Bonaparte. Conspectus systematis ornithologiæ. „Annales des Sciences Naturelles, Zoologie”. Quatrième série. 1 (2), s. 125, 1854. (fr.). 
  5. ↑ C.J. Sundevall: Methodi naturalis avium disponendarum tentamen. Försök till fogelklassens naturenliga uppställnung. Stockholm: Samson & Wallin, 1872, s. 21. (szw. • łac.).
  6. ↑ a b ICZN. Direction 21 Validation under the Plenary Powers of the generic names Bubo Dumeril, 1806, Coturnix Bonnaterre, 1790, Egretta Forster, 1817, and Oriolus Linnaeus, 1766 (class Aves), by the suppression of older Homonyms published by Brisson in 1760 (validation of four erroneous entries on the Official List of Generic Names in Zoology made by the ruling given in Opinion 67). „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 1C (C.12), s. 161–178, 1955–1956. (ang.). 
  7. ↑ M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 2. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 320. (fr. • łac.).
  8. ↑ P.P. King: Narrative of a Survey of the Intertropical and Western Coasts of Australia. Performed between the years 1818 and 1822. Cz. 2. Londyn: John Murray, 1826, s. 418. (ang.).
  9. ↑ N.A. Vigors, T. Horsfield. A Description of the Australian Birds in the Collection of the Linnean Society; with an Attempt at arranging them according to their natural Affinities. „Transactions of the Linnean Society of London”. 15, s. 326, 1827. (ang.). 
  10. ↑ W. Swainson: Appendix, No. I. Characters of genera and sub-genera hitherto undefined. W: J. Richardson & W. Swainson: Fauna boreali-americana, or, The zoology of the northern parts of British America: containing descriptions of the objects of natural history collected on the late northern land expeditions under command of Captain Sir John Franklin, R.N.. Cz. 2: The Birds. London: John Murray, 1831, s. 482. (ang.).
  11. ↑ I. Geoffoy Saint-Hilaire. Considérations sur les caractères employés en ornithologie pour la distinction des genres, des familles et des ordres, et djétermination de plusieurs genres nouveaux. „Nouvelles annales du Muséum d’histoire naturelle”. 1, s. 389, 1832. (fr.). 
  12. ↑ S. Müller. Aanteekeningen, over de natuurlijke gesteldheid van een gedeelte der westkust en binnenlanden van Sumatra; met bijvoeging van eenige waarnemingen en beschrijvingen van verscheidene, op dit, en andere Sunda – eilanden voorkomende dieren. „Tijdschrift voor natuurlijke geschiedenis en physiologie”. 2, s. 331, 1835. (niderl.). 
  13. ↑ F.O. Morris. A new system of nomenclature, illustrated by a list of British birds. „The Naturalist”. 2 (9), s. 124, 1837. (ang.). 
  14. ↑ W. Jardine & P.J. Selby: Illustrations of ornithology. Wyd. 2. Cz. 5. Edinburgh: W.H. Lizars, 1835, s. ryc. xxvi i tekst. (ang.).
  15. ↑ R.-P. Lesson. Cadre spécifique des oiseaux de la famille des Laniadées. „Revue Zoologique”. 2, s. 197, 1839. (fr.). 
  16. ↑ R.-P. Lesson. Notices ornithologiques. „Revue Zoologique”. 3, s. 274, 1840. (fr.). 
  17. ↑ F. de Filippi. Fragment d’une lettre de M. Ph. Defilippi à Son Altesse le prince Bonaparte. „Revue et magasin de zoologie pure et appliquée”. 2e série. 5, s. 290, 1853. (fr.). 
  18. ↑ Bonaparte 1854 ↓, s. 535.
  19. ↑ Bonaparte 1854 ↓, s. 536.
  20. ↑ a b Bonaparte 1854 ↓, s. 538.
  21. ↑ F. Heine. Ueber einige neue oder weniger bekannte Vögel des „Museum Heineanum.”. „Journal für Ornithologie”. 7 (42), s. 402, 1859. (niem.). 
  22. ↑ L. Fitzinger. Über das System und die Charakteristik der natürlichen Familien der Vögel. „Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe”. 46 (1), s. 210, 1863. (niem.). 
  23. ↑ a b The Key to Scientific Names ↓, Psaropholus [dostęp 2023-06-13].
  24. ↑ T.C. Jerdon: The birds of India: being a natural history of all the birds known to inhabit continental India, with descriptions of the species, genera, families, tribes, and orders, and a brief notice of such families as are not found in India, making it a manual of ornithology specially adapted for India. Cz. 2. Calcutta: Printed for the Author by the Military Orphan Press, 1864, s. 112. (ang.).
  25. ↑ G.R. Gray: Hand-list of genera and species of birds, distinguishing those contained in the British Museum. Cz. 1: Accipiteres, Fissirostres, Tenuirostres, and Dentirostres. London: printed by order of the Trustees, 1869, s. 290. (ang.).
  26. ↑ G.M. Mathews. New generic names, with some notes on others. „Austral Avian Record; a scientific journal devoted primarily to the study of the Australian avifauna”. 2 (2 & 3), s. 62, 1913–1915. (ang.). 
  27. ↑ G.M. Mathews. List of additions of new sub-species to, and changes in, my "List of the Birds of Australia". „Austral Avian Record”. 3 (3), s. 68, 1915–1916. (ang.). 
  28. ↑ G.M. Mathews. Broderipornis, new generic name for Broderipus Bonaparte (1854), not Broderipia J.E. Gray (1847). „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 50 (340), s. 61, 1930. (ang.). 
  29. ↑ a b C. Linnaeus: Systema naturae: per regna tria natura, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 12. T. 1. Holmiae: L. Salvii, 1766, s. 160. (łac.).
  30. ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko, Rodzina: Pachycephalidae Swainson, 1831 – fletówki - Whistlers (wersja: 2022-08-21), [w:] Kompletna lista ptaków świata [online], Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego [dostęp 2023-06-12].
  31. ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (redaktorzy), Orioles, drongos, fantails [online], IOC World Bird List (v13.1) [dostęp 2023-06-12] (ang.).
  32. ↑ D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette, Old World Orioles (Oriolidae), version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2021, DOI: 10.2173/bow.orioli1.01 [dostęp 2023-06-12] (ang.), Oriolus.  
  33. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Oriolus [dostęp 2019-06-06].
  34. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Mimetes [dostęp 2019-06-06].
  35. ↑ R.-P. Lesson: Compléments de Buffon. Wyd. 2. Paris: P. Pourrat Frères,, 1838, s. 497. (fr.).
  36. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Mimeta [dostęp 2019-06-06].
  37. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Analcipus [dostęp 2019-06-06].
  38. ↑ a b G.R. Gray: Catalogue of the genera and subgenera of birds contained in the British Museum. London: The Trustees, 1855, s. 46. (ang.).
  39. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Artamia [dostęp 2023-06-12].
  40. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Philocarpus [dostęp 2023-06-13].
  41. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Chloreus [dostęp 2023-06-13].
  42. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Erythrolanius [dostęp 2023-06-13].
  43. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Galbulus [dostęp 2023-06-13].
  44. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Broderipus [dostęp 2019-06-06].
  45. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Baruffius [dostęp 2023-06-12].
  46. ↑ The Key to Scientific Names ↓, baruffii [dostęp 2023-06-12].
  47. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Xanthonotus [dostęp 2023-06-13].
  48. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Euchlorites [dostęp 2019-06-06].
  49. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Amimeta [dostęp 2019-06-06].
  50. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Neomimeta [dostęp 2019-06-06].
  51. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Broderipornis [dostęp 2019-06-06].

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wilgi&oldid=72935426”