William Marston

amerykański prawnik i psycholog

William Marston (ur. 9 maja 1893 w Cliftondale, zm. 2 maja 1947 w Rye) – amerykański prawnik, psycholog, twórca wykrywacza kłamstw oraz komiksowej postaci Wonder Woman.

William Marston
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

9 maja 1893
Cliftondale

Data i miejsce śmierci

2 maja 1947
Rye

Zawód, zajęcie

prawnik, psycholog, twórca wykrywacza kłamstw, twórca komiksowej postaci Wonder Woman.

Życiorys edytuj

Urodził się 9 maja 1893 r. w Cliftondale[1] jako syn handlowca Fredericka Williama Marstona i Annie Dalton Moulton[2], dorastał w Massachusetts[3]. Uzyskał licencjat na University of Harvard w 1915 r., trzy lata później ukończył prawo, a w 1921 r. został doktorem psychologii[1]. Przez następne ponad 10 lat Marston był wykładowcą akademickim, m.in. na American University i Tufts University[3]. W 1915 r. zbudował również pierwszą wersję wariografu, a wyniki tych eksperymentów po raz pierwszy opublikował dwa lata później[1]. Jako wykładowca na uniwersytecie Tufts, Marston poznał Olive Byrne(inne języki), która została jego asystentką w pracach nad wariografem. Rozpoczął badania pod wpływem uwagi swojej żony, Elizabeth, która powiedziała mu, że w chwilach złości lub ekscytacji rośnie jej ciśnienie krwi. Na tej podstawie postanowił wykorzystać związek między kłamstwem i ciśnieniem krwi. Wykorzystał metodę pomiaru ciśnienia skurczowego, za pomocą mankietu i stetoskopu, by mierzyć ciśnienie w trakcie zadawania pytań[3].

W 1923 r. Marston bez powodzenia próbował przekonać do zastosowania swojego urządzenia w sądach, jednak widział również dla niego zastosowanie jako narzędzia psychoterapii[3], a po porwaniu dziecka Lindbergha zaoferował urządzenie rodzinie Lindberghów[1]. Ponadto przez wiele lat prowadził praktykę jako psycholog, rozwijając teorię DISC, która klasyfikuje osobowości poprzez ocenę zachowania w sprzyjających i niesprzyjających okolicznościach (dominująca, wpływająca, uległa, spełniona). Marston pisał również do popularnonaukowych czasopism psychologicznych, a w 1928 r. wydał książkę poświęconą teorii DISC – Emotions of Normal People. Zaobserwował również różnicę w zachowaniach między płciami, tj. mężczyźni mieli częściej akceptować, a kobiety inicjować związki[3].

W 1938 r. Marston wystąpił w reklamie marki Gillette, przekonując, że wariograf wykazał wyższość ostrzy tej firmy nad produktami konkurencji; często pojawiał się także w magazynie Family Circle, gdzie Olive Byrne przeprowadzała z nim wywiady pod pseudonimem Olive Richard. W jednym z wywiadów z 1940 r. Marston wskazał, że komiksy mają wysoki potencjał edukacyjny. Wydawca komiksów Max Gaines zatrudnił go po tym jako konsultanta ds. edukacyjnych w All-American Publications, które wkrótce potem, po przekształceniach własnościowych, utworzyło wydawnictwo DC Comics[3].

Rok później Marston napisał pod pseudonimem Charles Moulton własny komiks, tworząc postać Wonder Woman, która pojawiła się gościnnie w tomie All-Star Comics #8. Marston chciał wówczas stworzyć postać kobiecej superbohaterki o sile porównywalnej z męskimi postaciami, ale mającej inteligencję, dobroć i aparycję pięknej kobiety. Wyposażył również swoją bohaterkę w jej własny wariograf w postaci lassa prawdy. Wonder Woman szybko zyskała popularność i wkrótce zaczęły powstawać komiksy z nią w roli głównej. W późniejszym wywiadzie syn Marstona i Elizabeth, Pete Marston, powiedział, że gdy ojciec przedstawił pomysł stworzenia własnego komiksu, to jego matka była pomysłodawcą postaci kobiecej superbohaterki[3].

Od 1915 r. żonaty z Elizabeth Holloway(inne języki)[2]. Wraz z nią i Olive Byrne(inne języki) żył w związku poliamorycznym i z obiema kobietami miał po dwoje dzieci. Jego żona Elizabeth nazwała swoją córkę Olive po Olive Byrne i adoptowała dzieci Olive. Bransolety Wonder Woman, często pojawiający się w komiksach motyw skucia lub związania oraz skupienie na kategoriach dominacji i podległości były podstawą sugestii, że Marston wraz z obiema partnerkami był zaangażowany w praktyki BDSM[3]. Wraz z żoną utracili również posady na University of Harvard, gdy na jaw wyszedł ich romans z Olive Byrne[4].

Zmarł z powodu choroby nowotworowej 2 maja 1947 r. w Rye[1]. Elizabeth i Olive pozostały partnerkami do śmierci tej drugiej w latach 80. XX w., razem wychowując również swoje dzieci[3].

Przypisy edytuj

  1. a b c d e William Moulton Marston: short bio [online], PeopleKeys.com [dostęp 2023-12-20] [zarchiwizowane z adresu 2023-04-09] (ang.).
  2. a b Marston, William Moulton (1893–1947), psychologist and comic book creator, American National Biography, DOI10.1093/anb/9780198606697.001.0001/anb-9780198606697-e-1401075 [dostęp 2020-07-29] (ang.).
  3. a b c d e f g h i A Biography of William Marston, Creator of Wonder Woman (Web Exclusive, Extended Version) [online], Marin Theatre Company [dostęp 2020-07-29].
  4. Anna S. Dębowska, Radiowy Nowy Świat i niezwykły miłosny trójkąt. Co dziś oglądamy, czytamy, czego słuchamy [online], wyborcza.pl, 14 lipca 2020 [dostęp 2020-07-29].