Wikipedia

WordPress

narzędzie do blogowania oraz system zarządzania treścią

WordPress – napisany w języku PHP system zarządzania treścią (CMS) zaprojektowany pierwotnie do obsługi blogów[2].

WordPress
Logo WordPress
Logo programu
ilustracja
Autor Automattic Inc.
Pierwsze wydanie 27 maja 2003; ponad 20 lat temu
Aktualna wersja stabilna 6.5.2
(9 kwietnia 2024) [±]
Aktualna wersja testowa 6.4 Beta 3[1]
10 października 2023; ponad 6 miesięcy temu
Język programowania PHP
Platforma sprzętowa PHP+MySQL
System operacyjny różne
Rodzaj System zarządzania treścią
Licencja GNU General Public License v2.0
Strona internetowa

Wykorzystuje bazę danych MySQL[3]. Rozpowszechniany jest na licencji GNU General Public License i jest dostępny bezpłatnie[4].

Według danych W3Techs, firmy analizującej rynek IT, we wrześniu 2022 aż 43,0% stron na świecie pracowało w oparciu o WordPress[5]. Z kolei wśród systemów zarządzania treścią WordPress miał udział na poziomie 64,2% – czyli był najpopularniejszym CMS na świecie[6].

Architektura edytuj

WordPress ma system szablonów stron internetowych wykorzystujący procesor szablonów. Jego architektura opiera się na kontrolerze, który przekierowuje wszystkie żądania niestatycznych identyfikatorów URI do pojedynczego pliku PHP, ten zaś analizuje identyfikator URI i identyfikuje stronę docelową. Pozwala to na obsługę bardziej czytelnych dla człowieka adresów podstron (permalinków).

Motywy edytuj

Użytkownicy WordPressa mogą instalować i przełączać się między różnymi motywami. Motywy umożliwiają użytkownikom zmianę wyglądu i funkcjonalności witryny WordPress bez zmiany kodu źródłowego lub treści witryny. Każda strona internetowa WordPress wymaga obecności co najmniej jednego motywu, a każdy motyw powinien być zaprojektowany przy użyciu standardów WordPressa[7] ze strukturalnym PHP, poprawnym HTML (HyperText Markup Language) i Cascading Style Sheets (CSS). Motywy można instalować bezpośrednio za pomocą narzędzia administracyjnego WordPress „Wygląd” na pulpicie nawigacyjnym. PHP, HTML i CSS znalezione w motywach można bezpośrednio modyfikować w celu zmiany zachowania motywu lub tematu może być motywem „potomnym”, który dziedziczy ustawienia z motywu nadrzędnego i może selektywnie zastępować funkcje. Motywy WordPress są ogólnie podzielone na dwie kategorie: bezpłatną i premium. Wiele darmowych motywów znajduje się w katalogu tematycznym WordPress, a motywy premium można kupić w sklepach internetowych i indywidualnych programistów WordPressa. Użytkownicy WordPressa mogą również tworzyć i rozwijać własne motywy. Bezpłatny motyw startowy Underscores[8] stworzony przez programistów WordPressa jest bardzo dobrą podstawą dla nowych motywów.

Wtyczki edytuj

Architektura wtyczek WordPressa pozwala użytkownikom rozszerzyć funkcjonalność witryny internetowej lub bloga. WordPress ma prawie 60 000 dostępnych wtyczek[9], z których każda oferuje funkcje umożliwiające użytkownikom dostosowanie witryn do ich konkretnych potrzeb. Rozszerzenia obejmują zakres od optymalizacji pod kątem wyszukiwarek do portali klienta używanych do wyświetlania prywatnych informacji zalogowanym użytkownikom, do systemów zarządzania treścią, do funkcji wyświetlania treści, takich jak dodanie widżetów i pasków nawigacyjnych. Nie wszystkie dostępne wtyczki są zawsze na bieżąco z aktualizacjami i w rezultacie mogą nie działać poprawnie lub mogą w ogóle nie działać. Większość wtyczek jest dostępna za pośrednictwem WordPressa albo poprzez ich pobieranie i instalację plików ręcznie za pomocą FTP lub poprzez pulpit WordPressa. Niektóre strony oferują wtyczki za pośrednictwem własnych stron internetowych, z których wiele to płatne pakiety.

Użycie mobilne edytuj

Istnieją aplikacje WordPress dla WebOS, Androida, iOS (iPhone, iPod Touch, iPad), Windows Phone i BlackBerry. Te aplikacje zostały zaprojektowane przez Automattic i umożliwiają dodawanie wpisów na blogach i stronach, komentowanie, moderowanie komentarzy, odpowiadanie na komentarze oraz możliwość przeglądania statystyk.

Sklepy internetowe edytuj

Dużo sklepów internetowych opartych jest na WordPressie. Wtyczka WooCommerce dla WordPressa znajduje zastosowanie do budowy każdego typu sklepu online. Jest dostępny duży wybór wtyczek, dzięki czemu można w łatwy sposób dostosować sklep do swoich potrzeb oraz nim zarządzać[10].

Luki w zabezpieczeniach edytuj

W 2007, 2008 i 2015 roku zostało znalezionych wiele błędów związanych z bezpieczeństwem w oprogramowaniu. Według Secunia, WordPress w kwietniu 2009 roku miał siedem niezałatanych ostrzeżeń o bezpieczeństwie, z maksymalną oceną „Mniej krytyczny”. Secunia utrzymuje aktualną listę luk w zabezpieczeniach WordPress.

W styczniu 2007 popularne blogi poświęcone optymalizacji pod kątem wyszukiwarek (SEO), a także niskobudżetowe komercyjne blogi z AdSense, zostały skierowane i zaatakowane przy użyciu exploita WordPress. Oddzielna luka w zabezpieczeniach na jednym z serwerów sieci Web witryny projektu pozwoliła wprowadzić kod, który można wykorzystać w formie tylnych drzwi do niektórych plików do pobrania z WordPress 2.1.1. Wersja 2.1.2 rozwiązała ten problem. Poradnik wydany w tym czasie zalecił wszystkim użytkownikom natychmiastowe uaktualnienie.

W wywiadzie udzielonym w czerwcu 2007 Stefan Esser, założyciel zespołu PHP Security Response, krytycznie wypowiadał się na temat bezpieczeństwa w programie WordPress, powołując się na problemy z architekturą aplikacji, które sprawiały, że trudno było napisać kod bezpieczny od luk typu SQL injection.

W czerwcu 2013 okazało się, że niektóre z 50 najczęściej pobieranych wtyczek do WordPressa były podatne na typowe ataki internetowe, takie jak SQL injection i XSS. Oddzielna inspekcja 10 wtyczek e-commerce pokazała, że siedem z nich było zagrożonych.

W celu promowania lepszego bezpieczeństwa i usprawnienia ogólnego działania aktualizacji w programie WordPress 3.7 wprowadzono automatyczne aktualizacje w tle.

Indywidualne instalacje WordPressa można zabezpieczyć za pomocą wtyczek bezpieczeństwa, które uniemożliwiają wyliczanie użytkowników, ukrywanie zasobów i pokonywanie sond. Użytkownicy mogą również chronić swoje instalacje WordPress, wykonując takie czynności, jak aktualizacja wszystkich instalacji, motywów i wtyczek WordPress, używając tylko zaufanych motywów i wtyczek, aby zapobiec wielu typom ataków typu SQL injection i zablokować nieautoryzowany dostęp do poufnych plików. Ważne jest aktualizowanie wtyczek WordPress, ponieważ potencjalni hakerzy mogą wymieniać wtyczki używane przez witrynę, a następnie uruchamiać skanowanie szukające luk w zabezpieczeniach tych wtyczek. Jeśli zostaną wykryte luki w zabezpieczeniach, mogą zostać wykorzystane do umożliwienia hakerom załadowania własnych plików (takich jak skrypt PHP Shell), które zbierają poufne informacje.

Programiści mogą również korzystać z narzędzi do analizy potencjalnych luk w zabezpieczeniach, w tym WPScan, WordPress Auditor i WordPress Sploit Framework opracowanych przez 0pc0deFR. Tego typu narzędzia badają znane luki, takie jak CSRF, LFI, RFI, XSS, SQL injection.

W celu zabezpieczenia WordPress można także włączyć uwierzytelnienie wielopoziomowe podczas procesu logowania oraz zainstalować captcha. Innym sposobem jest zabezpieczenie panelu administracyjnego dodatkowymi certyfikatami np. X.509, dzięki czemu dostęp dla osób spoza konkretnej organizacji będzie znacznie utrudniony. Istnieje również możliwość zainstalowania WordPress tzw. „headless”, który będzie działał tylko w backendzie. Jest on całkowicie ukryty przed użytkownikami z zewnątrz, co w znacznym stopniu minimalizuje ryzyko zhakowania[11].

Odpowiednie zabezpieczenie strony WordPress minimalizuje ryzyko utraty danych[12], a także zabezpiecza właściciela strony oraz potencjalnych użytkowników. Prócz samych zabezpieczeń, które można wprowadzić w panelu administratora, warto także zmodyfikować natywne pliki struktury WordPress, takie jak wp-config.php lub.htaccess.

W styczniu 2017 audytorzy bezpieczeństwa w Sucuri zidentyfikowali lukę w API REST WordPressa, która pozwoliłaby każdemu nieuwierzytelnionemu użytkownikowi zmodyfikować dowolny post lub stronę w witrynie z WordPress 4.7 lub nowszym. Audytorzy po cichu powiadomili programistów WordPress i w ciągu sześciu dni WordPress wydał poprawkę o wysokim priorytecie do wersji 4.7.2, która rozwiązała problem.

Rozwój i wsparcie edytuj

Kluczowi deweloperzy edytuj

Matt Mullenweg i Mike Little byli współzałożycielami projektu. Głównymi deweloperami są Helen Hou-Sandí, Dion Hulse, Mark Jaquith, Matt Mullenweg, Andrew Ozz i Andrew Nacin. WordPress jest również rozwijany przez testerów WP, grupę wolontariuszy, którzy testują każde wydanie. Wszyscy mają dostęp do nocnych buildów, wersji beta i kandydatów do wydania. Błędy są udokumentowane na specjalnej liście mailingowej lub narzędziu Trac projektu.

Chociaż WordPress został w dużej mierze opracowany przez społeczność, która go otacza, jest ściśle związany z firmą Automattic, założoną przez Matta Mullenwega. W dniu 9 września 2010 r. Firma Automattic przekazała znak towarowy WordPress nowo utworzonej organizacji WordPress Foundation, która jest organizacją patronacką obsługującą WordPress.org (w tym oprogramowanie i archiwa do wtyczek i motywów), bbPress i BuddyPress.

Wsparcie edytuj

Witryna wsparcia podstawowego WordPress to WordPress.org. Witryna obsługuje zarówno kodeks WordPress, podręcznik online do WordPressa, jak i żywe repozytorium dla informacji i dokumentacji WordPress, a także aktywnej społeczności internetowej użytkowników WordPress.

Historia edytuj

Nazwa WordPress została zasugerowana przez Christine Selleck. Zgodnie z przyjętą konwencją, nazwy kolejnych edycji to nazwiska znanych muzyków jazzowych. WordPress jest oficjalnym następcą systemu blogowego b2/cafelog[13].

W wersji 2.2 wprowadzono obsługę kontrolek w szablonach, przedtem dostępną w formie osobnej wtyczki[14]. Z kolei wersja 2.3 została zmodyfikowana tak, aby obsługiwać tagi bez użycia wtyczek. Dodatkowo modyfikacje obejmują pełne wsparcie dla standardu Atom 1.0 oraz informacje o dostępności zaktualizowanych wtyczek[15]. Wersja 2.5 to modyfikacja panelu administracyjnego oraz dalsze optymalizowanie aplikacji[16], zaś wersja 2.6 otrzymała możliwość zapisu kolejnych wersji artykułów[17].

W wersji 2.7 ponownie zmodyfikowano panel administracyjny, tym razem we współpracy z dziesiątkami tysięcy użytkowników wersji testowej i po wysłuchaniu uwag społeczności skupionej wokół WordPressa[18]. W wersji 2.8 wprowadzono kilkaset poprawek w kodzie[19].

W wersji 3.0 zintegrowano dwie linie rozwojowe (WordPress oraz WPMU) w jedną, rezygnując w ten sposób z podziału na wersję standardową i platformę blogową. Dodatkowo w wersji 3.0 jako nowy standardowy temat wprowadzono szablon „Twenty Ten” zastępując znany od wersji 1.5 niebieski motyw graficzny „Kubrick”[20].

Wersja 3.1 przyniosła zmiany w zarządzaniu stroną. Ułatwiono dodawanie hiperłączy do innych materiałów na stronie (wybieranie z listy), dodano formaty wpisów (skórki mogą wyświetlać różne formaty w różny sposób zdefiniowany w skórce), dodano pasek administracyjny na górze strony oraz opcję sortowania kolumn w panelu administracyjnym. Uproszczono także domyślny widok przy edycji wpisów na stronie ukrywając kolumny z opcjami, których rzadko się używa (aby nie przerażać początkujących użytkowników). Można je łatwo wyświetlić z powrotem[21].

Testowa wersja 3.2 Beta 1 zrywa z kompatybilnością ze starszymi wersjami PHP i MySQL. Od tej wersji skrypt będzie wymagał PHP w wersji 5.2.4 oraz MySQL przynajmniej 5.0. Ma to na celu przyśpieszenie działania stron opartych o ten CMS. Nieobsługiwany będzie także Internet Explorer 6. Oprócz tego wprowadzono nowy edytor pełnoekranowy i zmieniono domyślny motyw „Twenty Ten” na „Twenty Eleven”[22].

Twórcy edytuj

Rozwojem WordPressa kieruje Ryan Boren oraz Matt Mullenweg. Matt i Mike Little są współzałożycielami projektu.

Historia wersji edytuj

  • 0.7 – 27 maja 2003 – pierwsza oficjalna wersja WordPressa[23]
    • 0.71 – 9 czerwca 2003[24]
      • 0.7.1.1 – 25 czerwca 2003[25]
    • 0.72 – 11 października 2003[26]
  • 1.0 – 3 stycznia 2004[27]
    • 1.0.1 – 25 stycznia 2004 – nazwa kodowa Miles, na cześć Milesa Davisa[28]
    • 1.0.2 – 14 marca 2004[29]
  • 1.2 – 22 maja 2004 – nazwa kodowa Mingus, na cześć Charlesa Mingusa[30]
    • 1.2.1 – 6 października 2004[31]
    • 1.2.2 – 15 grudnia 2004[32]
  • 1.5 – 17 lutego 2005 – nazwa kodowa Strayhorn, na cześć Williama Thomasa ‘Billy’ Strayhorna[33]
    • 1.5.1 – 9 maja 2005 – ta wersja została zastąpiona wersją 1.5.1.1, w której naprawiono kilka przeoczonych błędów[34]
      • 1.5.1.2 – 27 maja 2005[35]
      • 1.5.1.3 – 29 czerwca 2005[36]
    • 1.5.2 – 14 sierpnia 2005[37]
  • 2.0 – 31 grudnia 2005 – nazwa kodowa Duke, na cześć Edwarda ‘Duke’ Ellingtona[38]
    • 2.0.1 – 31 stycznia 2006[39]
    • 2.0.2 – 10 marca 2006[40]
    • 2.0.3 – 1 czerwca 2006[41]
    • 2.0.4 – 29 czerwca 2006[42]
    • 2.0.5 – 27 października 2006 – wersja nazwana Ronan, dla uczczenia narodzin syna Ryana Borena, jednego z głównych twórców Wordpressa[43]
    • 2.0.6 – 5 stycznia 2007[44]
    • 2.0.7 – 15 stycznia 2007[45]
    • 2.0.8 – wersja z tym numerem nie została wydana
    • 2.0.9 – 21 lutego 2007[46]
    • 2.0.10 – 3 kwietnia 2007[47]
    • 2.0.11 – 5 sierpnia 2007[48]
  • 2.1 – 22 stycznia 2007 – nazwa kodowa Ella, na cześć Elli Fitzgerald[49]
    • 2.1.1 – 21 lutego 2007[46]
    • 2.1.2 – 2 marca 2007 – Aktualizacja po podmianie kodu źródłowego wersji 2.1.1 dostępnego na oficjalnej stronie[50].
    • 2.1.3 – 3 kwietnia 2007[47]
  • 2.2 – 16 maja 2007 – nazwa kodowa Getz, na cześć Stana Getza[51]
    • 2.2.1 – 21 czerwca 2007[52]
    • 2.2.2 – 5 sierpnia 2007[48]
    • 2.2.3 – 8 września 2007[53]
  • 2.3 – 25 września 2007 – nazwa kodowa Dexter, na cześć Dextera Gordona[54]
    • 2.3.1 – 26 października 2007[55]
    • 2.3.2 – 29 grudnia 2007[56]
    • 2.3.3 – 5 lutego 2008[57]
  • 2.5 – 29 marca 2008 – nazwa kodowa Brecker, na cześć Michaela Breckera[58]
    • 2.5.1 – 25 kwietnia 2008[59]
  • 2.6 – 15 lipca 2008 – nazwa kodowa Tyner, na cześć Alfreda McCoy Tynera[60]
    • 2.6.1 – 15 sierpnia 2008[61]
    • 2.6.2 – 8 września 2008[62]
    • 2.6.3 – 23 października 2008[63]
    • 2.6.4 – wersja ta nie została wydana, pod tym numerem pojawiła się fałszywa aktualizacja, zawierająca konia trojańskiego[64].
    • 2.6.5 – 23 października 2008, autorzy świadomie pominęli numer 2.6.4, aby uniknąć pomyłek z fałszywą wersją[65].
  • 2.7 – 11 grudnia 2008 – nazwa kodowa Coltrane, na cześć Johna Coltrane[66]
    • 2.7.1 – 10 lutego 2009[67]
  • 2.8 – 11 czerwca 2009 – nazwa kodowa Baker, na cześć Cheta Bakera[68]
    • 2.8.1 – 9 lipca 2009[69]
    • 2.8.2 – 20 lipca 2009[70]
    • 2.8.3 – 3 sierpnia 2009[71]
    • 2.8.4 – 12 sierpnia 2009[72]
    • 2.8.5 – 20 października 2009[73]
    • 2.8.6 – 12 listopada 2009[74]
  • 2.9 – 19 grudnia 2009 – nazwa kodowa Carmen na cześć Carmen McRae[75]
    • 2.9.1 – 4 stycznia 2010[76]
    • 2.9.2 – 15 lutego 2010[77]
  • 3.0 – 17 czerwca 2010 – nazwa kodowa Thelonius na cześć Theloniousa Monka[78]
    • 3.0.1 – 29 lipca 2010[79]
    • 3.0.2 – 30 listopada 2010[80]
    • 3.0.3 – 8 grudnia 2010[81]
    • 3.0.4 – 29 grudnia 2010[82]
    • 3.0.5 – 7 lutego 2011[83]
  • 3.1 – 22 lutego 2011 – nazwa kodowa Reinhardt na cześć Django Reinhardta[84]
    • 3.1.1 – 5 kwietnia 2011[85]
    • 3.1.2 – 26 kwietnia 2011[86]
    • 3.1.3 – 25 maja 2011[87]
    • 3.1.4 – 29 czerwca 2011[88]
  • 3.2 – 4 lipca 2011 – nazwa kodowa Gershwin na cześć George’a Gershwina[89]
    • 3.2.1 – 12 lipca 2011[90]
  • 3.3 – 12 grudnia 2011 – nazwa kodowa Sonny na cześć Edwarda „Sonny” Stitta[91]
    • 3.3.1 – 3 stycznia 2012[92]
    • 3.3.2 – 20 kwietnia 2012[93]
  • 3.4 – 13 czerwca 2012 – nazwa kodowa Green na cześć Granta Greena[94]
    • 3.4.1 – 27 czerwca 2012[95]
    • 3.4.2 – 6 września 2012[96]
  • 3.5 – 11 grudnia 2012 – nazwa kodowa Elvin na cześć Elvina Jonesa[97]
    • 3.5.1 – 24 stycznia 2013[98]
    • 3.5.2 – 21 czerwca 2013[99]
  • 3.6 – 1 sierpnia 2013 – nazwa kodowa Oskar na cześć Oscara Petersona[100]
    • 3.6.1 – 11 września 2013[101]
  • 3.7 – 24 października 2013 – nazwa kodowa Basie na cześć Counta Basie[102]
    • 3.7.1 – 29 października 2013[103]
  • 3.8 – 12 grudnia 2013 – nazwa kodowa Parker na cześć Charlie Parkera[104]
    • 3.8.1 – 23 stycznia 2014[105]
  • 3.9 – 16 kwietnia 2014 – nazwa kodowa Smith na cześć Jimmy’ego Smitha[106]
    • 3.9.1 – 8 maja 2014[107]
    • 3.9.2 – 6 sierpnia 2014[108]
  • 4.0 – 4 września 2014 – nazwa kodowa Benny na cześć Benjamina „Benny” Goodmana[109]
    • 4.0.1 – 20 listopada 2014[110]
  • 4.1 – 18 grudnia 2014 – nazwa kodowa Dinah na cześć Dinah Washington[111]
    • 4.1.1 – 18 lutego 2015[112]
    • 4.1.2 – 21 kwietnia 2015[113]
  • 4.2 – 23 kwietnia 2015 – nazwa kodowa Powell na cześć Earla „Bud” Powella[114]
    • 4.2.1 – 27 kwietnia 2015[115]
    • 4.2.2 – 7 maja 2015[116]
  • 4.3 – 20 sierpnia 2015 roku – nazwa kodowa Billie[117]
    • 4.3.1 – 20 września 2015 roku[117]
  • 4.4 – 14 grudnia 2015 roku – nazwa kodowa Clifford[117]
  • 4.5 – 12 kwietnia 2016 roku – nazwa kodowa Ornette
  • 4.6 – 16 sierpnia 2016 roku – nazwa kodowa Pepper
  • 4.7 – 6 grudnia 2016 roku – nazwa kodowa Vaughan
  • 4.8 – 8 czerwca 2017 roku – nazwa kodowa Evans
  • 4.9 – 15 listopada 2017 roku – nazwa kodowa Tipton
  • 5.0 – 6 grudnia 2018 roku – nazwa kodowa Valdés
    • 5.0.3 – 9 stycznia 2019 roku[118]
  • 5.1 – 21 lutego 2019 roku – nazwa kodowa Betty[119]
    • 5.1.1 – 13 marca 2019 roku[120]
  • 5.2 – 7 maja 2019 roku – nazwa kodowa Jaco[121]
  • 5.3 – 12 listopada 2019 roku – nazwa kodowa Kirk[122]
  • 5.4 – 31 marca 2020 – nazwa kodowa Adderley –[123]
    • 5.4.1 – 29 kwietnia 2020[124]
  • 5.5 – 11 sierpnia 2020 – nazwa kodowa Eckstine –[125]
    • 5.5.1 – 17 września 2020
    • 5.5.3 – 9 listopada 2020
    • 5.5.4 – 20 maja 2021
    • 5.5.5 – 8 września 2021
    • 5.5.6 – 9 listopada 2021
    • 5.5.7 – 5 stycznia 2022
    • 5.5.8 – 10 marca 2022
    • 5.5.9 – 19 lipca 2022
    • 5.5.10 – 1 września 2022
  • 5.6 – 4 stycznia 2021 – nazwa kodowa Simone na cześć Niny Simone[126]
    • 5.6.1 – 4 lutego 2021
    • 5.6.2 – 18 marca 2021
    • 5.6.3 – 20 kwietnia 2021
    • 5.6.4 – 8 września 2021
    • 5.6.5 – 9 listopada 2021
    • 5.6.6 – 5 stycznia 2022
    • 5.6.7 – 10 marca 2022
    • 5.6.8 – 19 lipca 2022
    • 5.6.9 – 1 września 2022
  • 5.7 – 9 marca 2021 – nazwana na cześć Esperanzy Spalding[126]
  • 5.8 – 20 lipca 2021 – nazwana na cześć Arta Tatuma[126]
  • 5.9 – 25 stycznia 2022 – nazwana na cześć Joséphine Baker[126]
  • 6.0 – 23 czerwca 2022 – nazwana na cześć Arturo O’Farrilla[126]
    • 6.0.1 – 30 lipca 2022[127]
    • 6.0.2 – 9 września 2022[128]
    • 6.0.3 – 17 października 2022[129]

Społeczność edytuj

WordPress ma silną społeczność użytkowników. W wielu krajach świata odbywają się coroczne konferencje na temat tego CMS. W Polsce ostatni WordCamp odbył się w 2022 w Warszawie[137]

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ WordPress 6.4 Beta 3. wordpress.org, 2023-10-10. [dostęp 2024-01-28]. (ang.).
  2. ↑ Adam Maciaszek, Co to jest Wordpress? [online], Strony internetowe, Sklepy internetowe, Pozycjonowanie stron, 1 marca 2023 [dostęp 2023-10-31] (pol.).
  3. ↑ O WordPressie. Dokumentacja WordPress. (ang.).
  4. ↑ Licencja WordPressa. Dokumentacja WordPress. (ang.).
  5. ↑ [1]Raport: Projektowanie stron internetowych 2023. Interaktywnie.com, [dostęp 2023-08-01] (pl).
  6. ↑ Usage Statistics and Market Share of Content Management Systems for Websites, Sep 2022 [online], w3techs.com [dostęp 2022-09-02] (ang.).
  7. ↑ Theme Development. WordPress. [dostęp 2022-09-02].
  8. ↑ Underscores. Underscores. [dostęp 2022-09-02].
  9. ↑ Wtyczki WordPressa | WordPress.org Polska. WordPress. [dostęp 2022-09-02].
  10. ↑ WordPress i jego szeroki wachlarz zastosowań [online], Marketing Match, 2 listopada 2018 [dostęp 2020-12-07] (pol.).
  11. ↑ Enterprise-level CMS based on WordPress – it’s possible to make it secure [online], Pretius, 27 lipca 2022 [dostęp 2022-09-14] (ang.).
  12. ↑ 10 powodów dlaczego zabezpieczać stronę na CMS Wordpress [online], 20 kwietnia 2023 [dostęp 2023-04-21] (pol.).
  13. ↑ Matt Mullenweg: WordPress Official b2 Branch. 2003-15-23. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  14. ↑ Zmiany w wersji 2.2 oprogramowania. WordPress Changelog. (ang.).
  15. ↑ Zmiany w wersji 2.3 oprogramowania. WordPress Changelog. (ang.).
  16. ↑ Zmiany w wersji 2.5 oprogramowania. WordPress Changelog. (ang.).
  17. ↑ Zmiany w wersji 2.6 oprogramowania. WordPress Changelog. (ang.).
  18. ↑ Zmiany w wersji 2.7 oprogramowania. WordPress Changelog. (ang.).
  19. ↑ Zmiany w wersji 2.8 oprogramowania. WordPress Changelog. (ang.).
  20. ↑ Zmiany w wersji 3.0 oprogramowania. WordPress Changelog. (ang.).
  21. ↑ Zmiany w wersji 3.1 oprogramowania. WordPress Changelog. (ang.).
  22. ↑ Zmiany w wersji 3.2 oprogramowania. WordPress Changelog. (ang.).
  23. ↑ Matt Mullenweg: WordPress Now Available. 2003-05-27. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  24. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 0.71 Now Available. 2003-06-09. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  25. ↑ Mike Little: WordPress Version 0.711 Now Available. 2003-06-25. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  26. ↑ Matt Mullenweg: 0.72 Final Version Available. 2003-10-11. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  27. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 1.0. 2004-01-03. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  28. ↑ Matt Mullenweg: 1.0.1 “Miles” Release Available. 2004-01-25. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  29. ↑ Matt Mullenweg: In case you haven’t heard…. 2004-03-14. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  30. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 1.2. 2004-05-22. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  31. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 1.2.1. 2004-10-06. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  32. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 1.2.2. 2004-12-15. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  33. ↑ Matt Mullenweg: Announcing WordPress 1.5. 2005-02-17. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  34. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 1.5.1 (Updated). 2005-05-09. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  35. ↑ Matt Mullenweg: Security Update. 2005-05-27. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  36. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 1.5.1.3 Available. 2005-06-29. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  37. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 1.5.2. 2005-08-14. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  38. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 2. 2005-12-31. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  39. ↑ Matt Mullenweg: 2.0.1 Release. 2006-01-31. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  40. ↑ Matt Mullenweg: 2.0.2 Security Release. 2006-03-10. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  41. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 2.0.3. 2006-06-01. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  42. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 2.0.4. 2006-06-29. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  43. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 2.0.5 – Ronan. 2006-10-27. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  44. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 2.0.6. 2007-01-05. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  45. ↑ Mark Jaquith: WordPress 2.0.7. 2007-01-15. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  46. ↑ a b Matt Mullenweg: New Releases: 2.1.1 and 2.0.9. 2007-02-21. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  47. ↑ a b Matt Mullenweg: WordPress 2.1.3 and 2.0.10. 2007-04-03. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  48. ↑ a b Ryan Boren: WordPress 2.2.2 and 2.0.11. 2007-08-05. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  49. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 2.1 Ella. 2007-01-22. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  50. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 2.1.1 dangerous, Upgrade to 2.1.2. 2007-03-02. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  51. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 2.2. 2007-05-16. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  52. ↑ Ryan Boren: WordPress 2.2.1. 2007-06-21. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  53. ↑ Ryan Boren: WordPress 2.2.3. 2007-09-08. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  54. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 2.3. 2007-09-25. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  55. ↑ Ryan Boren: WordPress 2.3.1. 2007-10-26. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  56. ↑ Ryan Boren: WordPress 2.3.2. 2007-12-29. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  57. ↑ Ryan Boren: WordPress 2.3.3. 2008-02-05. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  58. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 2.5. 2008-03-29. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  59. ↑ Ryan Boren: WordPress 2.5.1. 2008-04-25. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  60. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 2.6. 2008-07-15. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  61. ↑ Ryan Boren: WordPress 2.6.1. 2008-08-15. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  62. ↑ Ryan Boren: WordPress 2.6.2. 2008-09-08. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  63. ↑ Ryan Boren: WordPress 2.6.3. 2008-10-23. [dostęp 2008-11-22]. (ang.).
  64. ↑ Fake site punts Trojanised WordPress. Backdoored blogging code blag. 2008-11-10. [dostęp 2008-11-25]. (ang.).
  65. ↑ Ryan Boren: WordPress 2.6.5. 2008-11-25. [dostęp 2008-11-25]. (ang.).
  66. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 2.7 “Coltrane”. 2008-12-11. [dostęp 2008-12-11]. (ang.).
  67. ↑ Ryan Boren: WordPress 2.7.1. 2009-02-10. [dostęp 2009-02-10]. (ang.).
  68. ↑ Matt Mullenweg: 2.8 Release Jazzes Themes and Widgets. 2009-06-11. [dostęp 2009-06-11]. (ang.).
  69. ↑ Ryan Boren: WordPress 2.8.1. 2009-07-09. [dostęp 2009-07-10]. (ang.).
  70. ↑ Ryan Boren: WordPress 2.8.2. 2009-07-20. [dostęp 2009-07-20]. (ang.).
  71. ↑ Ryan Boren: WordPress 2.8.3 Security Release. 2009-08-03. [dostęp 2009-08-04]. (ang.).
  72. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 2.8.4 Security Release. 2009-08-12. [dostęp 2009-08-12]. (ang.).
  73. ↑ Peter Westwood: WordPress 2.8.5: Hardening Release. 2009-10-20. [dostęp 2009-10-20]. (ang.).
  74. ↑ Ryan Boren: WordPress 2.8.6 Security Release. 2009-11-12. [dostęp 2009-11-13]. (ang.).
  75. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 2.9, oh so fine. 2009-12-19. [dostęp 2009-12-19]. (ang.).
  76. ↑ Ryan Boren: WordPress 2.9.1. 2010-01-05. [dostęp 2010-01-04]. (ang.).
  77. ↑ Ryan Boren: WordPress 2.9.2. 2010-02-15. [dostęp 2010-02-15]. (ang.).
  78. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 3.0 “Thelonious”. 2010-06-17. [dostęp 2010-06-17]. (ang.).
  79. ↑ Andrew Nacin: WordPress 3.0.1. 2010-07-29. [dostęp 2010-07-30]. (ang.).
  80. ↑ Mark Jaquith: WordPress 3.0.2. 2010-11-30. [dostęp 2010-11-30]. (ang.).
  81. ↑ Peter Westwood: WordPress 3.0.3. 2010-12-08. [dostęp 2010-12-08]. (ang.).
  82. ↑ Matt Mullenweg: 3.0.4 Important Security Update. 2010-12-29. [dostęp 2010-12-29]. (ang.).
  83. ↑ Andrew Nacin: WordPress 3.0.5 (and 3.1 Release Candidate 4). 2011-02-07. [dostęp 2011-02-09]. (ang.).
  84. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 3.1, lots of fun. 2011-02-22. [dostęp 2011-02-24]. (ang.).
  85. ↑ Ryan Boren: WordPress 3.1.1. 2010-04-05. [dostęp 2011-04-05]. (ang.).
  86. ↑ Ryan Boren: WordPress 3.1.2. 2010-04-26. [dostęp 2011-04-26]. (ang.).
  87. ↑ Mark Jaquith: WordPress 3.1.3 (and WordPress 3.2 Beta 2). 2011-05-25. [dostęp 2011-05-25]. (ang.).
  88. ↑ Ryan Boren: WordPress 3.1.4 (and 3.2 Release Candidate 3). 2010-06-29. [dostęp 2011-06-29]. (ang.).
  89. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 3.2 now available. 2010-07-04. [dostęp 2011-07-04]. (ang.).
  90. ↑ Andrew Nacin: WordPress 3.2.1. 2010-07-12. [dostęp 2011-07-13]. (ang.).
  91. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 3.3 “Sonny”. 2011-12-12. [dostęp 2011-12-12]. (ang.).
  92. ↑ Ryan Boren: WordPress 3.3.1 Security and Maintenance Release. 2012-01-03. [dostęp 2012-01-03]. (ang.).
  93. ↑ Andrew Nacin: WordPress 3.3.2 (and WordPress 3.4 Beta 3). 2012-04-20. [dostęp 2012-04-20]. (ang.).
  94. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 3.3 “Green”. 2012-06-13. [dostęp 2012-06-13]. (ang.).
  95. ↑ Andrew Nacin: WordPress 3.4.1 Maintenance and Security Release. 2012-06-27. [dostęp 2012-06-27]. (ang.).
  96. ↑ Andrew Nacin: WordPress 3.4.2 Maintenance and Security Release. 2012-09-06. [dostęp 2012-09-10]. (ang.).
  97. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 3.5 “Elvin”. 2012-12-11. [dostęp 2012-12-11]. (ang.).
  98. ↑ Andrew Nacin: WordPress 3.5.1 Maintenance and Security Release. 2013-01-24. [dostęp 2013-01-28]. (ang.).
  99. ↑ Andrew Nacin: WordPress 3.5.2 Maintenance and Security Release. 2013-06-21. [dostęp 2013-06-25]. (ang.).
  100. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 3.6 “Oscar”. 2013-08-01. [dostęp 2013-08-06]. (ang.).
  101. ↑ Andrew Nacin: WordPress 3.6.1 Maintenance and Security Release. 2013-09-11. [dostęp 2013-09-12]. (ang.).
  102. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 3.7 “Basie”. 2013-10-24. [dostęp 2013-10-28]. (ang.).
  103. ↑ Andrew Nacin: WordPress 3.7.1 Maintenance Release. 2013-10-29. [dostęp 2013-10-30]. (ang.).
  104. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 3.8 “Parker”. 2013-12-12. [dostęp 2013-12-12]. (ang.).
  105. ↑ Andrew Nacin: WordPress 3.8.1 Maintenance Release. 2014-01-23. [dostęp 2014-02-12]. (ang.).
  106. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 3.9 “Smith”. 2014-04-16. [dostęp 2014-04-19]. (ang.).
  107. ↑ Andrew Nacin: WordPress 3.9.1 Maintenance Release. 2014-05-08. [dostęp 2014-05-10]. (ang.).
  108. ↑ Andrew Nacin: WordPress 3.9.2 Security Release. 2014-08-08. [dostęp 2014-08-08]. (ang.).
  109. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 4.0 “Benny”. 2014-09-04. [dostęp 2014-10-18]. (ang.).
  110. ↑ Andrew Nacin: WordPress 4.0.1 Security Release. 2014-11-20. [dostęp 2014-11-24]. (ang.).
  111. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 4.1 “Dinah”. 2014-12-18. [dostęp 2014-12-19]. (ang.).
  112. ↑ Andrew Nacin: WordPress 4.1.1 Maintenance Release. 2015-02-18. [dostęp 2015-04-22]. (ang.).
  113. ↑ Gary Pendergast: WordPress 4.1.2 Security Release. 2015-04-21. [dostęp 2015-04-22]. (ang.).
  114. ↑ Matt Mullenweg: WordPress 4.2 “Powell”. 2015-04-23. [dostęp 2015-04-28]. (ang.).
  115. ↑ Gary Pendergast: WordPress 4.2.1 Security Release. 2015-04-27. [dostęp 2015-04-28]. (ang.).
  116. ↑ Samuel Sidler: WordPress 4.2.2 Security and Maintenance Release. [dostęp 2015-05-14]. (ang.).
  117. ↑ a b c WordPress – lista wydań. [dostęp 2015-12-19]. (pol.).
  118. ↑ WordPress 5.0.3 Maintenance Release [online], WordPress News, 9 stycznia 2019 [dostęp 2019-01-13] (ang.).
  119. ↑ Version 5.1 | WordPress.org [online] [dostęp 2019-05-10] (ang.).
  120. ↑ Version 5.1.1 | WordPress.org [online] [dostęp 2019-05-10] (ang.).
  121. ↑ Version 5.3 | WordPress.org [online] [dostęp 2019-12-10] (pol.).
  122. ↑ WordPress 5.3 – inny sposób blokowania robotów indeksujących – Blog [online], nprofit.net [dostęp 2020-07-09] (pol.).
  123. ↑ WordPress – wersja 5.4 – co nowego przyniesie? – Backupuj.pl [online], backupuj.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).
  124. ↑ Jake Spurlock, WordPress 5.4.1 [online], wordpress.org, 29 kwietnia 2020 [dostęp 2020-06-03] (ang.).
  125. ↑ WordPress 5.5 – co nowego przyniesie? Krótkie podsumowanie nowości [online], nprofit.net [dostęp 2020-08-08] (pol.).
  126. ↑ a b c d e f Historia WordPressa [online], Polska [dostęp 2022-12-31] (pol.).
  127. ↑ Wordpress 6.0.1 aktualizacja serwisowa – Business Hero [online], 25 września 2022 [dostęp 2022-12-19] (pol.).
  128. ↑ Wordpress 6.0.2 już wyszedł!! – Business Hero [online], 25 września 2022 [dostęp 2022-12-19] (pol.).
  129. ↑ WordPress 6.0.3 poprawka bezpieczeństwa – Business Hero [online], 26 października 2022 [dostęp 2022-12-19] (pol.).
  130. ↑ WordPress 6.1.1 – co nowego? – Big Robot [online], 20 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-20] (pol.).
  131. ↑ WordPress 6.2 co przyniosła nowa aktualizacja? – Big Robot [online], bigrobot.pl, 13 kwietnia 2023 [dostęp 2023-06-03] (pol.).
  132. ↑ WordPress 6.2.1 jest już dostępny! – Big Robot [online], bigrobot.pl, 31 sierpnia 2023 [dostęp 2023-08-31] (pol.).
  133. ↑ Wordpress 6.2.2 poprawka bezpieczeństwa – Big Robot [online], bigrobot.pl, 31 sierpnia 2023 [dostęp 2023-08-31] (pol.).
  134. ↑ Wordpress 6.3 – Przegląd aktualizacji – Big Robot [online], bigrobot.pl, 31 sierpnia 2023 [dostęp 2023-08-31] (pol.).
  135. ↑ WordPress 6.4 “Shirley [online], wordpress.org, 7 listopada 2023 [dostęp 2023-11-11].
  136. ↑ WordPress 6.4.1 Maintenance Release [online], wordpress.org, 9 listopada 2023 [dostęp 2023-11-11].
  137. ↑ WordCamp Warszawa – 11-12.06.2022 CIC Warsaw. WordCamp.org. [dostęp 2022-09-02]. (pol.).

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=WordPress&oldid=73156218”