Woszeria
Woszeria, prostnica (Vaucheria) – rodzaj glonów z klasy różnowiciowców z monotypowej rodziny Vaucheriaceae.
 Vaucheria sessilis | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Supergrupa | |
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Rodzina |
Vaucheriaceae |
| Rodzaj |
Woszeria |
| Nazwa systematyczna | |
| Vaucheria A.P. de Candolle (1801). Extrait d'un rapport sur les conferves. Bulletin des Sciences par la Société Philomathique de Paris 3: 17-21, pl. I.[1] | |
Budowa i ekologia edytuj
Woszerie żyją w wilgotnej glebie i w wodach słodkich oraz słonawych. Zwykle tworzą zbitą darń. Są to jedyne różnowiciowce, u których stwierdzono rozmnażanie płciowe na drodze oogamii[2]. Morfologicznie przypominają zielenice, do których pierwotnie były zaliczane[3]. Plecha woszerii ma postać długiego, nitkowatego komórczaka. Protoplazma jest w niej rozmieszczona przyściennie i zawiera drobne chromatofory i kropelki tłuszczu[2]. Chloroplasty reagują ruchem na światło o krótkich falach – od nadfioletowego po niebieskie. Komórki mogą wytwarzać nibynóżki i poruszać się pełzakowato[4]. Niektóre gatunki mają błony komórkowe inkrustowane wapniem, przez co ich szczątki mogą przyczyniać się do powstawania skał wapiennych[3]. Vaucheria sessilis jest gatunkiem oligosaprobowym, typowym dla wód co najwyżej słabo zanieczyszczonych materią organiczną. Niektóre gatunki występują w źródłach, inne tworzą fitobentos dużych rzek[5]. Ze względu na szerokie rozpowszechnienie i występowanie w wodach o różnej czystości, rodzaj woszeria ma niskie wartości jako takson Makrofitowego Indeksu Rzecznego[6] Przedstawiciele rodzaju są rozpowszechnieni na całym świecie, w tym także na Antarktydzie. Opisano 263 gatunków woszerii[7]. Jednym z nich jest woszeria rozesłana (Vaucheria repens)[2].
Rozmnażanie edytuj
Rozmnaża się bezpłciowo za pomocą dużych, wielowiciowych zoospor lub płciowo, w drodze oogamii[2].
Rozmnażanie płciowe edytuj
Organy płciowe umieszczone są z boku nici. Plemnia powstaje ze szczytowej części rożkowatego wyrostka plechy. Po odcięciu się tej części powstają w niej bezbarwne dwuwiciowe plemniki, które wydostają się przez otwór w ścianie. Bezbarwne i jednojądrowe lęgnie tworzą się w bezpośrednim sąsiedztwie plemni[2]. Początkowo lęgnie zawierają wiele jąder, ale zanikają one, pozostawiając jedno jądro komórki jajowej wypełnionej tłuszczem[3]. Po wniknięciu plemników do lęgni przez otworek na jej szczycie jeden z nich zlewa się z jajem tworząc zygotę. Zygota otacza się ścianą i po przejściu podziału redukcyjnego kiełkuje w nowy organizm[2].
Wytwarzanie organów płciowych inicjowane jest przez zmiany warunków środowiska (np. temperatury). Osobniki są jednopienne, a z pojedynczej lęgni lub plemni może się zregenerować obupłciowy osobnik[4].
Rozmnażanie bezpłciowe edytuj
Na końcu nici powstaje nabrzmienie, które, po odcięciu ścianą od reszty nici, tworzy zoosporangium. Po dojrzeniu, na szczycie zoosporangium powstaje otwór, przez który wypływa naga zoospora[2]. Zoospora jest wielowiciowa i wielojądrowa (synzoospora)[3]. Ma kolor ciemnozielony. Wypełnia ją wakuola otoczona warstwą gęstej plazmy. W wewnętrznych częściach plazmy znajdują się chromatofory, a w zewnętrznych jądra. Naprzeciw każdego jądra znajdują się dwie wici. Zoospora ma zdolność poruszania się, po kilku godzinach osiada jednak na podłożu i kiełkuje w osobnika potomnego[2]. Kolejne fazy rozmnażania bezpłciowego ilustruje rysunek w infoboksie.
Wytwarzanie pływek może być inicjowane brakiem pożywienia w siedlisku[3] lub działaniem auksyn (kwas indolilooctowy)[4].
Gatunki edytuj
Rozszerzony spis gatunków można znaleźć w AlgaeBase[7].
- Vaucheria acranda
- Vaucheria adela
- Vaucheria arcassonensis
- Vaucheria aversa
- Vaucheria bermudensis
- Vaucheria borealis
- Vaucheria compacta
- Vaucheria coronata
- Vaucheria dillwynii
- Vaucheria disperma
- Vaucheria erythrospora
- Vaucheria fontinalis
- Vaucheria geminata
- Vaucheria hamata
- Vaucheria litorea
- Vaucheria longicaulis
- Vaucheria longipes
- Vaucheria minuta
- Vaucheria nasuta
- Vaucheria nicholsii
- Vaucheria ornithocephala
- Vaucheria orthocarpa
- Vaucheria pachyderma
- Vaucheria piloboloides
- Vaucheria racemosa
- Vaucheria repens
- Vaucheria sesscuplicaria
- Vaucheria sessilis
- Vaucheria sphaerospora
- Vaucheria terrestris
- Vaucheria thuretii
- Vaucheria uncinata
Przypisy edytuj
- ↑ Augustin Pyramus de Candolle. Extrait d'un rapport sur les conferves. „Bulletin des Sciences par la Société Philomathique de Paris”. 3, s. 17-21, 1801. (fr.).
- ↑ a b c d e f g h Zbigniew Podbielkowski: Glony. Warszawa: WSiP, 1985, s. 20-22. ISBN 83-02-02352-3.
- ↑ a b c d e Richard Harder: Systematyka. W: Botanika: podręcznik dla szkół wyższych. Eduard Strasburger (red.). Wyd. 2 pol. według 28 oryg. Warszawa: PWRiL, 1967, s. 445, 557-559. (pol.).
- ↑ a b c Stefan Gumiński: Fizjologia glonów i sinic. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1990, s. 122, 130, 143. ISBN 83-229-0372-3. (pol.).
- ↑ Barbara Kawecka, Pertti Vesa Eloranta: Zarys ekologii glonów wód słodkich i środowisk lądowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 124, 150, 160. ISBN 83-01-11320-0. (pol.).
- ↑ Metoda oceny i klasyfikacji rzek na podstawie makrofitów. W: Krzysztof Szoszkiewicz, Janina Zbierska, Szymon Jusik, Tomasz Zgoła: Makrofitowa Metoda Oceny Rzek : Podręcznik metodyczny do oceny i klasyfikacji stanu ekologicznego wód płynących w oparciu o rośliny wodne. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2010, s. 60–68. (pol.).
- ↑ a b M.D. Guiry in Guiry, M.D. & Guiry, G.M.: Vaucheria A.P. de Candolle, 1801: 20. [w:] AlgaeBase. World-wide electronic publication, National University of Ireland, Galway. [on-line]. [dostęp 2013-09-06]. (ang.).