Wsielub
Wsielub (biał. Уселюб) – wieś (dawniej miasteczko) na Białorusi, w rejonie nowogródzkim obwodu grodzieńskiego. Centrum administracyjne sielsowietu.
 Kościół z XV wieku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Wysokość |
190 m n.p.m. |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+375 1597 |
| Kod pocztowy |
231414 |
| Tablice rejestracyjne |
4 |
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
 53°43′N 25°48′E/53,716667 25,800000
| |
Siedziba parafii prawosławnej (pw. św. Michała Archanioła)[2] i rzymskokatolickiej (pw. św. Kazimierza).
Historia edytuj
Po raz pierwszy wspomniana w 1422 na pieczęci Jana Niemiry („+ s(igillum) x iohan(n)is x de x wselub x”) przywieszonej do dokumentu pokoju melneńskiego[3]. Zapis Jan z Wsielubia, wskazujący na ówczesnego właściciela miejscowości, jest jednym z nielicznych wyjątków wśród znanych pieczęci bojarów litewskich z tego okresu.
W okresie średniowiecza był główną rezydencją potomków Jana Niemiry – Niemirowiczów i Niemirowiczów-Szczyttów, należących do elity możnowładczej Wielkiego Księstwa Litewskiego i zaliczanych do wyższej warstwy szlachty tzw. paniąt. Niemirowiczowie w pierwszej połowie XV wieku ufundowali we Wsielubiu kościół katolicki, który miał również pełnić funkcję nekropolii rodowej. W następnych stuleciach, wraz z kolejnymi działami związanymi z dziedziczeniem, Wsielub stracił rangę głównej siedziby Niemirowiczów i Niemirowiczów-Szczyttów. W pierwszej połowie XVI wieku w związku z wymieraniem kilku gałęzi rodu Niemirowiczów, znaczną część dóbr we Wsielubiu skupił syn Zofii Niemirowiczówny, Stanisław Stanisławowicz Dowojno, wojewoda połocki. W 1537 na zamku w Kijowie wobec braku zstępnych hetman polny litewski i wojewoda kijowski Andrzej Jakubowicz Niemirowicz uznał Stanisława Dowojnę za syna i uczynił spadkobiercą części swoich dóbr. Podobnie w 1540 na zamku w Kijowie uczynił Jan Pieńko (Piotrowicz) Niemirowicz, starosta czerkaski i kaniowski, który ze swoją żoną Bohdaną Hanną z Sapiehów (córką wojewody podlaskiego i witebskiego Jana) nie posiadał potomstwa, a dla którego Stanisław Dowojno był siostrzeńcem. W 1553 król Zygmunt August zezwolił Stanisławowi Dowojnie na założenie we Wsielubiu miasteczka i organizację targów. Bliskość Nowogródka hamowała jednak rozwój gospodarczy miasta.
Pod koniec XVI wieku Wsielub zaczął przechodzić do Radziwiłłów. Po bezpotomnej śmierci Stanisława Dowojny, w 1576 wdowa po nim, Barbara z ks Sołomereckich, sprzedała swoje działy we Wsielubiu Mikołajowi Radziwiłłowi "Rudemu", który jako kalwin uczynił z kościoła katolickiego we Wsielubiu świątynię kalwińską. Ostatecznie władanie Niemirowiczów we Wsielubiu zakończyło się w 1627, gdy Jan Niemirowicz sprzedał swoje udziały Krzysztofowi Radziwiłłowi[4].
W latach 1921-1939 w powiecie nowogródzkim woj. nowogródzkiego II Rzeczypospolitej, siedziba gminy Wsielub[5]. W 1921 miejscowość liczyła 736 mieszkańców[6]. Po II wojnie światowej wieś weszła w skład Białoruskiej SRR. Od 1991 w niepodległej Białorusi.
Zabytki[7] edytuj
- Kościół św. Jana Chrzciciela (XV wiek)
- Cerkiew św. Michała Archanioła z 1840 r.
- Kaplica grobowa O'Rourke'ów
- Zespół dworsko-parkowy O'Rourke'ów
- Synagoga
- Stary cmentarz katolicki
- Cmentarz żydowski
-
Kaplica grobowa O'Rourke -
Prezbiterium kościoła -
Dawny dwór z XX wieku -
Cerkiew św. Michała Archanioła
_(2).jpg)
_(2).jpg)
Przypisy edytuj
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu grodzieńskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
- ↑ ХРАМ В ЧЕСТЬ СВЯТОГО АРХАНГЕЛА МИХАИЛА. eparhia.by. [dostęp 2021-02-23]. (ros.).
- ↑ Przemysław Nowak i Piotr Pokora "Dokumenty strony polsko-litewskiej pokoju mełneńskiego z 1422, Poznań 2004, s. 83.
- ↑ T. Jaszczołt, Ród Niemiry z Wsielubia - Niemirowiczowie i Szczytowie herbu Jastrzębiec do połowy XVI wieku, [w:] Unia w Horodle na tle stosunków polsko-litewskich, S.Górzynski (red.), Wydawnictwo DiG, Warszawa 2015, s. 183-186
- ↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część I - Województwo Nowogródzkie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923
- ↑ Wsielub на Radzima.org
Linki zewnętrzne edytuj
- Wsielub, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 65.