Złotokap
Złotokap (Laburnum Fabr.) – rodzaj roślin z rodziny bobowatych. Obejmuje dwa gatunki małych drzew i krzewów. Zasięg rodzaju obejmuje południowo-wschodnią i południowo-środkową Europę[5][3]. W Polsce oba gatunki i mieszaniec między nimi są uprawiane, lokalnie też złotokap pospolity L. anagyroides rejestrowany jest jako dziczejący[6]. Rośliny te występują w naturze w górach na obrzeżach lasów i w zaroślach[7].
 Złotokap pospolity | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj |
złotokap |
| Nazwa systematyczna | |
| Laburnum Fabr. Enum. 228. 1759[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Laburnum anagyroides Medik[4] | |
Oba gatunki, a zwłaszcza wyróżniający się długimi kwiatostanami mieszaniec między nimi L. ×watereri w odmianie 'Vossii', są szeroko rozpowszechnione w uprawie i w wielu miejscach na świecie obserwowane są jako dziczejące. W wyniku szczepienia szczodrzeńca purpurowego Cytisus purpureus na złotokapie pospolitym uzyskano chimerę laburnocytisus Adama + Laburnocytisus adamii[7]. Są roślinami długowiecznymi. Ze względu na zawieranie alkaloidu cytyzyny we wszystkich organach są trujące (nasiona mogą być śmiertelnie niebezpieczne dla dzieci)[5]. Dostarczają twardego drewna, które było wykorzystywane do wyrobu instrumentów, a nawet plomb do zębów[5].
Nazwa naukowa jest adoptowana z określenia użytego przez Pliniusza Starszego w odniesieniu do jakiejś trójlistkowej rośliny[7]. Dawniej w odniesieniu do tych roślin używano także zwyczajowej nazwy „złotodeszcz”[8].
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Krzewy i drzewa do 10 m wysokości[9]. Pędy zróżnicowane na krótko- i długopędy, owłosione przylegająco (L. anagyroides) lub nagie albo słabo owłosione odstająco (L. alpinum)[8].
- Liście
- Sezonowe, skrętoległe, trójlistkowe[9], długoogonkowe[8]. U nasady z przylistkami trwałymi (L. anagyroides) lub odpadającymi (L. alpinum)[8].
- Kwiaty
- Wyrastają zebrane w długie, zwisające grona (u L. anagyroides do 20–20 cm, u L. alpinum do 20–30 cm, a u L. ×watereri nawet do 50 cm)[8]. Kwiaty motylkowe, żółte. Kielich rurkowaty, z 5 nierównymi ząbkami. Pręcików 10, wszystkie ze zrośniętymi nitkami. Słupek pojedynczy, z jednego owocolistka, z górną zalążnią z kilkoma zalążkami[9].
- Owoce
- Strąki spłaszczone, przewężone między nasionami[9].
Systematyka edytuj
- Pozycja systematyczna
Jeden z rodzajów podrodziny bobowatych właściwych Faboideae w rzędzie bobowatych Fabaceae s.l. W obrębie podrodziny należy do plemienia Genisteae[10].
- Wykaz gatunków[3]
- złotokap alpejski Laburnum alpinum (Mill.) Bercht. & J. Presl.
- złotokap Waterera Laburnum ×watereri (A.C.Rosenthal & Bermann) Dippel
- złotokap pospolity Laburnum anagyroides Medik.
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-26] (ang.).
- ↑ a b c Laburnum Fabr.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-15].
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-05].
- ↑ a b c David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 498, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ B. Tokarska-Guzik, Z. Dajdok, M. Zając, A. Zając, A. Urbisz, W. Danielewicz: Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Warszawa: Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, 2012. ISBN 978-83-62940-34-9.
- ↑ a b c G. P. Lewis, Brian Schrire, Barbara Mackinder, Mike Lock: Legumes of the World. Royal Botanic Gardens, Kew, 2005, s. 291. ISBN 978-1-900347-80-8.
- ↑ a b c d e Włodzimierz Seneta, Dendrologia, Jakub Dolatowski (red.), wyd. 2 popr. (nowe), Warszawa: Wydaw. Nauk. PWN, 1997, s. 337-339, ISBN 83-01-12099-1, OCLC 69314709.
- ↑ a b c d Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 298. ISBN 0-333-73003-8.
- ↑ Genus Laburnum Fabr.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2022-01-15].