Zamek w Winnicy
Zamek w Winnicy – pierwotny zamek zbudowany przez Koriatowiczów, synowców Olgierda, wielkiego księcia litewskiego[1].
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku |
zamek |
| Ukończenie budowy |
XIV wiek |
| Zniszczono |
1580 |
| Pierwszy właściciel | |
| Kolejni właściciele |
Bohusz Korecki, Aleksander Walenty Kalinowski |
Położenie na mapie obwodu winnickiego  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
 49°13′48″N 28°28′48″E/49,230000 28,480000
| |
Historia edytuj
Pierwszy zamek położony był w dzisiejszym starym mieście, za rzeką Boh. W 1571 roku Bohusz Korecki, starosta winnicki wybudował drugi zamek na wyspie, którego ślady przetrwały do końca XIX wieku. Zamek ten został spalony przez Tatarów w 1580 roku. Wzniesiono więc trzeci zamek, o którym mówi konstytucja z 1613 roku, zbudowany przez Aleksandra Walentego Kalinowskiego, generała podolskiego i starostę bracławskiego i winnickiego, jego własnym kosztem[1]. Po zajęciu przez Kozaków podczas Powstania Chmielnickiego, oblegany w marcu 1651 roku przez wojska koronne. W 1750 roku hajdamacy napadli na Winnicę, zdobyli zamek i zniszczyli znajdujące się tam dokumenty[1].
Architektura edytuj
Król Polski Zygmunt II August w 1545 roku wysłał do rewizji zamku swego sekretarza Lwa Patejewicza Tyszkowicza. Komisarz królewski znalazł zamek w bardzo złym stanie. Było w nim 30 horodni utrzymywanych przez ziemian i mieszczan i trzy wieże. Tak o wyglądzie tej warowni pisał Tyszkiewicz w tym zamku nie ma czego chwalić, cały opadł i zgnił. A przy tym jest mały z drzewa zbyt cienkiego zrobiony, a nadto ściany niezamczyste, prawie jedne dziury wszędzie i nie wiem gdzie by indziej tak prosto zamek był budowany jak ten właśnie, nie tylko ludziom w czasie ataku nieprzyjaciela nie ma gdzie zamknąć i skąd się bronić, ale i bydło niebezpiecznie zamykać, bo jakiem żyw, tak prostego a słabego zamku Ukrainy nie widziałem[1]. Postanowiono wtedy zamek przebudować i rozszerzyć, ale ziemianie i mieszczanie nie chcieli się zabrać do tego bez gospodarskiej pomocy, wymawiając się swym ubóstwem i brakiem rąk do pracy[1]. Lustracja z 1789 r. tak opisuje budowlę zamek postawiony za miastem na kępie, rzeką Bohem i jej odnogą jest oblany; przy moście brama drewniana, z dwiema po bokach komórkami na niewolników, a na górze izba na wieży dla obywateli; na dziedzińcu budynek duży z drzewa, dosyć wygodny, dalej budynek kuchenny i trzeci na aresztantów, na górze stajnia a pod górą wieża in fundo, darnem równo z ziemią pokryta, dalej magazyn, wał z ziemi usypany, znacznie zepsuty, na obszernym placu rozpoczęto budować kancelarię[1].
Uzbrojenie edytuj
Również w 1545 roku w bardzo opłakanym stanie było uzbrojenie zamku.
Z dwóch niewielkich działek lanych jedno tylko było zdatne do użycia, hakownic żelaznych było 26 dobrych, nadto 4 kije staroświeckie, niepewne do strzału, rusznic ani jednej. Prochu około kamienia, saletry dwie niewielkie beczki, siarki około kamienia, ołowiu przeszło trzy kamienie, kul działowych kamiennych żelazem oblanych 19 a hakowniczych 40; prochownic nie było. Puszkarz był jeden, który nie umiał wyrabiać saletry. Zapasu żywności – naspiżowania żadnego nie było
[1].
Przypisy edytuj
Bibliografia edytuj
- Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIII, Warszawa, 1880–1902, s. 553-58.
Linki zewnętrzne edytuj
- Winnica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 553.