Wikipedia

Zembrzyce

wieś w województwie małopolskim

Zembrzyce – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie suskim, siedziba gminy Zembrzyce. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bielskiego.

Zembrzyce
wieś
Ilustracja
Widok na Zembrzyce z przysiółka Ruski (2023)
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

suski

Gmina

Zembrzyce

Wysokość

320 m n.p.m.

Liczba ludności (2011)

2228[2]

Strefa numeracyjna

33

Kod pocztowy

34-210[3]

Tablice rejestracyjne

KSU

SIMC

0079148

Położenie na mapie gminy Zembrzyce
Mapa konturowa gminy Zembrzyce, po prawej znajduje się punkt z opisem „Zembrzyce”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Zembrzyce”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Zembrzyce”
Położenie na mapie powiatu suskiego
Mapa konturowa powiatu suskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Zembrzyce”
Ziemia49°46′26″N 19°36′01″E/49,773889 19,600278[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Zembrzyce (1.) na planie gminy Zembrzyce

Historia edytuj

Wieś Zembrzyce jest najstarszą wsią obecnego powiatu suskiego i drugą najstarszą w górskim odcinku Skawy po Mucharzu. Najstarszy dokument potwierdzający jej istnienie pod nazwą Zubrzic pochodzi z 1333, kiedy to nadano Żegota z Bieńkowic okoliczne lasy celem kolonizacji. Prawdopodobnie powstała ona nawet wcześniej – być może w 2. połowie XIII wieku. Obszar ten stanowił w średniowieczu pogranicze Śląska i Małopolski. Same Zembrzyce należały wówczas do księstwa oświęcimskiego. To właśnie książęta oświęcimscy założyli wieś oraz wystawili na pobliskiej górze obronny zamek, strzegący przeprawy przez Skawę. Po zamku pozostały nieliczne ślady, ale góra do dzisiaj nosi nazwę Zamczysko. Zembrzyce przez wieki stanowiły własność prywatną rodów szlacheckich. Jej właściciele przyjęli od ówczesnej nazwy wsi swoje nazwisko – Zubrzyccy. W XVI wieku ustala się ostateczna nazwa wsi – Zembrzyce. Dzięki zabiegom właścicieli w 1533 w Zembrzycach erygowana została parafia. Od XVI wieku wielokrotnie zmieniali się właściciele wsi. 15 kwietnia 1914 miał miejsce pożar wsi podczas którego spłonęło ponad 100 domów[4]. Mieszkańcy postanowili założyć straż pożarną. Dzięki zebranym funduszom dość szybko udało się kupić sikawkę za 2.600 koron, która została poświęcona 24 maja 1914 roku[5]. Równocześnie odebrano przysięgę od 24 strażaków. Naczelnikiem straży został Eustachy Chodorowski[6]. Na początku XX wieku Zembrzyce stały się znaczącym ośrodkiem garbarstwa. Najliczniejszymi rodami w Zembrzycach w 1934 roku[7] były Fidelus, Talaga, Danek, Miś, Kopacz, Miroch oraz Grygiel.

W 2009 został oddany do użytku, mieszczący się we wsi ośrodek rekolekcyjno-wypoczynkowy "Totus Tuus im. kard. Karola Wojtyły"[8]. Powstał on na terenie byłego ośrodka kolonijnego PKP, który działał już w latach 30. XX w. i był bardzo popularnym miejscem wypoczynkowym w okresie PRL-u. Od początku lat 90. w związku ze słabnącą pozycją państwowego przewoźnika i niskim standardem lokalowym, miejsce to zaczynało niszczeć, a goście praktycznie przestali tam przyjeżdżać. W związku z nierentownością ośrodka, PKP sprzedało go archidiecezji krakowskiej[9]. W latach 2021-2023 na jego terenie kandydaci do kapłaństwa z archidiecezji krakowskiej i diecezji bielsko-żywieckiej przeżywali od października do końca czerwca okres propedeutyczny. Poprzedzał on rozpoczęcie przez nich studiów filozoficzno-teologicznych w Krakowie. Od października 2023 odbywa się tu wyłącznie pierwszy miesiąc tego okresu, a od listopada jest on już przeżywany w budynku Wyższego Seminarium Duchownym Archidiecezji Krakowskiej na ul. Podzamcze w Krakowie Czas ten jest przeznaczony m.in. na czytanie Pisma Świętego, osobistą modlitwę, pracę i rozeznawanie powołania. Trwa on taki sam okres, jak wcześniej i dopiero kolejny rok formacji jest czasem rozpoczęcia studiów[10][11][12][13].

Zabytki edytuj

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[14].

  • Dwór, otoczenie: podjazd, pozostałości ogrodu z drzewostanem.
    Poza kościołem we wsi zachował się dwór szlachecki, zbudowany w latach 1807–1810. Obecnie na parterze budynku znajduje się Warsztat Terapii Zajęciowej działający przy Caritas Archidiecezji Krakowskiej, na piętrze znajduje się 12 pokoi (24 miejsc noclegowych) oraz apartament. Dwór został wyremontowany i oddany ponownie do użytku w 2011 roku[15].
  • Grodzisko.
 
Poświęcenie kamienia węgielnego pod budowę kościoła

Inne zabytki edytuj

Zabudowa Zembrzyc ma charakter małomiasteczkowy. Przy centralnym placu znajduje się wybudowany na początku XX wieku kościół w stylu neogotyckim, który powstał na miejscu starszej XVI-wiecznej budowli. Z poprzedniej świątyni zachowało się wyposażenie, m.in. wczesnobarokowe ołtarze z początku XVII wieku, barokowe obrazy malowane na desce. Na szczególną uwagę zasługuje XVII-wieczny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, uznawany przez miejscową ludność za słynący łaskami, oraz XVI-wieczny krucyfiks, noszący ślady sztuki późnego gotyku. Na wzgórzu Zamczysko można odnaleźć ślady wspomnianej już warownej budowli. Ponadto w Zembrzycach znajduje się kilka kaplic i figur przydrożnych. W Zembrzycach istnieje także Dom Mariacki.

Transport edytuj

W Zembrzycach znajdują się przystanek PKP Zembrzyce oraz mijanka techniczna Zembrzyce Nowe[16] na linii kolejowej nr 97. Istnieją także trzy przystanki autobusowe: przy przystanku PKP (Zembrzyce PKP), w rynku, koło kościoła (Zembrzyce Rynek) oraz przy skrzyżowaniu drogi prowadzącej do rynku z drogą wojewódzką nr 956 (Zembrzyce Piekarnia). W Zembrzycach znajduje się także siedziba oraz zajezdnia Beskidus Sp. z o.o.

Patrz też edytuj

Geografia edytuj

Miejscowość położona jest na północ od Suchej Beskidzkiej w szerokiej kotlinie, niedaleko ujścia rzeki Paleczka do Skawy, w Beskidzie Makowskim.

Części wsi edytuj

Integralne części wsi Zembrzyce[17][18]
SIMC Nazwa Rodzaj
079154 Bace część wsi
079160 Dąbie część wsi
079177 Grygle część wsi
079183 Koźle część wsi
079190 Na Tarniu część wsi
079266 Paracowie osada
079208 Pilchówka część wsi
079214 Ruski część wsi
079220 Szpitalisko część wsi
079237 U Piły część wsi
079243 Zamłynie część wsi
079272 Zarębki osada
079250 Zawsie część wsi

Galeria edytuj

  •  
    Dawny dwór
  •  
    Remiza
  •  
    Kościół
  •  
    Ośrodek rekolekcyjno-wczasowy
  •  
    Pomnik

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 160883
  2. ↑ Wieś Zembrzyce w liczbach
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1602 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ Straszny pożar wsi Illustrowany Kurier Codzienny 1914 nr 89 z 16 kwietnia s. 2-3 [1]
  5. ↑ Nowa straż ogniowa w Zembrzycach Nowości Illustrowane 1914 nr 22 s. 15-16 ( zawiera zdjęcia z uroczystości) [2]
  6. ↑ tamże
  7. ↑ Szczepan Fidelus: Zembrzyce. Szkic monograficzny.. Warszawa: nakładem autora, 1934. (pol.).
  8. ↑ Poświęcenie Ośrodka [online], Ośrodek wypoczynkowo rekolekcyjny Totus Tuus im. Ks. Kard. Karola Wojtyły w Zembrzycach, 23 września 2009 [dostęp 2021-11-22] (pol.).
  9. ↑ O nas - Ośrodek wypoczynkowo rekolekcyjny Totus Tuus im. Ks. Kard. Karola Wojtyły w Zembrzycach [online], 4 kwietnia 2022 [dostęp 2022-12-03] (pol.).
  10. ↑ Ośmiu kandydatów do kapłaństwa ze susceptami – Diecezja [online], diecezja.bielsko.pl [dostęp 2021-11-22].
  11. ↑ TBC PROJECT, Wyższe Seminarium Duchowne Archidiecezji Krakowskiej [online], Archidiecezja Krakowska [dostęp 2021-11-22] (pol.).
  12. ↑ WSD Archidiecezji Krakowskiej, Siedem lat formacji [online], Wyższe Seminarium Duchowne Archidiecezji Krakowskiej [dostęp 2023-07-07] (pol.).
  13. ↑ TBC PROJECT, Siedmiu mężczyzn rozpoczyna rok propedeutyczny w krakowskim seminarium [online], Archidiecezja Krakowska [dostęp 2023-09-23] (pol.).
  14. ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2024-01-01].
  15. ↑ Michał: Dwór Zembrzyce. zembrzyce.caritas.pl, 12 września 2011. [dostęp 2011-11-29].
  16. ↑ Zembrzyce Nowe [online], bazakolejowa.pl [dostęp 2017-11-28] (pol.).
  17. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  18. ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zembrzyce&oldid=72530866”