Zieleń malachitowa
Zieleń malachitowa – organiczny związek chemiczny, syntetyczny barwnik zasadowy, pochodna trytylu. Stosowany do barwienia bawełny, wełny, jedwabiu, papieru, a także preparatów bakteryjnych. W akwarystyce wykorzystywana do leczenia chorób ryb, zwłaszcza ichtioftiriozy, czyli tzw. ospy rybiej. Jest wskaźnikiem pH, przy pH 0,2–1,8 zmienia barwę z żółtej na zielononiebieską[4]. Ponadto roztwór zieleni malachitowej i molibdenianu amonu jest odczynnikiem do wykrywania fosforanów[5].
| |||||||||||||||||||||||
 sól szczawianowa zieleni malachitowej | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
C23H25ClN2 | ||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
364,91 g/mol | ||||||||||||||||||||||
| Wygląd |
zielone kryształy z metalicznym połyskiem[1] | ||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||||||||||
| DrugBank | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||||
| Zieleń malachitowa | ||
|---|---|---|
| pH < 0,2 | ⇄ | pH > 1,8 |
Zastosowanie w akwarystyce edytuj
W akwarystyce stosowana jest od 1933 roku do zwalczania grzybów (Saprolegnia sp.) i pierwotniaków (głównie Ichthyophthirius multifiliis) atakujących ryby i ikrę. Stosuje się ją w kąpielach w postaci czystej lub mieszanki z innymi związkami, np. formaldehydem, zielenią brylantową, fioletem krystalicznym, błękitem metylenowym[6].
Tzw. preparat FMC jest mieszanką zieleni malachitowej z formaliną i błękitem metylenowym (3,5 g zieleni, 3,5 g błękitu na 1000 ml formaliny)[7]. Procedura kąpieli trwa zazwyczaj 3 dni, lecz każdego dnia procedura musi być zaczynana od nowa. Stosuje się w celu kontroli pasożytów z rodzaju Cryptobia, Ichthyobodo, Chilodonella, Trichodina, Trichodinella oraz grzybicy skóry[6].
Zagrożenia edytuj
Zieleń malachitowa i jej metabolit, zieleń leukomalachitowa, mogą się utrzymywać w organizmie ryb jadalnych przez dłuższy czas[8]. W 2000 roku Unia Europejska zakazała stosowania zieleni malachitowej w hodowli ryb jadalnych ze względu na możliwość akumulowania się tego związku w organizmach ryb i potencjalnej toksyczności dla organizmu ludzkiego[6]. W badaniach na zwierzętach oba te związki wykazały właściwości karcynogenne oraz teratogenne[6][9].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4.
- ↑ malachite green hydrochloride, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2017-09-20] (ang.).
- ↑ Malachite Green chloride (nr 38800) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2017-09-20]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R. Lide (red.), wyd. 88, Boca Raton: CRC Press, 2007, s. 8-11, 8-16, ISBN 978-0-8493-0488-0 (ang.).
- ↑ Motomizu, Shoji, Wakimoto, Toshiaki, Toei, Kyoji. Spectrophotometric determination of phosphate in river waters with molybdate and malachite green. „Analyst”. 108 (1284), s. 361–367, 1983. DOI: 10.1039/AN9830800361.
- ↑ a b c d E. Sudova, J. Machova, Z. Svobodova, T. Vesely. Negative effects of malachite green and possibilities of its replacement in the treatment of fish eggs and fish: a review. „Veterinarni Medicina”. 52 (12), s. 527–539, 2007.
- ↑ G. Bassleer: Medikamentose Behandlung von Fischkrankheiten. W: J. Neumann-Neudamm: Bildatlas der Fischkrankheiten (Photo atlas of fish diseases in the fresh water aquarium). 1983, s. 250–262.
- ↑ K. Mitrowska, A. Posyniak. Determination of malachite green and its metabolite, leucomalachite green, in fish muscle by liquid chromatography. „Bulletin of the Veterinary Institute in Pulawy”. 48, s. 173–176, 2004.
- ↑ Culp SJ., Beland FA., Heflich RH., Benson RW., Blankenship LR., Webb PJ., Mellick PW., Trotter RW., Shelton SD., Greenlees KJ., Manjanatha MG. Mutagenicity and carcinogenicity in relation to DNA adduct formation in rats fed leucomalachite green. „Mutation research”. 506–507, s. 55–63, wrzesień 2002. DOI: 10.1016/s0027-5107(02)00152-5. PMID: 12351145.