Zofia Jaroszewska

polska aktorka

Zofia Jaroszewska, 1 v. Niedzielska, 2 v. Friedrich (ur. 25 września 1902 w Irbicie, zm. 25 września 1985 w Warszawie) – polska aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, reżyser, pedagog.

Zofia Jaroszewska
Ilustracja
Zofia Jaroszewska z Juliuszem Osterwą w przedstawieniu „Romans” w Teatrze Miejskim im. J. Słowackiego w Krakowie
Data i miejsce urodzenia

25 września 1902
Irbit

Data i miejsce śmierci

25 września 1985
Warszawa

Zawód

aktorka, pedagog

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Order Sztandaru Pracy II klasy Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Wawrzyn Akademicki Medal 10-lecia Polski Ludowej

Życiorys edytuj

Urodziła się 25 września 1902 w miejscowości Irbit na Uralu, ówcześnie na terenie Imperium Rosyjskiego. Ukończyła pensję Zofii Kurmanowej w Warszawie. W 1920 po zdaniu matury studiowała krótko grę na fortepianie w Konserwatorium Warszawskim, a następnie w Warszawskiej Szkole Dramatycznej (1921–1922). W 1922 ukończyła Oddział Dramatyczny przy Konserwatorium Muzycznym w Warszawie. 29 września 1923 zadebiutowała rolą Elsinoe w Irydionie Zygmunta Krasińskiego na deskach Teatru Polskiego w Wilnie. Po ukończeniu studiów pracowała w teatrach wileńskich, krakowskich i warszawskich.

W 1928 powróciła do Krakowa i do wybuchu wojny występowała na scenie Teatru im. Juliusza Słowackiego. Podczas okupacji pracowała jako urzędniczka Elektrowni Miejskiej w Krakowie. Mieszkała w Tenczynku[1].

Po wyzwoleniu nadal występowała na scenach krakowskich: Teatru im. Juliusza Słowackiego (1945–1946, 1955–1957 i 1961–1972), Teatrów Dramatycznych (1946–1954) oraz Starego Teatru (1954–1955 i 1957–1961).

Odtwórczyni zarówno ról komediowych, jak i dramatycznych. W latach 1963–1972 wykładała w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie, od 1967 będąc profesorem PWST.

 
Zofia Jaroszewska i Wiktor Biegański w jednej ze scen przedstawienia Zakochana w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (1936).

Po przejściu na emeryturę w 1972 grała jeszcze gościnnie na deskach Starego Teatru. Przed wojną zagrała w dwóch filmach, wraz z wyjazdem do Warszawy jej kontakt z filmem uległ zerwaniu. Dopiero po przejściu na emeryturę teatralną przyjęła kilka ról filmowych i telewizyjnych. Była członkiem zasłużonym ZASP-u.

Występowała również w Teatrze Telewizji, m.in. w spektaklach: Moralność pani Dulskiej Gabrieli Zapolskiej w reż. Lidii Zamkow jako pani Dulska (1968), Zygmunt August Stanisława Wyspiańskiego w reż. Zygmunta Hübnera jako królowa Bona (1969), Niemcy Leona Kruczkowskiego w reż. Kazimierza Dejmka jako Berta (1969), Klara i Angelika Marii Dabrowskiej w reż. Ireneusza Kanickiego jako Klara (1971) oraz w Pigmalionie George’a Bernarda Shawa w reż. Józefa Słotwińskiego jako pani Higgins (1971), a także w przedstawieniu Las Aleksandra Ostrowskiego w reż. Edwarda Dziewońskiego jako Raisa Gurmyska (1978) i Nocy listopadowej Stanisława Wyspiańskiego w reż. Andrzeja Wajdy jako Demeter (1974[2]. - Stary Teatr, 1978 – przeniesienie spektaklu ze Starego Teatru w plener do Łazienek Królewskich, Belwederu i Starego Miasta w Warszawie, zarejestrowany przez Teatr Telewizji TVP[3]).

Zmarła 25 września 1985 w Warszawie, pochowana na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (sektor SC14-1-1)[4].

Filmografia edytuj

 
Zofia Jaroszewska w roli Balladyny, 1938

Ordery i odznaczenia edytuj

Nagrody edytuj

Przypisy edytuj

  1. Ja po prostu jestem stąd (podkrakowska.pl). [dostęp 2013-03-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)].
  2. Noc listopadowa, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (przedstawienia). [dostęp 2022-02-01].
  3. Stanisław Wyspiański "Noc listopadowa" (1978). VOD TVP. [dostęp 2022-02-01]. (pol.).
  4. Cmentarz parafialny Kraków Salwator - wyszukiwarka osób pochowanych [online], krakowsalwator.artlookgallery.com [dostęp 2020-05-21].
  5. Z okazji srebrnego jubileuszu Polski Ludowej. Dekoracja zasłużonych działaczy najwyższymi odznaczeniami. „Dziennik Polski”. Rok XXV, Nr 170 (7906), s. 1, 4, 19 lipca 1969 r. Kraków. [dostęp 2023-05-02]. 
  6. M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1078 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  7. M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 606 „za zasługi dla polskiej sceny”.
  8. M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410 - Uchwała Rady Państwa z dnia 28 stycznia 1955 r. nr 0/245 – na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj