Przeciwokrętowy pocisk manewrujący: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
uzupełnienia |
ulepszenia |
||
Linia 8:
Pociski przeciwokrętowe różnią się od siebie znacznie konstrukcją i charakterystykami, w tym rozmiarami i masą, przy czym zasadnicze różnice nie są związane z podziałami na klasy (np. woda-woda i woda-powietrze), lecz podziały przebiegają "w poprzek" klas. Wiele typów pocisków ma bowiem zunifikowane i pokrewne konstrukcyjnie warianty woda-woda, powietrze-woda, ziemia-woda lub głębina wodna-woda; największe różnice dotyczą natomiast wielkości i masy, układu konstrukcyjnego, napędu i zasięgu pocisków.
Dla pocisków przeciwokrętowych stosowano dwa zasadnicze układy konstrukcyjne. Najpowszechniejszy od lat 70. jest klasyczny układ [[rakieta|rakiety]] (wydłużony kadłub z symetrycznymi statecznikami), stosowany zwłaszcza w pociskach lotniczych (powietrze-woda) i unifikowanych z nimi pociskach pozostałych klas. Wcześniejsze pociski oraz rozwijane głównie w ZSRR i Rosji pociski o dużym zasięgu, to najczęściej [[pocisk skrzydlaty|pociski skrzydlate]], o większych rozmiarach. Pociski woda-woda krótkiego zasięgu są najczęściej napędzane tylko [[silnik rakietowy|silnikami rakietowymi]] na paliwo stałe, lecz często stosuje się dla zwiększenia zasięgu napęd dwustopniowy: startowy silnik rakietowy i marszowy przelotowy [[silnik odrzutowy]] ([[silnik turboodrzutowy|turboodrzutowy]] lub inny) lub rakietowy na paliwo ciekłe. Sporadycznie jako pociski woda-woda małego zasięgu
Pociski przeciwokrętowe najczęściej samonaprowadzają się aktywnie na cel, za pomocą własnego [[radar]]u. Rzadziej stosowane są pociski samonaprowadzające się pasywnie, na obraz celu w [[podczerwień|podczerwieni]]. Pociski o większym zasięgu w początkowej fazie lotu lecą po zaprogramowanej trasie, posługując się nawigacją bezwładnościową lub są zdalnie sterowane radiowo, natomiast w końcowej fazie lotu samonaprowadzają się na cel. Początkowo nie przykładano wagi do toru lotu pocisków przeciwokrętowych i leciały one do celu na wysokościach rzędu kilkuset metrów lub większych. W miarę jednak rozwoju radarów okrętowych zaczęto konstruować pociski zniżające lot w pewnej odległości od atakowanego celu, do kilku-kilkunastu metrów nad powierzchnią wody, w celu zmniejszenia możliwości ich wykrycia. Niektóre pociski mogą być używane także przeciw celom lądowym, a
Jako głowice bojowe stosowane są najczęściej głowice odłamkowo-burzące o masie od kilkudziesięciu do kilkuset kilogramów materiału wybuchowego lub przeciwpancerno-burzące (zwykle [[głowica kumulacyjna|kumulacyjne]]). Część pocisków radzieckich mogła być uzbrojona w głowice [[broń atomowa|atomowe]].
== Historia
===Wczesne pociski lotnicze===
Po II wojnie światowej pociski powietrze-woda były początkowo najintensywniej rozwijane w ZSRR, z powodu chęci tego państwa zniwelowania przewagi państw zachodnich w dużych okrętach, zwłaszcza lotniskowcach. W [[1952]] odpalono po raz pierwszy pocisk odrzutowy [[KS-1 Kometa]], przyjęty w [[1953]] na uzbrojenie. Miał układ konstrukcyjny samolotu-pocisku, napęd turboodrzutowy, naprowadzanie półaktywne i zasięg kilkudziesięciu kilometrów; mógł być przenoszony tylko przez specjalnie przystosowane bombowce (masa głowicy 500 kg). Cechy, jak duże rozmiary, układ skrzydlaty i możliwość przenoszenia jedynie przez wyspecjalizowane bombowce, pozostały także w kolejnych radzieckich ciężkich pociskach powietrze-woda: [[K-10]]
===Wczesne pociski morskie===
Prace nad pociskami kierowanymi woda-woda rozpoczęto na świecie w latach 50. XX wieku; pierwszeństwo ma tu [[Szwecja]], w której już w [[1953]] wystartował pierwszy prototypowy pocisk Robot Rb 310, a od [[1957]] produkowano seryjnie pocisk Rb 315 (dwustopniowy, silniki rakietowe i [[silnik pulsacyjny|pulsacyjny]], masa 1350 kg, głowica 450 kg, zasięg 18,5 km). Zmodyfikowany pocisk był używany także w wersji ziemia-woda, wystrzeliwany z brzegu. W [[1967]] wprowadzono nowy pocisk skrzydlaty Saab Rb 08A (MM20), opracowany we współpracy z Francją (dwustopniowy, silniki rakietowe i [[silnik turboodrzutowy]], masa 670 kg, głowica 250 kg, zasięg 300 km).
W [[1955]] opracowano pierwszy radziecki pocisk skrzydlaty woda-woda KSSzcz (Szczuka), który wszedł do służby od [[1958]]. Nie był udany, lecz zapoczątkował długą linię radzieckich przeciwokrętowych pocisków skrzydlatych. Najszerzej używany z nich, w wielu krajach świata, jest [[Pocisk przeciwokrętowy P-15|P-15]], w służbie od [[1960]] (dwustopniowy, silniki rakietowe, masa 2300 kg, głowica 450 kg, zasięg 40 km). Był to pierwszy pocisk na świecie stanowiący uzbrojenie małych okrętów - [[kuter rakietowy|kutrów rakietowych]]. W ZSRR zasadniczą rolą pocisków przeciwokrętowych było zwalczanie grup lotniskowcowych, stąd kolejne pociski, jak [[Pocisk przeciwokrętowy P-5|P-5]], [[P-6/P-35]] i następne (P-500 Bazalt, P-1000, [[P-120 Malachit]], [[P-700 Granit]]) miały na ogół duży zasięg kilkuset kilometrów, ciężką głowicę bojową oraz osiągały prędkość ponaddźwiekową, co pociągało za sobą duże rozmiary i masę (5-7 ton). Wystrzeliwane były m.in. przez [[okręt podwodny|okręty podwodne]] w wynurzeniu, a późniejsze także spod wody. Część z tych pocisków była używana także w systemach brzegowych ziemia-woda, natomiast były one rozwijane odrębnie od pocisków lotniczych. Słabością radzieckiego programu rozwoju pocisków przeciwokrętowych, zarówno morskich, jak i lotniczych, było jednak skupienie się na dużych pociskach skrzydlatych, które mimo ciągłego wzrostu osiągów mogły być przechwytywane przez zestawy artyleryjskie obrony bezpośredniej i pociski przeciwlotnicze, przy zaniedbaniu rozwoju pocisków umiarkowanej wielkości, mogących być przenoszonymi w większych ilościach przez małe jednostki i samoloty. Dopiero w latach 80. opracowano w ZSRR mniejszy pocisk w układzie rakiety, [[Ch-35 Uran]], odpowiadający konstrukcjom zachodnim,
Pod koniec lat 60. Izrael wprowadził do służby własny niewielki pocisk rakietowy woda-woda Gabriel (zasięg 20 km, masa 430 kg), rozwijany następnie w nowych wersjach do chwili obecnej
===Pociski przeciwokrętowe nowej generacji ===
Wprowadzane od lat 70. nowsze pociski przeciwokrętowe z reguły mają umiarkowane rozmiary, układ rakiety i zunifikowane warianty woda-woda i woda-powietrze. W swoich modernizowanych wersjach na ogół są używane do dziś. Już od [[1972]] wprowadzono stosunkowo niewielki norweski pocisk [[Penguin]], używany przez kilka krajów, w tym USA, także w wersji powietrze-woda i dalej rozwijany obecnie. Najbardziej znane konstrukcje tej generacji, wyznaczające standardy na świecie, to pociski Exocet i Harpoon.
W [[1975]] wszedł do służby udany francuski pocisk rakietowy MM38 [[Exocet]], zapoczątkowujący nową generację pocisków średniego zasięgu o umiarkowanych rozmiarach, unifikowanych z pociskami przenoszonymi przez lotnictwo (zasięg 42 km, masa 735 kg, głowica 165 kg). Mógł być on przenoszony także przez kutry rakietowe i zakupiony został przez liczne kraje, w tym Wielką Brytanię i Niemcy. Opracowano następnie ulepszoną wersję woda-woda MM40, o zasięgu 70 km (180 km w najnowszej wersji MM40 Block 3, z marszowym silnikiem odrzutowym) oraz wersję wystrzeliwaną przez zanurzone okręty podwodne SM39.
Rozwijane następnie pociski w głównej mierze wykorzystywały napęd dwustopniowy - startowy silnik rakietowy i marszowy silnik turboodrzutowy, dla zwiększenia zasięgu. W [[1977]] wszedł do służby główny konkurent Exoceta - zbliżony do niego amerykański pocisk [[Harpoon]], produkowany do chwili obecnej w swoich wersjach rozwojowych i używany w wielu krajach, przede wszystkim w odmianie woda-woda RGM-84 (zasięg 140 km, masa 628 kg, głowica 221 kg). Pozostałe odmiany to pocisk głębina wodna-woda UGM-84 i powietrze-woda AGM-84. W 1977 wszedł też do służby włoski pocisk woda-woda [[Otomat]] (zasięg 180 km, masa 770 kg, głowica 210 kg), również napędzany marszowym silnikiem turboodrzutowym. W [[1985]] wszedł do służby nowy szwedzki pocisk [[RBS-15]], rozwijany do chwili obecnej w wersjach woda-woda, ziemia-woda i powietrze-woda. Również Chiny, od lat 70. rozwijające przestarzałe konstrukcje radzieckie, w latach 80. wprowadziły własne nowe pociski o średnich gabarytach, przede wszystkim [[C- ==Bibliografia==
|