Pachycefalozaury: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m drobne redakcyjne |
rozbudowa na podstawie en.wikipedia |
||
Linia 1:
{{Zwierzę infobox|Nazwa zwyczajowa=Pachycefalozaury
|Łacińska=''Pachycephalosauria''
|Zoolog=Maryańska & Osmolska, [[1974]]
|Typ=[[strunowce]]
|Podtyp=[[kręgowce]]
Linia 15:
|Wikispecies=Pachycephalosauria
}}
'''Pachycefalozaury''' (Pachycephalosauria) - infrarząd dwunożnych, roślinożernych [[Dinozaury ptasiomiedniczne|dinozaurów ptasiomiednicznych]] z grupy [[Marginocefale|marginocefali]]. Pachycefalozaury miały szeroki zakres występowania geograficznego i były mocno zróżnicowane.
==Nazwa==
Żyły w okresie [[Kreda (okres)|kredy]] na obszarze współczesnej [[Ameryka Północna|Ameryki Północnej]] i [[Eurazja|Eurazji]]. Posiadały duże, kopulaste i zgrubiałe kości sklepienia czaszki, dlatego nazywa się je również dinozaurami grubogłowymi. Niektóre z nich z tyłu czaszki, jak również na nosie i po bokach głowy posiadały gruzełkowate narośla (''[[Prenocefal|Prenocephale prenes]]''), oraz kolce, których przeznaczenie nie jest pewne (''[[Stygimoloch|Stygimoloch spinifer]]''). U lepiej poznanych gatunków można dostrzec dwa typy sklepienia czaszki. Bardziej wypukłe należały prawdopodobnie do samców. Mogły one pełnić funkcje bodźców wzrokowych.▼
Pochodzi od [[pachycefalozaur]]a najbardziej znanego przedstawiciela tej grupy i oznacza "grubogłowe jaszczury".
==Wielkość==
Głowy pachycefalozaurów są dość ciężkie i dlatego by poszczególne osobniki mogły utrzymać stan równowagi, konieczne było cofnięcie głowy w kierunku miednicy, pionowe osadzenie czaszki oraz zwiększenie masy i usztywnienie ogona. Duży ciężar czaszki musiał pociągnąć za sobą również zmiany w budowie odcinka szyjnego kręgosłupa, który przybierał zapewne esowaty kształt. Nogi pachycefalozaurów nie były zbyt długie, co sprawiało, ze nie mogły z pewnością szybko biegać. Niektóre gatunki mogły osiągać 5 m długości. Uzębienie pachycefalozaurów miało charakterystyczny liściowaty kształt i było dość prymitywne.▼
Niektóre gatunki mogły osiągać 5m długości, najmniejsze mierzyły jednak niecały 1m.
==Pożwienie==
Pachycefalozaury prawdopodobnie były [[roślinożerca|roślinożerne]], aczkolwiek niewykuczone, iż mogły wzbogacać swą dietę o [[owady]] czy inne małe [[bezkręgowce]].
==Występowanie==
Żyły w okresie [[Kreda (okres)|kredy]] na obszarze współczesnej [[Ameryka Północna|Ameryki Północnej]] i [[Eurazja|Eurazji]].
==Opis==
▲
▲Głowy pachycefalozaurów są dość ciężkie i dlatego by poszczególne osobniki mogły utrzymać stan równowagi, konieczne było cofnięcie głowy w kierunku miednicy, pionowe osadzenie czaszki oraz zwiększenie masy i usztywnienie ogona. Duży ciężar czaszki musiał pociągnąć za sobą również zmiany w budowie odcinka szyjnego kręgosłupa, który przybierał zapewne esowaty kształt. Nogi pachycefalozaurów nie były zbyt długie, co sprawiało, ze nie mogły z pewnością szybko biegać.
==Behawior==
Funkcja grubych głów tych dinozaurów była wielokrotnie duskutowana. Najbardziej rozpowszechniony pogląd mówi, iż były one używane, podobnie, jak czynią to dzisiejsze [[krętorogie]], do walk samców, u których czaszki są o wiele grubsze i lepiej rozwinięte niż u samic. Walki mogły być toczone o dostęp do samic lub dla ustalania chierarchi iw stadzie. Zaproponowano, iż zwoerzęta te mogły ustawiać głowę, szyję i tułów pionowo w jednej linii, co amortyzowało siłę uderzenia. Skamieniałości wskazują jednak, iż głowa z szyją były raczej wygięte na kształt litery S. Poza tym okrągły kształt zminiejszał powierzchnię uderzającą.
Być może więc dinozaury te nie trykały się głowami, la próbowały zaskoczyć się z boku lub od tyłu, by uderzyć w inne, mniej chronione części ciała. Niewykluczone też, że do starcia zwykle nie dochodziło, a potyczka kończtła się zwykle groźbami i prezentowaniem swej wspaniałej broni przez oponentów, po czym słabszy samiec, o mniej wykształconej czaszce, oddawał pole i do użycia siły nie dochodzło.
Istnieje też [[hipoteza]], że grube głowy używane były do odstraszania czy też nawet atakowania drapieżników, co zdarza się i dzisiaj u wspomnianych już krętorogich.
==Ewolucja==
Dinozaury grubogłowe powstały z [[marginocefale|marginocefali]], z których początek wzięły także [[ceratopsy]].
Pierwszymi znanymi nauce pachycefalozaurami są [[jura środkowa|średkowojurajski]] [[ferganocefal]] z [[Kirgistan]]u i [[kreda dolna|wczesnokredowy]] stenopeliks z dzisiejszych [[niemcy|niemiec]]. Jednak niektórzy naukowcy (Sullivan, 2006) wątpią w ich przynależnoąść do grupy ''Pachycephalosauria''.
==Systematyka==
Systematyka Pachycefalozaurów nie jest jeszcze dobrze rozpoznana. Ich szczątki zwykle są niekompletne, a zazwyczaj mamy d czynienia głównie z pozozstałośiami czaszki. To na nich opiera się systematyka tych dinozaurow. Występowały w niej liczne błędy, jak np. uznany kiedyś za przedstawiciela pachycefalozaurów [[majungatol]] znany dziś jako [[teropod]] [[majungazaur]] z grupy [[abelizaury|abelizaurów]]. Podobne wątpliwości dotyczą [[jawerlandia|jawerlandii]].
Klasyfikację dodatkowo utrudnia [[dymorfizm płciowy]], a także duże zmiany w organiźmie podczas rozwoju ontogenetycznego osobnika.
Linia 58 ⟶ 78:
</gallery></center>
{{dinozaury}}{{pachycefalozaury}}
[[Kategoria:Pachycefalozaury|*]]
| |||