Smoła pogazowa: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
zmiany
Logoskop (dyskusja | edycje)
przeróbka i rozwinięcie
Linia 1:
'''Smoła pogazowa''' (węglowa) - [[smoła]] otrzymywana w wyniku odgazowania [[węgiel kamienny|węgla kamiennego]] w temperaturze ok. 1000°C. Jest jednym z produktów ubocznych (ok. 3-5% masy surowego węgla) z produkcji [[koks]]u z [[węgiel kamienny|węgla kamiennego]], dawniej również była produktem ubocznym z produkcji [[gaz świetlny|gazu świetlnego]]. Jest wydzielana z surowego [[gaz koksowniczy|gazu koksowniczego]], w którym pary smoły występują w stężeniach rzędu 100 g/m³.
'''Smoła pogazowa''' (węglowa) - czarna, mazista [[ciecz]] o intensywnym [[zapach]]u. Jest mieszaniną wielu [[związek organiczny|związków organicznych]]. Jeden z produktów ubocznych otrzymywanych podczas [[piroliza|pirolizy]] [[węgiel kamienny|węgla kamiennego]]. Skrapla się podczas schładzania gazu. Wykorzystuje się ją do otrzymywania [[pak węglowy|paku]] oraz wielu innych związków organicznych ([[benzen]]u, [[toluen]]u, [[fenol]]u, [[antracen]]u). W trakcie [[Destylacja|destylacji]] występują następujące [[Frakcja (chemia)|frakcje]]: [[olej lekki]], [[olej średni|średni]], [[olej ciężki|cięzki]], [[olej płuczkowy|płuczkowy]] i [[olej antracenowy|antracenowy]].
 
W temperaturze pokojowej smoła węglowa to czarna, mazista [[ciecz]] o intensywnym [[zapach]]u, o gęstości 1,19-1,24 kg/dm³.
Zobacz też: [[mazut]]
Jest mieszaniną wielu (co najmniej 300) [[związek organiczny|związków organicznych]], dlatego zwykle jest poddawana dalszej [[rektyfikacja (destylacja)|destylacji]] na frakcje o określonym składzie i określonych właściwościach.
Z szeroko stosowanej destylacji [[retorta|retortowo]]-[[kolumna rektyfikacyjna|kolumnowej]] uzyskuje się
różne frakcje olejów smołowych i 50-60% pozostałości w formie [[pak]]u.
 
Najczęściej wydzielane frakcje '''olejów smołowych''' wg wzrastających [[temperatura wrzenia|temperatur wrzenia]] i [[gęstość|gęstości]] w 20°C (uwaga: podane wartości są orientacyjne, ponadto różne źródła nie zawsze podają jednakowy podział, a dokładne zakresy temperatur są dobierane dla konkretnej instalacji przemysłowej, konkretnego surowca i żądanego produktu):
*[[olej lekki]] (90-170°C; ≤0,95 kg/dm³), stanowiący ok. 1% smoły, o składzie podobnym do [[benzol]]u, dlatego łączony z nim do dalszej przeróbki;
*[[olej średni|oleje średnie]], stanowiące łącznie ok. 12-16% smoły; gęstość 1,00-1,04 kg/dm³:
**olej karbolowy (fenolowy, ok. 1,5-2,5% smoły; 175-210°C) - zawierający znaczną ilość składników kwaśnych, w tym [[fenol]]u i [[krezol]]i (kwasy karbolowe),
** olej naftalenowy (207-230°C) - zawierający głównie (ok. 60%) [[naftalen]], po oddzieleniu którego (metodą krystalizacji), olej odciekowy bywa powtórnie rozdestylowany;
*[[olej ciężki|oleje ciężkie]], stanowiące łącznie ok. 10-11% smoły; 1,05-1,10 kg/dm³:
**[[olej płuczkowy]] (235-285°C), po wydzieleniu naftalenu stosowany głównie przez samą koksownię w płuczkach do [[absorpcja|absorpcji]] benzolu z [[gaz koksowniczy|gazu koksowniczego]],
**olej [[acenaften]]owy (260-320°C; 2-3% smoły, o ile jest osobno wydzielany; gęstość ok. 1,10 kg/dm³);
*[[olej antracenowy]] (300-360°C, ok. 11-12% smoły, a 240-360°C, do ok. 25% smoły, o ile najcięższe oleje nie są rozdzielane), o charakterystycznej zielonkawej fluoryzującej barwie; gęstość ok. 1,12 kg/dm³;
*olej [[chryzen]]owy (315-420°C; ok. 5-6% smoły, o ile jest osobno wydzielany; gęstość ok. 1,15 kg/dm³).
 
==Bibliografia==
<div style="font-size:90%">
*{{cytuj książkę
|autor = Jerzy Chodkowski (red. nacz.)
|tytuł = Mały słownik chemii praktycznej
|miejsce = Warszawa
|wydawca = PW „Wiedza Powszechna”
|rok = [[1975]]
|id = }}
*{{cytuj książkę
|autor =
|tytuł = Encyklopedia techniki. Chemia
|miejsce = Warszawa
|wydawca = Wydawnictwa Naukowo-Techniczne
|rok = [[1993]]
|isbn = 83-204-1312-5}}
*{{cytuj książkę
|autor = Edward Grzywa, Jacek Molenda
|tytuł = Technologia podstawowych syntez organicznych. 1 Surowce do syntez
|miejsce = Warszawa
|wydawca = Wydawnictwa Naukowo-Techniczne
|rok = [[1987]]
|isbn = 83-204-0878-4}}
 
=== Zobacz też: [[mazut]]===
* [[Mazut]]
 
{{Chemia stub}}
Linia 8 ⟶ 49:
 
[[en:Coal tar]]
[[de:Steinkohlenteer]]
[[fr:Goudron]]
[[ja:コールタール]]
[[zh:煤焦油]]