|
== Historia ==
[[ImageGrafika:Zuiderzeeworks.png|300px|thumb|right|Dzięki pracom nad zatoką Zuiderzee, stworzono ok. 1650 km² nowego lądu.]]
W okresie Złotego Wieku [[Amsterdam|Amsterdamu]]u (XVII w.) porty zatoki Zuiderzee zapewniały dostęp do [[Morze Północne|Morza Północnego]], jednak ze względu na niski poziom wód, przypływy oraz odpływy, powodujące duże wahania ich poziomu, pod koniec XVII wieku Zuiderzee zaczęło się zamulać, zwłaszcza w rejonie miast [[Hoorn]] i [[Enkhuizen]], przez co w połowie XVIII wieku nie mogło dłużej pełnić swojej funkcji, a morze było zdatne jedynie do rybołówstwa.
W 1667 r. przedstawiono pierwszy plan zamknięcia i osuszenia rejonu Zuiderzee – głównym powodem były sztormy i przypływy, przez które woda pokonywała zabezpieczenia i wdzierała się w głąb lądu. Ówczesna technika okazała się niewystarczająca do zrealizowania przedsięwzięcia; po wynalezieniu pompy parowej w XIX wieku, problem podjął inżynier [[Cornelis Lely]], proponując w 1891 r. budowę zapory zamykającej zatokę. Objęcie przez niego urzędu ministra transportu w 1913 r. oraz powódź w roku 1916 przyspieszyły wprowadzenie tego projektu. Głównym celem było zabezpieczenie obszaru przed następnymi powodziami, uzyskanie nowych terenów pod uprawę roli oraz uzyskanie nowego źródła wody pitnej poprzez przekształcenie Zuiderzee w jezioro. Pierwsze prace rozpoczęły się w 1919 r. po stworzeniu w maju tego roku Dienst der Zuiderzeewerken (Wydziału ds. Prac w Zuiderzee) – organu, który miał nadzorować postęp prac.
Początkowo, w ramach testów, zbudowano małą tamę o nazwie [[Amsteldiepdijk]] – budowana w latach 1920-1924, miała 2,5 [[metr|km]] długości i oddzielała wyspę [[Wieringen]] od północnej Holandii; w 1927 r., wraz z kilkoma innymi projektami, rozpoczęto budowę największej tamy – [[Afsluitdijk]]. Jej długość wynosiła 32 [[metr|km]], szerokość 90 [[metr|m]], a całość wznosiła się 7,25 [[metr|m]] nad poziomem morza. Ukończono ją 28 maja 1932 r., wtedy też dotychczasowe Zuiderzee stało się jeziorem [[IJsselmeer]], jako całkowicie zamknięty obszar odgrodzony od morza. Wraz z budową zapór utworzono eksperymentalny [[polder]] w okolicy miasteczka [[Andijk]].
== Tworzenie polderów ==
Innym ważnym projektem, rozpoczętym w 1927 r., była budowa pierwszego [[polder|polderu]]u, a zarazem najmniejszego z pięciu planowanych. Miał powstać w miejscu zbiornika wodnego na południe od wyspy [[Wieringen]] – [[Wieringermeer]]. Jego powierzchnia miała wynieść 200 km². Będzie on jedynym [[polder|polderem]]em utworzonym w samym Zuiderzee – reszta powstanie po ukończeniu prac nad [[Afsluitdijk]]. Budowa zapór wokół [[Wieringermeer]] była o tyle trudna, że miała być rozpoczęta jeszcze przed ukończeniem największej tamy, co wiązało się z prądami spowodowanymi pływami wody. W rezultacie należało zbudować tamy nieco wyżej nad poziomem morza. Jako pierwszą wzniesiono tamę liczącą 18 [[metr|km]] długości ciągnącą się od Den Oever na [[Wieringen]] do Oude Zeug. W końcu, w lipcu 1929 r., [[Wieringermeer]] zostało ostatecznie odgrodzone od Zuiderzee.
Następnym podjętym krokiem było osuszenie przyszłego [[polder|polderu]]u. Do tego celu zbudowano dwie stacje pomp – Leemans, zasilaną za pomocą agregatu prądotwórczego [[Diesel|Diesla]], oraz Lely, zasilaną elektrycznie, pod miasteczkiem [[Medemblik]]. Różne rodzaje zasilania miały być zabezpieczeniem – jeśli zasilanie jednej stacji uległoby awarii, druga wciąż mogłaby pracować. Sam mechanizm pomp bazował na projekcie amerykańskiego wynalazcy [[Albert Baldwin Wood|Alberta Baldwina Wooda]]. Stacje, wzniesione w lutym 1930 r., osuszyły [[polder]] po pół roku ciągłego wypompowywania wody. Dokładne osuszanie przeprowadzono kopiąc sieć rowów i kanałów.
Pierwszą rośliną, jeszcze w trakcie osuszania [[polder|polderu]]u, była [[trzcina]]. Miała ona wspomagać parowanie wody, dostarczyć glebie powietrza oraz uchronić ją przed pojawieniem się niepożądanych [[trawa|traw]].
Po stworzeniu pierwszej infrastruktury trzcina została spalona i zastąpiona rzepakiem. Następnie zasiano [[żyto]], [[Pszenica|pszenicę]], [[jęczmień]] i, na końcu, [[owies]]. Ten proces zabrał kilka lat, ale umożliwił rolnikom hodowlę dowolnych zbóż. W tym samym czasie budowano domy i drogi, tak aby [[polder]] był gotowy do zamieszkania przez ludzi. Na tym obszarze powstały cztery wsie – [[Slootdorp]] (1931), [[Middenmeer]] (1933), [[Wieringerwerf]] (1936) and [[Kreileroord]] (1957).
W pewnym momencie napotkano problem związany z administracją: teren polderu był podzielony pomiędzy zarządy miast według granic stosowanych w czasie, gdy teren nie był jeszcze całkowicie osuszony, co nie było zbyt praktyczne, gdyż odpowiedzialność za jeden teren była niepotrzebnie rozdzielona pomiędzy kilka zarządów. Pierwszym zaproponowanym rozwiązaniem było utworzenie formy zarządu, tzw. ''openbaar lichaam'', czyli "ciała publicznego" – skomplikowanej umowy wiążącej zarówno administrację odpowiedzialną za aktualny rozwój, oraz nowo mianowany komitet odpowiedzialny za rządy publiczne. Wraz ze zwiększającym się zaludnieniem [[polder|polderu]]u, 1 lipca 1941, ustanowiony został zarząd [[Wieringermeer]].
[[17 kwietnia]] [[1945]] roku Niemcy okupujący Holandię zniszczyli zaporę [[Wieringermeer]]. Co prawda nikt nie zginął, jednak woda i sztorm zniszczyły większość infrastruktury wzniesionej w czasie poprzedniej dekady. Rekonstrukcja nastąpiła szybko i już pod koniec 1945 roku teren został powtórnie osuszony. Wkrótce potem odbudowano drogi, budynki i mosty.
[[Kategoria:Geografia Holandii]]
[[kategoriaKategoria:Jeziora Holandii]]
[[br:Zuiderzee]]
[[nds-nl:Zuderzee]]
[[no:Zuiderzee]]
[[nn:Zuiderzee]]
[[pt:Zuiderzee]]
[[sl:Zuiderzee]]
|
