Powstanie Tupaca Amaru II: Różnice pomiędzy wersjami

▲===Sylwetka Tupaca Amaru II===

▲[[Tupac Amaru II]] (Gabriel Condorcanqui) urodził się dnia [[19 marca]] [[1740]] r. w Surimana koło Tinty (leżącej na południowy wschód od Cuzco w [[Peru]]). Jego rodzicami byli Miguel Condorcanqui oraz Rosas Noguera z rodziny Felipe Tupaca Amaru, ostatniej hiszpańskiej marionetki na tronie inkaskim. W roku [[1750]] Gabriel wstąpił do kolegium jezuickiego dla Indian w [[Cuzco]], gdzie pobierał nauki pod opieką dr.Lopeza. Rok później studiował sztukę na Uniwersytecie w San Marcos w [[Lima|Limie]]. Tutaj też kontynuował studia u Jezuitów, co znacząco wpłynęło na jego wiarę.

▲W roku [[1770]] na drodze sądowej Limie przeciwstawiał się zmuszaniu Indian do pracy przymusowej w kopalniach. Występował przecwiko korupcji urzędników i domagał się równouprawnienia Indian. Działania te zakończyły się niepowodzeniem, stały się jednak zalążkiem wybuchu antyhiszpańskiego powstania w roku [[1780]]. Gabriel rozpoczął skup broni, przyciągając wielu Indian i Metysów. Jego hasła o złym traktowaniu rodaków przez sądy spotkały się z pozytywnaym odzewem 100 000 ludzi, którzy zaczęli zasilać jego armię. Wkrótce też Gabriel ogłosił się cesarzem Inków, przyjmując imię swojego wielkiego poprzednika.

▲===Powstanie===

▲Dnia [[4 listopada]] [[1780]] r. Tupac Amaru na czele 10 000 Indian wstąpił do Tinty, gdzie stracony został tamtejszy hiszpański urzędnik do spraw Indian za łamanie swoich kompetencji i tyranię wobec miszkańców regionu. 14 dni po rozpoczęciu powstania, podczas marszu co Cuzco doszło do pierwszej bitwy z [[Hiszpania|Hiszpanami]], którzy oszańcowali się w kościele w Sangarara. Zwycięstwo Indian odbiło się szerokim echem w całym kraju, gdzie doszło do licznych wystąpień antyhiszpańskich.

▲Po zwycięskich walkach Gabriel popełnił jednak błąd. Zamiast kierować się na Cuzco ruszył na południe w celu rekrutacji kolejnych oddziałów. Dało to Hiszpanom czas na wzmocnienie swoich sił. Gdy w styczniu [[1781]] r. rozpoczęło się oblężenie Cuzco, posiłki dla Hiszpanów były już w drodze. W samym mieście doszło także do bratobójczych walk. Pomimo swojej rosnącej popularności i sukcesów powstania w La Paz, Moquequa, Arequipa, Tacna, Arica, Puno, Oruro i innych miejscowościach na terenie [[Peru]], [[Boliwia|Boliwii]] i [[Chile]], Tupac Amaru nie był w stanie wystarczająco zjednoczyć swoich sił, które ulegały Hiszpanom w kolejnych bitwach. Ostatecznie po bitwie pod Tinta w dniach 5-6 kwietnia 1781 r , Gabriel został schwytany podczas ucieczki i przewieziony do Cuzco. Tutaj nawet poddawany torturom Inka nie przyznał się do zbrodni przeciwko Hiszpanom, wobec czego skazany został na karę śmierci. Dnia [[18 maja]] [[1781]] r. na Plaza de Armas, zmuszony został do przyglądania się śmierci swoich synów i żony, uduszonych garrotą. W chwilę później poniósł śmierć gdy jego ciało zostało poćwiartowane. Jego głowę oraz pozostałe członki rozesłano do różnych miejscowości, jako dówód upadku powstania.

▲Po smierci Tupaca Amaru II powstanie było kontynuowane m.in. przez jego braci do roku [[1783]]. Hiszpanie zaostrzyli system kar, jednak widzieli koniecznosć zmian. Spisano nową konstytucję dla Ameryki Południowej. Mimo to wprowadzono szereg zakazów dotyczących m.in. języka Ketschua. Pamięć o Tupacu Amaru II przetrwała lata, doprowadzając 30 lat później do wojen niepodległościowych w Ameryce Południowej.

▲*Jarosław Wojtczak, Powstanie Tupaka Amaru, Wyd. Attyka, Warszawa 2007.