Kultura Anasazi: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
MastiBot (dyskusja | edycje)
m robot dodaje: sv:Anasazikulturen; zmiany kosmetyczne
Linia 1:
'''Anasazi''' w języku [[Nawahowie|nawaho]] ''starożytni wrogowie'' – nazwa kultury archeologicznej, rozwijającej się w okresie od I w. p.n.e. do końca [[XIII wiek]]u n.e. na obszarach Wielkiej Kotliny Amerykańskiej w [[Ameryka Północna|Ameryce Północnej]].
 
== Kryterium Wydzielenia ==
 
Pochodzenie [[Indianie]] Anasazi nie jest pewne. Kryterium wydzielenia kultury Anasazi było stopniowe przejście z gospodarki zbieracko-łowieckiej do [[kopieniactwo|kopieniactwa]].
Linia 9:
Ludność kultury Anasazi żyła na styku dzisiejszych stanów [[Arizona (stan w USA)|Arizona]], [[Nowy Meksyk (stan w USA)|Nowy Meksyk]], [[Utah]] i [[Kolorado (stan w USA)|Kolorado]]. Należy jednak zaznaczyć, iż zasięg kulturowy wyklucza utożsamianie kultury Anasazi z jednym plemieniem czy nawet federacją plemion. Obszar kultury Anasazi graniczył od północy z kulturą [[Fremont (kultura)|Fremont]], od południa z kulturami [[Mogollon]] i [[Hohokam]]. Kultura Anasazi silnie oddziaływała zwłaszcza na kultury Fremont i Mogollon.
 
== Chronologia geneza i zanik ==
 
Kultura Anasazi dzieli się na 5 faz. Dzieje ludności kultury Anasazi podzielić można na dwa okresy chronologiczne: Wyplataczy koszy ([[100 p.n.e.|100 r. p.n.e.]] - [[700|700 r. n.e.]]) i okres Pueblo (700 r. n.e. - [[1300]] r. n.e.). Dodatkowo możemy wydzielić w pierwszym okresie dwie fazy a w drugim trzy fazy. Znaczny wzrost demograficzny, powodujący problemy z zaopatrzeniem w żywność, połączony z okresem tzw. Wielkiej Suszy ([[1276]] r. n.e. - [[1299]] r. n.e.) prawdopodobnie spowodował przejście ludności w okolice północno-wschodniej Arizony oraz doliny rzeki [[Rio Grande]], co archeolodzy uważają za koniec kultury Anasazi. Wśród badaczy trwają spory dotyczące organizacji społeczno-politycznej w rejonach zamieszkiwanych przez ludność kultury Anasazi. Zdecydowana większość naukowców porównuje ją dowspółczesnych Indian [[Pueblo]], jako kontynuatorów spuścizny materialnej i duchowej ludności kultury Anasazi. Obecnie mianem Indian Pueblo określa się heterogeniczną grupę plemion zróżnicowanych językowo, ale podobnych pod względem obyczajów, u których występuje [[Matrylinearny system pokrewieństwa|matrylinearność]] i rozwinięta sztuka.
 
== Charakterystyczne wytwory kulturowe ==
 
Bardzo charakterystyczną formą domostwa były tzw. puebla ([[Park Narodowy Mesa Verde]]). Były to domy prostokątne wznoszone z kamieni i suszonej na słońcu cegły [[adobe (budownictwo)|adobe]], z charakterystycznym belkowaniem dachu. Ceramika Anasazi była jedną z najwcześniejszych na terenach kultur [[Południowy Zachód|Południowego Zachodu]], charakteryzowała się polerowaną powierzchnią o brązowym kolorze.
Dużą popularnością cieszyły się formy naczyń wyplatanych z włókien roślinnych.
 
Linia 28:
Zmarłych grzebano wewnątrz jam zasobowych w domostwach lub w najbliższym sąsiedztwie. Wśród wyposażenia grobów były wyplatane kosze oraz części odzieży z włókien roślinnych i skóry.
 
== Gospodarka ==
 
W pierwszym okresie trwania kultury Anasazi dominowała gospodarka zbieracko-łowiecka, później powstały duże uprawy dyni, fasoli i kukurydzy.
 
== Bibliografia ==
 
*"Wielka Historia Świata tom III" red. J. Śliwa, Oficyna Wydawnicza *"Fogra", Kraków 2005
*"Encyklopedia Historyczna Świata tom I: Prehistoria" red. J.K. Kozłowski, OPRES Kraków 1999
 
{{Link FA|es}}
{{Link FA|fr}}
 
[[Kategoria:Kultury archeologiczne|Anasazi]]
Linia 44 ⟶ 47:
[[Kategoria:Utah|Anasazi]]
[[Kategoria:Kolorado|Anasazi]]
 
{{Link FA|es}}
{{Link FA|fr}}
 
[[de:Anasazi]]
Linia 59:
[[nl:Anasazi]]
[[ja:古代プエブロ人]]
[[sv:Anasazikulturen]]