|
==Stawka Naczelnego Dowódcy==
'''Stawka Wierchownogo Gławnokomandujuszczego''' -– organ naczelnego kierownictwa polowego wojskami i kwatera główna Naczelnego Dowódcy armii rosyjskiej na teatrze działań wojennych w [[I wojna światowa| I wojnie światowej]] ([[1914]] -– [[16 marca]] [[1918]] rozformowana).
Na początku wojny stacjonowała w [[Baranowicze|Baranowiczach]], a od 8/12/ sierpnia [[1915]] w Mogilewie.
Sztab Naczelnego Dowódcy miał początkowo 5 zarządów: generalnego kwatermistrza, operacyjny, dyżurnego [[Generał|generałagenerał]]a (sprawy mobilizacyjne i ukompletowania sił zbrojnych, zaopatrzenia armii, wyznaczania na stanowiska), komunikacji wojskowej, marynarki wojennej i komendanta kwatery głównej wraz z oddziałem łączności.
W początkowym okresie wojny w Stawce było 9 generałów, 36 oficerów, 12 pracowników wojska i 125 żołnierzy. Stan osobowy Stawki, w czasie prowadzenia działań zwiększał się. 1/14/listopada [[1917]] r. było w Stawce 15 zarządów, 3 kancelarie, i 2 komitety (razem ponad 2 tys. ludzi). Stawka nie zdołała zabezpieczyć dowodzenia frontami i koordynacji ich działań. Po [[Rewolucja lutowa 1917|rewolucji lutowej 1917]] Stawka stała sie główną siedzibą sił popierających starą władzę.
Po [[Rewolucja październikowa|rewolucji październikowej]] przedstawiciele Stawki (szef sztabu gen. M.M Duchonin i komisarz Rządu Tymczasowego W.B Stankiewicz ) 26.10/8.11/1917 wzywali armię do wystąpienia przeciw władzy sowieckiej. 4-11/17-24/11.1917 przedstawiciele [[Eserowcy|eserów]], [[Partia Konstytucyjno-Demokratyczna (Rosja)|kadetów]] i [[Mienszewicy|mienszewików]] próbowali przy Stawce stworzyć tzw. "ogólnorosyjski rząd' na czele z M.W Czernowem. Od 7/20/.11.1917 gen. Duchonin przy poparciu przedstawicieli Ententy rozpoczął sabotaż decyzji rządu sowieckiego za co 9/22/.11. był zdjęty ze stanowiska, na które został wyznaczony M.W Krylenko, a szefem sztabu M.D Boncz-Brujewicz. 19.11/2.12/ zgodnie z rozkazem gen. Duchonina został wypuszczony z więzienia gen. L.G Korniłow i jego oficerowie, którzy pojechali nad [[Don]]. Po odjęciu stanowiska przez Krylenkę Stawce postawiono zadanie zawarcia pokoju z [[Niemcy|Niemcami]] i ich sojusznikami oraz demobilizacji starej armii carskiej. Przy Stawce były powołane organy władzy sowieckiej (Komitet Wojskowo Rewolucyjny przemianowany w Centralny Komitet Działających Armii i Flot, Rewolucyjny Polowy Sztab i inne). W związku z ofensywą wojsk Niemiec i [[Austro-Węgry|Austro -– Węgier]], Stawka [[26 lutego]] 1918 została dyslokowana do m. [[Orzeł (miasto)|Orzeł]] i po podpisaniu [[Traktat brzeski|pokoju w Brześciu]], rozformowana.
== Stawka Najwyższego Naczelnego Dowództwa ==
[[grafikaGrafika:timoszenko.jpg|thumb|200px|[[Siemion Timoszenko]]-przewodniczący Stawki z 1941]]
[[ImageGrafika:Marshals.jpg|thumb|200px|Gieorgij Żukow - członek Stawki]]
'''Stawka Wierchownogo Gławnokomandowanija''' - – nadzwyczajny najwyższy organ kierownictwa wojennego, wykonujący w czasie [[Wielka Wojna Ojczyźniana|Wielkiej Wojny Ojczyźnianej]] [[1941]]-[[1945|45]] zadania strategicznego kierowania [[Armia Czerwona|siłami zbrojnymi]] [[ZSRR]].
Utworzona decyzją Rady Komisarzy Ludowych ZSRR i Komitetu Centralnego Wszechrosyjskiej Komunistycznej Partii(b) 23 czerwca 1941 i początkowo była nazywana Stawką Naczelnego Dowództwa sił zbrojnych ZSRR. Na jej czele stanął ludowy komisarz obrony marszałek [[Siemion Timoszenko]]. Członkami byli: G.K Żukow, W.M Mołotow, K.E Woroszyłow, S.M Budionny, i M.G Kuźniecow.
10.07. 1941 r. w związku z utworzeniem Głównych Dowództw na kierunkach działania (Północno - Zachodni, Zachodni i Południowo - Zachodni) przemianowano ją na Stawkę Najwyższego Naczelnego Dowództwa, a jej przewodniczącym został J.W Stalin, a członkiem dodatkowo B.M Szaposznikow. 17 lutego 1945 r. decyzja Państwowego Komitetu Obrony w skład Stawki wchodzili: J.W Stalin (przew.) [[Gieorgij Żukow|G.K Żukow]], [[Aleksiej Antonow]], [[Nikołaj Bułganin]], [[Aleksander Wasilewski]], [[Nikołaj Kuzniecow|N.G Kuźniecow]]. Przy Stawce działał Komitet doradców stałych w składzie: [[Nikołaj Watutin|N.W Watutin]], M.A Wożniesieński, [[Nikołaj Woronow|M.M Woronow]], [[Andriej Żdanow|A.A Żdanow]], P.F Żurawlow, K.A Miereckow, [[Artiom Mikojan|A.I Mikojan]], [[Borys Szaposznikow|B.M Szaposznikow]] i inni. Stawka wnosiła zmiany do struktury i organizacji sił zbrojnych, prowadziła planowanie kampanii i operacji strategicznych, stawiała zadania frontom i flotom, kierowała ich działaniami, uzgadniała działania i współdziałanie sił zbrojnych ZSRR i innych państw sojuszniczych, organizowała współdziałanie pomiędzy strategicznymi zgrupowaniami i związkami operacyjnymi sił zbrojnych i partyzantów. Stawka dysponowała rezerwami, które przydzielała frontom, rozdzielała zaopatrzenie, prowadziła kontrolę i analizę działań. Organem wykonawczym Stawki był Sztab Generalny, zarządy ministerstwa Obrony i ministerstwa Floty Wojennej. Stawka wypracowała w czasie wojny system dwustopniowego kierowania: Stawka -– front (flota). W początkowym okresie wojny był system trzystopniowy: Stawka -– Naczelny Dowódca kierunku -– front. Trzystopniowy system był zdejmowany w miarę stabilizacji na frontach i doskonalenia dowodzenia frontami. W 1945 r. było zatwierdzone stanowisko Naczelnego Dowódcy na [[Daleki Wschód|Dalekim Wschodzie]], który kierował działaniami przeciwko [[Japonia|Japonii]]. W tym wypadku trójstopniowy system spełnił swoją rolę. Naczelny Dowódca na Dalekim Wschodzie otrzymał szerokie pełnomocnictwa Stawki. Szerokie zastosowanie znalazł instytut przedstawicieli Stawki. Znając zamiary i plany Stawki udzielali oni pomocy dowódcom związków strategicznych i operacyjnych w przygotowaniu i prowadzeniu operacji, koordynowali działania frontów, uzgadniali współdziałanie.
Przedstawicielami Stawki na frontach byli: [[Gieorgij Żukow|Żukow]], [[Aleksander Wasilewski|Wasilewski]], [[Siemion Timoszenko|Timoszenko]], [[Kliment Woroszyłow|Woroszyłow]], Antonow, Sztemienko i inni.
== Źródło ==
Bolszaja Sowietskaja Encykłopedija T.24.I wyd. 1976
|
