Odrodzenie celtyckie: Różnice pomiędzy wersjami

 

 

 

 

Największe represje spotkały Irlandczyków w latach panowania [[Wilhelm III Orański|Wilhelma Orańskiego]]. W [[1690]] roku, po przegranym powstaniu w [[bitwa nad Boyne|Boyne]], król angielski zakazał zasiadania katolików w parlamencie, odebrał im prawo głosu i wydał ustawę niedopuszczającą ich do studiowania na uniwersytetach i pracy w niektórych zawodach. Przez sto lat większość katolicka pozbawiona była podstawowych praw, a jej mieszkańcy stali się ofiarami prześladowań i ostrej dyskryminacji.

 

W czasie [[rewolucja francuska|rewolucji francuskiej]] powstało, założone przez [[Theobald Wolfe Tone|Wolfe'a Tone'a]] [[Towarzystwo Zjednoczonych Irlandczyków]], stowarzyszenie o tendencjach separatystycznych. W roku [[1798]] wybuchło szybko stłumione powstanie, po którym Tone popełnił samobójstwo. W [[1801]] roku Irlandia została wcielona do Królestwa Wielkiej Brytanii, tworząc Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii.

 

 

 

 

 

 

 

W roku [[1937]] republika uzyskała swojego prezydenta, a w [[1949]] wystąpiła ze Wspólnoty Brytyjskiej.

 

Odrodzenie literatury irlandzkiej nie miałoby miejsca, gdyby nie znaczny rozwój nauki. Dopiero w drugiej połowie XIX wieku rozpoczęto intensywne badania z zakresu [[historia|historii]] i [[archeologia|archeologii]], mające na celu przybliżenie zapomnianego okresu średniowiecza irlandzkiego, czasu świetności, niezależności i odrębności, tak terytorialnej, jak i duchowej, literackiej. Powstanie Celtyckiego Towarzystwa Archeologicznego i Towarzystwa Osjańskiego oraz rezultaty ich działalności wywarły znaczny wpływ na kształt późniejszej literatury.

 

[[Grafika:Cudeath.jpg|thumb|left|Cúchulainn, rys. [[Stephen Reid]] (1904)]]

 

 

 

 

 

 

W drugiej połowie XIX wieku irlandzka pisarka [[Katharine Tynan]] na podstawie tekstów poetów związanych z ''Młodą Irlandią'' przedstawiła wyznaczniki tzw. ''ducha celtyckiego'' (lub inaczej ''nuty irlandzkiej''). Według niej są to:

 

 

 

 

[[William Butler Yeats]], laureat [[Nagroda Nobla w dziedzinie literatury|literackiej Nagrody Nobla]] w [[1923]] roku, uważany jest za najwybitniejszego pisarza Irlandii i za jedną z najważniejszych postaci Odrodzenia Irlandzkiego. W twórczości Yeatsa zwykło się wyróżniać kilka etapów. Pierwszy, młodzieńczy, trwający do połowy lat 80. to okres poezji w stylu romantyków, czy [[prerafaelici|prerafaelitów]] angielskich, z dużą dawką uczuciowości i żywiołu imaginacyjnego. Drugi rozpoczął się w [[1885]] roku. Właśnie wtedy dwudziestoletni William zetknął się z charyzmatycznym patriotą Johnem O'Learym i wówczas właśnie, jak pisze [[Wanda Rulewicz]], ''zdecydował się zostać pisarzem irlandzkim''. Niedługo po tym spotkaniu Yeats powiedział: ''Nie ma wielkiej literatury bez narodowości ani wielkiej narodowości bez literatury''. Odtąd przyszły noblista zaczął rozwijać rodzące się już od dzieciństwa fascynacje celtyckie, które również stały się tematem jego poezji i dramatów. W tym trudnym dla Irlandii czasie podporządkowania Wielkiej Brytanii, Yeats unikał (inaczej niż działający niemal pół wieku wcześniej poeci z kręgu ''Młodej Irlandii'', których zresztą bardzo krytykował) otwartego głoszenia patriotyzmu, ale właśnie wtedy, paradoksalnie, stał się największym narodowym pisarzem irlandzkim.

Stworzony przez Yeatsa system filozoficzny, który on sam nazwał [[mistycyzm ortodoksyjny|mistycyzmem ortodoksyjnym]] zawiera w sobie elementy chrześcijańskie, ale i wszystko to co duchowe, wizjonerskie i okultystyczne, czyli, jak sam powiedział, ''to co powinno się znaleźć w centrum zainteresowania poetów irlandzkich, gdyż odpowiada naturze celtyckiej''.

 

{{main|Abbey Theatre}}

 

 

 

Yeats nie chciał teatru politycznego, ale jak mówił ''poetyckiego''. Kiedy Synge w [[1907]] roku wystawił własną sztukę ''Wesołek z zachodniej krainy'' (Playboy of the Western World), ostro krytykującą przywary ludu irlandzkiego (gruboskórność i skłonność do mitomanii), czym wywołał oburzenie wśród nacjonalistów, Yeats stanął po jego stronie. W teatrze poeta powoli odchodził od tematyki politycznej (w [[1916]] roku skrytykował wybuch powstania wielkanocnego), zdając sobie sprawę, że kultura irlandzka, dawna literatura i tradycja są silniejsze od jakichkolwiek waśni narodowych. Jego działalność skupiła się głównie na rozpowszechnianiu krajowego dziedzictwa i budowaniu świadomości własnej odrębności kulturowej wśród Irlandczyków.

 

 

 

 

 

* ''William Butler Yeats. Wiersze wybrane'', wybór i opracowanie Wanda Rulewicz i [[Tomasz Wyżyński]], Wrocław 1997

* ''William Butler Yeats. Dramaty'', wybór i opracowanie [[Tomasz W. Brzozowski]], Warszawa 1994

* [[Roman Dyboski]]: ''Sto lat literatury angielskiej'', Warszawa 1957

 

 

{{medal}}