Rewolucja boliwariańska: Różnice pomiędzy wersjami

'''Rewolucja boliwariańska''' – określenie masowego ruchu społeczno-politycznego w [[Wenezuela|Wenezueli]] zapoczątkowanego przez wybór [[Hugo Chavez]]a na prezydenta tego kraju w 1998 r. Określenie "boliwariańska" odwołuje się do społecznej zawartości programu politycznego [[Simon Bolivar|Simona Bolivara]].

Powodem wybuchu masowej aktywności w Wenezueli była przede wszystkim fatalna sytuacja ludności kraju, która w dużym procencie żyła w nędzy, podczas gdy kraj należał do czołowych eksporterów [[Ropa naftowa|ropy naftowej]]. Głównym przywódcą rewolucyjnym i ikoną ruchu jest [[Hugo Chavez]], który też w swoich publicznych przemówieniach przedstawiał główne podstawy ideowe ruchu.

Boliwarianizm nawiązuje wyraźnie do [[socjalizm]]u; Chavez chętnie podkreśla swój szacunek dla tej ideologii oraz podziw dla niektórych związanych z nią rewolucjonistów (głównie [[Lew Trocki|Lwa Trockiego]]). Równocześnie opowiada się jednak przeciwko zmianom na drodze gwałtownego społecznego przewrotu na korzyść [[System parlamentarny|parlamentaryzmu]]. Krytykuje [[ZSRR]] jako deformację ideałów lewicowych i podkreśla, iż Wenezuela ma zamiar budować inną formę społeczeństwa opartego na sprawiedliwości społecznej ("socjalizm XXI wieku").

Równocześnie socjalizm boliwariański łączony jest z silnymi akcentami [[Chrześcijaństwo|chrześcijańskimi]]. Chavez odwoływał się do interpretacji [[Ewangelia|Ewangelii]] w duchu [[teologia wyzwolenia|teologii wyzwolenia]], podkreślając rolę Jezusa[[Jezus]]a jako wyzwoliciela społecznego (a nie jedynie zbawcę każdego człowieka jako jednostki) głoszącego społeczną aktywność chrześcijan w obronie sprawiedliwości społecznej.

Opozycja wenezuelska posiadająca swobodny dostęp do mediów prywatnych (90% rynku) oraz skoncentrowana wokół wielkich przedsiębiorców regularnie oskarża Chaveza o chęć budowy [[Dyktatura|dyktatury]] i [[populizm]]. Znana jest w Ameryce Łacińskiej z agresji, z jaką odnosi się do lewicowych poglądów prezydenta i do całego ruchu. W 2002 r. opozycjoniści skupieni wokół szefa konfederacji pracodawców Pedro Carmony zorganizowali nieudany zamach stanu wspierany przez [[CIA]]. Udało im się sformować rząd tymczasowy, jednak Chavez został uwolniony przez sympatyzujących z nim wojskowych, a przede wszystkim przez sam naród wenezuelski, i wrócił do prezydenckiego pałacu Miraflores. Opozycja doprowadziła również do kryzysu w wydobyciu ropy naftowej (masowy lock-out na przełomie lat 2002/2003) oraz prowadzi konsekwentną kampanię antychavistowską w mediach.

Podstawową formą aktywności społecznej podejmowaną w czasie rewolucji były programy o [[Język hiszpański|hiszpańskiej]] nazwie Misiónes mające na celu poprawienie poziomu życia zwykłych Wenezuelczyków w oparciu o dochody ze sprzedaży ropy. Kolejne "Misje" pozwoliły na budowę nowego systemu powszechnej opieki zdrowotnej i szkolnictwa. Chavez promuje też własne inicjatywy Wenezuelczyków – lokalne rozgłośnie radiowe, rady dzielnicowe i inną szeroko pojętą samoorganizację społeczną. Istotnie podniesiona została płaca minimalna, spadł wskaźnik żyjących w ubóstwie<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.cepr.net/index.php/publications/reports/update-the-venezuelan-economy-in-the-chavez-years/| tytuł = The Venezuelan Economy in the Chávez Years|data dostępu = 01.05.2008| autor = Mark Weisbrot, Luis Sandoval| język = en}}</ref>. Pozytywne skutki społeczne rewolucji boliwariańskiej były wielokrotnie opisywane w raportach agend ONZ<ref> Raport UNICEF z 15 października 2005 na temat programu edukacyjnego ''Barrio Adentro''.</ref>. Z drugiej strony wielu ekonomistów wskazuje na to, że osiągnięte skutki społeczne są nieproporcjonalne do możliwości, a w Wenezueli problemem pozostaje korupcja i przestępczość<ref>{{cytuj stronę| url = http://web.archive.org/web/20030604104250/http://economist.com/countries/Venezuela/profile.cfm?folder=Profile-FactSheet | tytuł = The Economist o Wenezueli|data dostępu = 01.05.2008| autor = | język = en}}</ref>. Zwolennicy Chaveza podkreślają jednak, iż wiele z tych negatywnych stron sytuacji w Wenezueli jest rezultatem niesprawnej, a często wrogiej prospołecznym zmianom [[Biurokracja|biurokracji]], która rozwinęła się jeszcze przed rewolucją.

Równocześnie Wenezuela wydaje duże sumy pieniędzy na zbrojenia, przede wszystkim kupując broń od [[Rosja|Rosji]], co wg rządu ma zabezpieczać kraj przed nowym zamachem stanu<ref>{{cytuj stronę| url = http://wiadomosci.gazeta.pl/Wiadomosci/1,80647,4253956.html | tytuł = Hugo Chavez jedzie po broń do Rosji i na Białoruś |data dostępu = 01.05.2008| autor = Maciej Stasiński| język = pl}}</ref>.

Ruch boliwariański, ze względu na socjalistyczne inspiracje, podkreśla rolę polityki internacjonalistycznego wspierania krajów o rządach lewicowych oraz przeciwstawiania się [[neokolonializm]]owi i [[neoliberalizm]]owi, jak i działalności [[USA]] mającej na celu utrzymanie ekonomicznej zależności [[Ameryka Łacińska|Ameryki Łacińskiej]] od tego kraju. Przejawia się to w szeroko pojętej pomocy dla krajów sprzymierzonych z boliwarianizmem ([[Ekwador]], [[Nikaragua]], [[Boliwia]], [[Kuba]]) i zawieraniu kontrowersyjnych umów handlowych z krajami wrogimi [[Stany Zjednoczone|Stanom Zjednoczonym]] ([[Iran]], [[Białoruś]]). Hugo Chavez jest również jednym z najostrzejszych (i werbalnie agresywnych) krytyków polityki Stanów Zjednoczonych oraz [[George W. Bush]]a.