Płaskowyż Jędrzejowski: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
mapa |
zostało coś zmienione |
||
Linia 1:
Płaskowyż Jędrzejowski (342.21) to łagodnie pofałdowana wyżyna zbudowana z margli i opok kredowych, na których w dolinach zalegają czwartorzędowe piaski i gliny. W jego środkowej, północno-wschodniej i zachodniej części występują łagodne wzniesienia, przeważnie o układzie równoleżnikowym, dochodzące do wysokości 260-300 m n.p.m. Na obszarze tym wykształciły się urodzajne gleby (rędziny).
Wyżyna Miechowska (342.22) ze względu na stosunki hipsometryczne jest regionem przejściowym między niższą niecką kredową a położoną na zachód, znacznie wyższą monokliną jurajską. Granicą jest linia dzieląca występowanie odpornych wapieni górnojurajskich od mniej odpornych margli kredowych, częściowo maskowana przez pokrywę lessową. Przebiega ona na południe od miasteczka Żarnowiec nas Pilicą aż po północe przedmieścia Krakowa. Zalegająca na marglach bardziej odporna opoka tworzy wzniesienia, które na północ przekraczają w paru miejscach wysokość 400 m.n.p.m.
Płaskowyż Proszowicki ( 342.23) powierzchnia rozczłonkowana jest na szerokie, bezleśne wzgórza, o wysokości dochodzącej do 250 m n.p.m.. Płaskowyż pokrywa gruba na około 10 m warstwa lessów, na których powstały urodzajne czarnoziemy. Kompleks skalny stanowią osady wieku kredowego wykształcone jako wapienie margliste, margle i opoki. Charakterystycznym elementem rzeźby jest występowanie płaskich garbów rozdzielonych dolinami wypełnionymi iłami mioceńskimi. Ta podczwartorzędowa powierzchnia przykryta jest parometrową pokrywą lessową. Wyniesiona morfologicznie pokrywa eoliczno-lessowa jest rozcięta gęstą siecią dolin i jarów pochodzenia eolicznego, sufozyjnego lub rzecznego. Ze względu na warunki glebowe dominują uprawy pszenicy i buraków cukrowych.
Garb Wodzisławski(342.24), zbudowany z kredowej opoki pokrytej lessem i innymi utworami polodowcowymi. W okolicach Chrobrza Garb Wodzisławski porasta las. Na południe od Garbu Wodzisławskiego i dolnej części Doliny Nidy leży Płaskowyż Proszowicki. Szerokie płaskie garby pochodzenia przedmioceńskiego pokryte są lessami. Erozja spowodowała powstanie charakterystycznych wąwozów i parowów. Gleba tu żyzna i brak lasów. Obszernym padołem płynie rzeka Nidzica.
Dolina Nidy (342.25) Dolina Nidy graniczy od strony zachodniej z Płaskowyżem Jędrzejowskim, Pasmem Przedborsko – Małogorskim, Garbem Wodzisławskim i Płaskowyżem Proszowickim. Od wschodu rozciągają się Wzgórza Chęcińskie, Pogórze Szydłowskie, Niecka Połaniecka, Garb Pińczowski i Niecka Solecka. Malownicze tereny Doliny Nidy są ostoją wielu gatunków ptaków o randze światowej. Nieuregulowana miejscami rzeka silnie meandruje, płynie wieloma korytami, które rozdzielają się i łączą tworząc nietypową strukturę delty śródlądowej. W okolicy doliny znajdują się unikatowe gipsowe urwiska skalne z kryształami gipsu wielkości 3,5 m. Najcenniejsze przyrodniczo tereny objęto ochroną w formie Nadnidziańskigo Parku Krajobrazowego.
Niecka Solecka ( 342.26) znajduje się po wschodniej stronie doliny Nidy między Garbem wodzisławskim na zachodzie a Garbem Pińczowskim na wschodzie. Na marglach kredowych spoczywają sfałdowane osady morza mioceńskiego, reprezentowane przez wapienie litotamniowe i gipsy oraz częściowo scementowane pisaki i żwiry. Wysokości względne 20 – 50, wysokości bezwzględnego 250 m.n.p.m. Gipsy krystaliczne tworzą próg strukturalny nad doliną Nidy. W Gipsach rozwijają się procesy krasowe, liczne leje, zapadliska, ślepe dolinki i małe jaskinie. Na skałach gipsowych występują zbiorowiska roślin stepowych i reliktowe gatunki owadów, dlatego tez utworzono kilka rezerwatów: „Krzyżanowice”, „Winiary Zagojskie”, „Skotniki Górne”, „Góry Wschodnie”, „Skorocice” z zespołem miniaturowych form krasowych. Przy źródle siarczanawo – słonym na wschód od Buska zdroju utworzono rezerwat roślinności słonolubnej „Owczary”.
Garb Pińczowski (324.27) to wypiętrzenie pomiędzy Niecką Sołecką a Niecką Połaniecką, o długości ok. 42 km i szerokości 6 km, ciągnące się w kierunku z północnego-zachodu na południo wy-wschód. Ma on kształt stoliwa — wzgórza o ostro nachylonych zboczach i płaskiej, w niektórych miejscach dość rozległej wierzchowinie. Wysoki i stromy (wys. maks. 293 m n.p.m., w okolicach Skowronna wznosi się na wysokość 100 m ponad dno doliny Nidy), miejscami porozcinany głębokimi, malowniczymi dolinkami lub wąwozami, stanowi istotny element nadnidziańskiego krajobrazu. Zbudowany jest ze skał wapiennych, miejscami przykrytych plejstoceńskimi piaskami i żwirami. Warunki geologiczno-klimatyczne sprzyjają rozwojowi roślinności ciepłolubnej (kserotermicznej) o charakterze muraw. Związane jest to z zasobnością siedlisk w węglanwapnia, płytką warstwą silnie nagrzanej gleby dzięki dużemu nasłonecznieniu południowych zboczy Garbu oraz brakiem wody.
Niecka Połaniecka (342.28) jest zapadliskiem o rozciągłości z północnego zachodu na południowy – wschód pomiędzy Garbem Pińczowskim na południu a Pogórzem Szydłowskim na Północy. Nieckę wypełniają mioceńskie gipsy, iły i piaski, przykryte częściowo utworami czwartorzędowymi. W pobliżu doliny Nidy wyróżnia się Nieckę Podłęską o podłożu z margli kredowych bez warstw mioceńskich. Dalej ku wschodowi występuje płyta mioceńskich piaskowców opadająca denudacyjnym progiem wysokości 20-30 m. W okolicach staszkowa rozwijają się procesy krasowe na podłożu krasowym. W Grzybowie jest Kopalnia Siarki.
▲'''Płaskowyż Jędrzejowski''' ([[Regionalizacja fizycznogeograficzna Polski|342.21]]) - [[wyżyna]] położona w południowo-zachodniej części [[województwo świętokrzyskie|województwa świętokrzyskiego]]. Wchodzi w skład [[Niecka Nidziańska|Niecki Nidziańskiej]]. Od zachodu ograniczony jest doliną rzeki [[Pilica (rzeka)|Pilicy]], od północy [[Biała Nida|Białą Nidą]], a od południa [[Mierzawa (rzeka)|Mierzawą]]. Jego wschodnie granice wyznacza rzeka [[Nida (rzeka)|Nida]]. Wysokość 270-326 [[m n.p.m.]].
Jest zbudowany z
W większej części jest to teren rolniczy. W centralnej części Płaskowyżu ulokowane jest miasto
| |||