Sztuka przedromańska w Polsce: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Malarstwo: grafika |
m disambig (ujednoznacznienie) |
||
Linia 5:
Pojawienie się nowej wiary spowodowało zapotrzebowanie na nowego rodzaju budownictwo, wyroby rzemiosła, malarstwo. Sztuka średniowieczna była związana przede wszystkim z Kościołem i władcą. Fundacji kościelnych dokonywali wszyscy panujący wówczas Piastowie. Na terenach polskich pojawiła się architektura monumentalna, zaczęto budować murowane kościoły, katedry i klasztory. W siedzibach władców powstawały pałace z kaplicami. Powstaje rzeźba architektoniczna, wyroby rzemiosła niezbędne w Kościele, zaczynają docierać iluminowane księgi. W związku z przyjęciem chrześcijaństwa utworzone zostały biskupstwa - w [[Poznań|Poznaniu]] (968), [[Kraków|Krakowie]], [[Wrocław]]iu, [[Kołobrzeg]]u (1000), [[Kruszwica|Kruszwicy]] (około 1034) oraz arcybiskupstwo w [[Gniezno|Gnieźnie]] (1000).
Zabytki [[sztuka przedromańska|sztuki przedromańskiej]] w Polsce są nieliczne i znane głównie dzięki badaniom archeologicznym, gdyż źródła pisane są dość ubogie. Z 2. połowy X i 1. poł. XI wieku znane są przede wszystkim pozostałości budowli kamiennych oraz przedmioty. Należy jednak zauważyć, że zarówno zachowane obiekty, jak i te, które znane są tylko z przekazów źródłowych, pochodziły z importu. ''Iluminowane księgi, broń, biżuteria czy paramenty liturgiczne były własnością wędrujących duchownych, bądź pochodzą z wymiany handlowej, łupów wojennych, posagów, spadków czy darów. Ich pojawienie się u nas jest więc w dużej mierze kwestią zbiegów okoliczności i nie świadczy o funkcjonowaniu polskich skryptoriów czy pracowni złotniczych, chociaż niewątpliwie potwierdzają one sieć różnorodnych kontaktów pomiędzy środowiskiem polskim a środowiskami obcymi''<ref>Rodzińska-Chorąży Teresa, ''Co nam mówi architektura murowana?'' [w:] Henryk Samsonowicz (red.), ''Ziemie polskie w X wieku i ich znaczenie w kształtowaniu się nowej mapy Europy'', Kraków 2000, s. 361–387 [na:] http://www.giecz.pl/index.php?go=rodzinska_2000#22.</ref>. Związki kulturalne ówczesnej Polski były różnorodne. Utrzymywano bezpośrednie stosunki kościelne z Włochami. Na dwór przybywali Sasi (m.in. [[Bruno z Kwerfurtu]]), dochodziło do związków małżeńskich polskiej dynastii z saską. Od początku XI wieku w [[Międzyrzecz]]u przebywali eremici św. Romualda, utrzymujący kontakty z opactwem w [[Avellana]]. Zauważalne są także od 1. połowy XI wieku wpływy z [[Dolna Lotaryngia|Dolnej Lotaryngii]], skąd pochodzi [[Rycheza Lotaryńska|Rycheza]]. Kontakty utrzymywano również z południowymi Niemcami, Francją, a za sprawą związków dynastycznych z Czechami, Węgrami, Skandynawią i Rusią.
==Architektura==
Linia 21:
Pierwszą grupę budowli z tego okresu stanowią [[rotunda|rotundy]], pełniące rolę kaplic i związane z przylegającymi do nich [[palatium|palatiami]] na planie prostokątnym. Wznoszone były w obrębie grodów. Zespoły te mają wyraźne cechy wspólne i ich genezy upatruje się w sztuce karolińskiej i ottońskiej. Rotundy wznoszone były także w okresie romańskim; łącznie na ziemiach polskich doliczono się ich około dwudziestu.
Najlepiej zachowana jest [[rotunda Najświętszej Marii Panny na Wawelu]], datowana na przełom X i XI wieku. Jest to budowla z czterema [[
Na Ostrowie Lednickim znaleziono szczątki palatium z rotundą na planie [[krzyż grecki|krzyża greckiego]] wpisanego w koło, z apsydą przy wschodnim ramieniu oraz emporą. Datowana jest na X wiek. Także w Gieczu, na terenie grodu z [[IX wiek]]u, natrafiono na pozostałości po rotundzie z palatium. Datowane są na początek XI wieku i niewykluczone, że nigdy nie zostały ukończone. Kolejne relikty rotundy z tego okresu odkryto na zamku w Przemyślu. Była to kaplica jednoapsydowa, z końca X lub początku XI wieku.
Linia 76:
*Dobrowolski Tadeusz, ''Sztuka polska'', Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1974.
*''Historia sztuki polskiej'', t.I: ''Sztuka średniowieczna'', Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1965.
*Mroczko Teresa, ''Polska sztuka przedromańska i romańska'', Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i
*Rodzińska-Chorąży Teresa, ''Co nam mówi architektura murowana?'' [w:] Henryk Samsonowicz (red.), ''Ziemie polskie w X wieku i ich znaczenie w kształtowaniu się nowej mapy Europy'', Kraków 2000, s. 361–387 [na:] http://www.giecz.pl/index.php?go=rodzinska_2000#22.
| |||