'''Wymiana jonowa''' to zjawisko i proces wymiany ruchliwych [[jon|jonów]] na inne jony tego samego znaku zachodzący na [[jonit|jonicie]] - ciele stałym lub [[polimer|polimerze]] zawierającym odpowiednie [[grupa funkcyjna|grupy funkcyjne]].
:Jeżeli proces wymiany jonowej towarzyszy innym procesom, np. procesowi [[adsorpcja|adsorpcji]], wówczas mówi się często o [[sorpcja|sorpcji]] lub [[adsorpcja jonowymienna|adsorpcji jonowymiennej]] (sorpcji wymiennej, adsorpcji wymiennej).
Jeżeli ciało stałe lub polimer zostało specjalnie przygotowane lub jest używane w sposób wykorzystujący zjawisko wymiany jonowej, wówczas taki materiał nazywa się [[wymieniacz jonowy|wymieniaczem jonowym]] lub [[jonit]]em. Podział jonitów ze względu na rodzaj grup jonowymiennych:
*jonity kationowe mają charakter [[kwas|kwasów]] lub [[sól|soli]] i wymieniają z roztworem [[kation]]y (najczęściej [[jon wodorowy]] H<sup>+</sup> lub kationy metali alkalicznych, Na<sup>+</sup> i K<sup>+</sup>),
*jonity anionowe mają charakter [[Zasada|zasad]] lub soli i wymieniają z roztworem aniony (np. [[jon wodorotlenowy]] OH<sup>-</sup>, anion Cl<sup>-</sup> lub siarczanowy VI),
*jonity amfoteryczne posiadają jednocześnie własności kwasowe i zasadowe zależnie od sytuacji.
Podział jonitów ze względu na pochodzenie i sposób otrzymywania:
*nieorganiczne
*organiczne.
Zastosowanie jonitów pozwala m.in. otrzymać [[woda dejonizowana|wodę dejonizowaną]] (nie zawierającą praktycznie żadnych jonów poza produktami [[autodysocjacja wody|autodysocjacji wody]]. Inne zastosowania to oczyszczanie wody z soli w szczególności soli metali ciężkich, odzyskiwanie metali ciężkich (np. [[platyna|platyny]] po przeróbce katalizatorów samochodowych) itp.
