Synagoga w Bobowej: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Synagoga w miniaturze: drobne redakcyjne |
WP:SK, drobne redakcyjne, int. |
||
Linia 14:
|commons = Category:Synagogue in Bobowa
}}
[[Grafika:Wnetrze synagogi Bobowa 2.JPG|thumb|right|250px|Wnętrze synagogi, 2004]]
'''Synagoga w Bobowej'''
==Historia==▼
▲== Historia ==
Synagoga została zbudowana w [[1756]] roku. W [[1889]] roku synagoga spłonęła podczas [[pożar]]u, jaki nawiedził miasto. Natychmiast po nim podjęto decyzję o renowacji, która nadała budynkowi dzisiejszy kształt. Podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] hitlerowcy doszczętnie zdewastowali wnętrze synagogi i przeznaczyli ją na [[stajnia|stajnie]] dla [[koń|koni]].
Po zakończeniu wojny synagoga przez kilka lat stała opuszczona i niszczała. W [[1955]] roku została wyremontowana, a jej wnętrze przebudowane z przeznaczeniem na warsztaty [[tkactwo|tkackie]] dla miejscowej szkoły zawodowej. Wówczas usunięto m.in. [[bima|bimę]], schodki do [[Aron ha-kodesz]], podwyższono poziom podłogi oraz wybielono ściany, jednak na polecenie kierownictwa szkoły zachowano najcenniejsze detale architektoniczne oraz [[polichromia|polichromię]] i [[portal]] wokół Aron ha-kodesz. Ten fragment ściany zasłonięto ogromną szybą tak, aby nie uległ zniszczeniu oraz żeby można było go podziwiać.
W [[1993]] roku synagoga została odzyskana przez [[Gmina Wyznaniowa Żydowska w Krakowie|Gminę Wyznaniową Żydowską w Krakowie]], która nie zgodziła się na dalsze użytkowanie synagogi przez warsztaty. Od tego czasu w synagodze rozpoczęto remont, którym kierowała [[Fundacja Rodziny Nissenbaumów]]. Prace jednak szły bardzo powoli i po śmierci prezesa fundacji, Zygmunta Nissenbauma, zostały wstrzymane.
Następnie synagogą zainteresował się [[rabin]]a Ascher Scharf z [[Nowy Jork|Nowego Jorku]], który postanowił dokończyć remont. Z zebranych przez niego i jego rodziny pieniędzy wykonano izolację [[fundament]]ów, oczyszczono wnętrze z gruzu, uzupełniono stolarkę, dokopano się do poziomu pierwotnej posadzki. Ze względu na brak zachowanych przekazów ikonograficznych oraz dokumentacji poprzedniego wyposażenia zdecydowano się na postawienie prowizorycznej, [[Drewno (technika)|drewnianej]] [[bima|bimy]] oraz schodków do [[Aron ha-kodesz]]. Remont pochłonął prawie 50 tysięcy [[dolar]]ów<ref name=Otwarcie>[http://serwisy.gazeta.pl/kultura/1,34791,1555892.html Zabytkowa synagoga w Bobowej otwarta po renowacji]</ref>.
Linia 33 ⟶ 31:
Obecnie synagoga jest czynnym miejscem kultu, w którym nabożeństwa odbywają się sporadycznie podczas pielgrzymek [[chasydyzm|chasydów]] do grobów [[cadyk]]ów [[bobov|bobowskich]]. W synagodze mieści się również warsztat [[Koronka (sztuka)|koronkarski]] oraz muzeum ze stałą wystawą judaiców.
=== Synagoga w miniaturze ===
W [[kwiecień|kwietniu]] [[2008]] roku w oddziale w [[Lipiny (województwo podkarpackie)|Lipinach]] [[Muzeum Lalek w Pilźnie|Muzeum Lalek]] w [[Pilzno (województwo podkarpackie)|Pilźnie]], otwarto żydowską część [[Galicja|galicyjskiej]] wioski, jaka tam powstaje. Na potrzebę
== Architektura ==▼
▲W [[kwiecień|kwietniu]] [[2008]] roku w oddziale w [[Lipiny (województwo podkarpackie)|Lipinach]] [[Muzeum Lalek w Pilźnie|Muzeum Lalek]] w [[Pilzno (województwo podkarpackie)|Pilźnie]], otwarto żydowską część [[Galicja|galicyjskiej]] wioski, jaka tam powstaje. Na potrzebę ów części stworzono miniaturę bobowskiej synagogi, a także cmentarza żydowskiego i dworu [[cadyk]]a Halberstama. Przeniesiono wszystkie ważne szczegóły: elementy roślinne, Aron ha-kodesz, bimę, pulpit kantora, żyrandol, ławy i inne. Dopracowano detale związane z ubiorem modlących się w niej Żydów oraz kobiet w [[babiniec|babińcu]], a niewielki [[sefer Tora|zwój Tory]] sprowadzono specjalnie z [[Izrael]]a. Na uroczystości otwarcia byli obecni: Zofia Bohaczyk, dyrektor Muzeum Lalek, [[Naczelni Rabini Polski|Naczelny Rabin Polski]] [[Michael Schudrich]], który przybił do drzwi synagogi miniaturową [[mezuza|mezuzę]], Adam Bartosz, dyrektor Muzeum Okręgowego w [[Tarnów|Tarnowie]] oraz społeczność lokalna<ref>[http://www.wiadomosci24.pl/artykul/galicyjski_swiat_w_miniaturze_65250.html Galicyjski świat w miniaturze] - wiadomosci24.pl, 28.04.2008</ref><ref>[http://www.wiadomosci24.pl/artykul/bobowska_synagoga_w_miniaturze_65252.html Bobowska synagoga w miniaturze] - zdjęcia z uroczystości otwarcia żydowskiej części galicyjskiego miasteczka w oddziale lipińskim Muzeum Lalek w Pilźnie</ref>.
▲==Architektura==
[[Grafika:Bobowa Synagogue - Aron ha-kodesz.jpg|thumb|right|250px|Aron ha-kodesz]]
Murowany z kamienia budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta w stylu [[barok]]owym. Od strony zachodniej przylega do niej drewniana przybudówka, która wznosi się na czterech słupach i ma otwartą galeryjkę. W jej wnętrzu, na piętrze pierwotnie znajdował się [[babiniec]], otwarty na salę główną kilkoma okienkami. Całość jest przykryta jednym [[dach]]em.
Linia 43 ⟶ 40:
Główna sala modlitewna jest założona na planie prostokąta o wymiarach 14 na 12,5 [[metr]]ów, nakryta jest dziewięciopolowym sklepieniem wspartym na czterech słupach, pomiędzy którymi stoi drewniana, dwuwejściowa [[bima]].
Na ścianie wschodniej zachowała się bogato zdobiona, [[stiuk]]owa oprawa [[Aron ha-kodesz]] pochodząca z lat [[1777]]-[[1778]], będąca najlepiej zachowaną w [[region]]ie [[Małopolska|Małopolski]]. W centralnej części znajduje się wnęka na [[Sefer Tora|zwoje Tory]], między którą znajdują się dwie [[kolumna|kolumny]], oplecione wicią [[winorośl]]i. W części [[szczyt (budownictwo)|
* [[Grafika:Obiekt zabytkowy znak.svg|13px]] ''Synagoga jest obiektem, który stanowi wartość zabytkową. Została ona wpisana do krajowego rejestru zabytków nieruchomych pod numerem A-374 w dniu [[10 kwietnia]] [[1968]] oraz 531 z [[26 lutego]] [[1988]] roku.''
== Bibliografia ==
* Adam Dylewski, ''Śladami Żydów polskich: przewodnik ilustrowany'', [[Bielsko-Biała]] [[2002]], ISBN 83-7304-029-3
* Grzegorz Kubal, ''Bobowa - w gminie i okolicy'', [[Krosno]] [[1999]], ISBN 83-88126-10-5
Linia 57 ⟶ 54:
{{Wystrój malarski synagog w województwie małopolskim}}
[[Kategoria:Synagogi województwa małopolskiego|Bobowa]]▼
[[Kategoria:Gmina Bobowa]]▼
[[Kategoria:Bobov]]
▲[[Kategoria:Gmina Bobowa]]
▲[[Kategoria:Synagogi województwa małopolskiego|Bobowa]]
[[fr:Synagogue de Bobowa]]
| |||