Eufemia kujawska: Różnice pomiędzy wersjami

Córka [[książęta kujawscy|księcia kujawskiego]] [[Kazimierz I kujawski|Kazimierza I]] i jego trzeciej żony, [[Eufrozyna opolska|Eufrozyny]], córki [[książęta opolscy|księcia opolskiego]] [[Kazimierz I opolski|Kazimierza I]]. Siostra księcia kujawskiego, [[władcy Polski|króla Polski]] [[Władysław I Łokietek|Władysława I Łokietka]]. Żona księcia halickiego i włodzimierskiego [[Jerzy Lwowic|Jerzego Lwowica]] z dynastii [[Rurykowicze|Rurykowiczów]]. Matka ostatnich książąt halicko-włodzimierskich z ruskiej dynastii: [[Lew II|Lwa]] i [[Andrzej II Halicki|Andrzeja]].

Niemożliwym jest, aby mężem Eufemii był dynasta niepojawiający się w żadnym ruskim źródle. Ze znanych książąt ruskich o imieniu Jerzy jedynie książę halicko-włodzimierski mógłmoże umrzećbyć wbrany pod uwagę, ponieważ zgony pozostałych nastąpiły przed [[1308]]. Pozostali zmarli wcześniej lub o wiele później. Niemożliwym jest, aby mężem Eufemii miał być dynasta niepojawiający się w żadnym ruskim źródle<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 348.</ref>.

Potencjalnym ojcem KazimierzównyEufemii mogli być wyłącznie [[Kazimierz I kujawski]] albo jego syn, [[Kazimierz II łęczycki]]. Za jej pochodzeniem Eufemiiz odtrzeciego małżeństwa księcia kujawskiego, z [[Eufrozyna opolska|Eufrozyną opolską]], wskazujeprzemawia ścisła współpraca Władysława Łokietka z Jerzym a następnie z jego synami, bardziej zrozumiała w przypadku gdyby Piastówna była siostrą Łokietka aniżeliniż jego siostrzenicą. Ponadto wW dokumencie Łokietka z [[27 czerwca]] [[1315]] wymienieni są bezimiennie książęta ruscy, nazwani siostrzeńcami – w literaturze identyfikowani z Juriewicami<ref>O. KolejnąBalzer, przesłanką''Genealogia zaPiastów'', tąKraków filiacją1895, jests. 350, i K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 133.</ref>. Na korzyść omawianej filiacji świadczy także niemożność wytłumaczenia w inny sposób konieczności dyspensy, udzielonej [[19 sierpnia]] [[1324]] przez [[poczet papieży|papieża]] [[Jan XXII|Jana XXII]], zdla [[19 sierpnia]] [[1324]] udzielonejmałżeństwa [[Kazimierz I cieszyński|KazimierzowiKazimierza I cieszyńskiemucieszyńskiego]] i [[Eufemia mazowiecka (ok. 1310-po 1373)|Eufemii mazowieckiej]] z racji zachodzącego między nimi pokrewieństwa w stopniu trzecimczwartym idotykającym czwartymtrzeciego<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 133; Kazimierz cieszyński był prawnukiem, a Eufemia Trojdenówna praprawnuczką [[Kazimierz I opolski|Kazimierza I opolskiego]].</ref>. Wreszcie w źródłach nie ma informacji o potomstwie ani nawet o małżeństwie Kazimierza II łęczyckiego<ref>O. EufemiaBalzer, była''Genealogia więcPiastów'', córkąKraków Kazimierza1895, Is. kujawskiego351.</ref>. W związku z jegopowyższym trzeciegoEufemia małżeństwabyła zcórką [[EufrozynaKazimierza opolska|EufrozynąI opolską]]kujawskiego i Eufrozyny opolskiej<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'' Kraków 1895, s. 351 zauważył, że gdyby byłaEufemia córkąpochodziła drugiejz żonydrugiego małżeństwa Kazimierza I, z [[Konstancja wrocławska|KonstancjiKonstancją wrocławską]], to byłaby starsza lub w wieku męża.</ref>.

Małżeństwo jej rodziców zostało zawarte w majupołowie [[1257]], ojciec zmarł [[14 grudnia]] [[1267]]. W związku z tymZatem Eufemia najprędzej urodziła się najprędzej w rok po ślubie, a najpóźniej, jako pogrobowiec, w [[1268]]. W literaturze jej narodziny kładzie się na ok. [[1265]]. Z braku źródeł dokładniejsza data urodzenia jest niemożliwa do ustalenia<ref name="Jasiński 134">K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 134.</ref>. Z braku źródeł dokładniejsza data urodzenia jest niemożliwa do ustalenia.

Jej imię nawiązywałonajprawdopodobniej zapewnenawiązywało do bratowej jej matki, [[Eufemia Odonicówna|Eufemii]], żony [[Władysław opolski|Władysława opolskiego]] a córki [[książęta wielkopolscy|księcia wielkopolskiego]] [[Władysław Odonic|Władysława Odonica]]<ref name="Jasiński 134" />. Istnieje też możliwość, mniej prawdopodobna, że otrzymała miano nawiązujące do córki [[Świętopełk II Wielki|Świętopełka]] lub [[Mściwój II|Mściwoja II]], [[książęta pomorscy|książąt pomorskich]]. ZeOd Świętopełkiem od okołook. 1257 ojcaKazimierza PiastównyI kujawskiego łączyły ze Świętopełkiem przyjazne relacje, natomiast Mściwój w [[1258]] poślubił jego siostrzenicę księcia kujawskiego, Judytę, hrabiankę Breny<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 134, przyp. 726.</ref>.

W [[1289]]literaturze Eufemiaistnieją zostaładwa wydanapoglądy zadotyczące daty ślubu Eufemii z [[Jerzy Lwowic|JerzegoJerzym]] z dynastii [[Rurykowicze|Rurykowiczów]], synasynem księcia halickiego i włodzimierskiego [[Lew Halicki|Lwa Daniłowica]]. Za tą datą przemawia udzielenie przez księcia ruskiego pomocy wojskowej walczącemu o Kraków [[Władysław I Łokietek|Władysławowi Łokietkowi]]<ref>[[JanStarsze Tęgowski|J. Tęgowski]] w ''Zabiegi księcia kujawskiego Władysława Łokietka o tron krakowski w latach 1288-1293'', (wpoglądy:) „Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie” 6, 1988, s.53. Zob. K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 134; O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 351, podał ogólnie, że ślub odbył się przed [[1300]]; [[Bronisław Włodarski|B. Włodarski]] w pracy ''Stanowsko Rusi Halicko-Wołyńskiej wobec akcji zjednoczeniowej Władysława Łokietka i jego powiązanie z utratą Pomorza Gdańskiego'', „Zapiski Historyczne” 27, 1962, z. 3, s. 335 i n., twierdził, że małżeństwo zostało zawarte w [[1291]], w następstwie układu pomiędzy Władysławem Łokietkem a Lwem I.</ref>. Pierwszy z nich głosi, że do małżeństwa doszło w [[1289]]<ref>[[Jan Tęgowski|J. Tęgowski]] w pracy ''Zabiegi księcia kujawskiego Władysława Łokietka o tron krakowski w latach 1288–1293'', (w:) „Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie” 6, 1988, s. 53. J. Tęgowski zwrócił jużuwagę ustniena zauważyłto, że Łokietek wpierw wydałby za mąż swoją siostrę niż bratanicę, [[Fenenna inowrocławska|Fenennę]], która w drugiej połowie [[1290]] została poślubiona [[władcy Węgier|królowi Węgier]] [[Andrzej III|Andrzejowi III]]. Zob. K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 134.</ref>. KsiążętaDrugi ruscypogląd bylimówi, dlaże Łokietkazwiązek cennymiPiastówny sojusznikami.z PosiłkowaliRurykowiczem gozostał takżezawarty wmiędzy latachwrześniem [[13001289]] ia [[130223 czerwca]] w[[1290]]<ref>D. walkachDąbrowski, z''Rodowód [[WacławRomanowiczów IIksiążąt Czeski|Wacławemhalicko-wołyńskich'', II]].Poznań Kazimierzówna– byłaWrocław drugą2002, żonąs. Jerzego206–217.</ref>.

MążNa Eufemiipodstawie urodziłanalizy sięprzekazu Długosza historycy kładą datę dzienną narodzin męża Eufemii na [[21 kwietnia|21]], [[23 kwietnia|23]] lub [[24 kwietnia]]<ref>Długosz podał, że Jerzy zmarł w dniu swoich urodzin, 21 kwietnia, w święto swojego patrona. Jednakże naw RusiPolsce dzień św. Jerzego obchodzono 2324 kwietnia, a wna PolsceRusi dzień późniejwcześniej. Zob. O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 348; K. Jasiński</ref>, ''Rodowódnatomiast Piastówdatę małopolskichroczną iróżni kujawskich'',badacze Poznań – Wrocław 2001, s. 134, przyp. 731 opowiedział się za datą 23 kwietnia, czyli dniem świętegookreślają na Rusi.</ref>lata międzyod [[12511247]] ado [[1259]]<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 351 kładł narodziny Jerzego między 24 kwietnia [[1251]] a 1259; K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 135, kładłopowiedział narodzinysię Jerzegoza na początekpoczątkiem lat 50. XIII w.; D. Dąbrowski, ''Rodowód Romanowiczów książąt halicko-wołyńskich'', Poznań – Wrocław 2002, s. 199–203, twierdził, że Jerzy urodził się między 1247 a [[1254]], najprawdopodobniej 23 kwietnia 1254.</ref>. PochodziłJerzy pochodził z małżeństwa księcia halickiego Lwa I z [[Konstancja węgierska (zm. po 1287)|Konstancją]], córką [[władcy Węgier|króla Węgier]] [[Bela IV|Beli IV]]. Przed poślubieniem Eufemii był żonaty z nieznaną z imienia córką księcia twerskiego Jarosława Jarosławica. Po śmierci ojca objął w panowanie w [[Księstwo Halicko-Włodzimierskie|Księstwie Halicko-Włodzimierskim]]. Zmarł w dniu swoich urodzin, 21, 23 lub 24 kwietnia [[1308]]<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 351, opowiedział się za datą 24 kwietnia 1308; K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 134, przyp. 731, przychylił się do daty 23 kwietnia 1308, czyli dnia wspomnienia świętego na Rusi; D. Dąbrowski, ''Rodowód Romanowiczów książąt wołyńskich'', Poznań – Wrocław 2002, s. 204 – powołując się na datę dzienną podaną przez Długosza – twierdził, że Jerzy zmarł 21 kwietnia 1308.</ref>.

Ze związku Eufemii i Jerzego urodziłonarodziło się troje bądź czworo dzieci.: Synowie[[Lew II|Lew]], [[Andrzej II Halicki|Andrzej]], [[Maria Halicka|Maria]] i być może [[LewAnastazja IIHalicka|LewAnastazja]]<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 134, wymienił Lwa, Andrzeja i Marię. D. Dąbrowski, ''Rodowód Romanowiczów książąt wołyńskich'', Poznań – Wrocław 2002, s. 217, uwzględnił jeszcze Anastazję.</ref>. Synowie byli ostatnimi książętami halicko-włodzimierskimi z dynastii Rurykowiczów. Córka [[Maria Halicka|Maria]] poślubiła [[Trojden I|Trojdena]], syna [[książęta mazowieccy|księcia mazowieckiego]] [[Bolesław II mazowiecki|Bolesława II]]., Z tegoz małżeństwa z którym pochodził m.in. [[Bolesław Jerzy II|Bolesław]], który po śmierci wujów został osadzony przez Władysława Łokietka na tronie halicko-włodzimierskim. Natomiast Anastazja wyszła za mąż za księcia twerskiego [[Aleksander Twerski|Aleksandra Michałowica]], z którym miała m.in. córkę [[Julianna twerska|Juliannę]], matkę [[władcy Litwy|wielkiego księcia Litwy]] i [[władcy Polski|króla Polski]] [[Władysław II Jagiełło|Władysława Jagiełły]].

Według przekazu Jana Długosza Eufemia zmarła [[18 marca]] [[1308]], nieco ponad miesiąc przed swym mężem. Miejsce jej pochówku nie jest nieznaneznane.

* [[Oswald Balzer|Balzer O.]], ''Genealogia Piastów'', Akademia Umiejętności, Kraków 1895, s. 347-351347–351.

* [[KazimierzDariusz Jasiński (historyk)Dąbrowski|JasińskiDąbrowski KD.]], ''Rodowód PiastówRomanowiczów małopolskichksiążąt i kujawskichhalicko-wołyńskich'', Wydawnictwo Historyczne, Poznań – Wrocław 20012002, ISBN 83-913563-8-8, s. 132-135199–217.

* [[StanisławKazimierz A.Jasiński Sroka(historyk)|SrokaJasiński Stanisław AK.]], ''Eufemia'',Rodowód (w:)Piastów ''Piastowie.małopolskich Leksykoni biograficznykujawskich'', Wydawnictwo LiterackieHistoryczne, Poznań – Wrocław 2001, KrakówISBN 199983-913563-5-3, s. 220199–217.