Kamp (estetyka): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
kat.
dodanie sekcji Notatki o kampie, linki wewnętrzne, ilustracja, drobne redakcyjne
Linia 1:
'''''Camp''''' (także '''Kamp''') to [[estetyka]], stylizacja, w której rzecz podoba się dlatego, że jest w złym guście lub z powodu swojej wartości [[ironia|ironicznej]]. Jako część anty-uniwersyteckiej obrony kultury popularnej w [[lata 60. XX wieku|latach 60. XX wieku]], camp stał się popularny razem z szeroko upowszechniającymi się [[Postmodernizm|postmodernistycznymi]] poglądami na kulturę.
 
Jako część anty-uniwersyteckiej obrony kultury popularnej w [[lata 60. XX wieku|latach 60. XX wieku]], camp stał się popularny razem z szeroko upowszechniającymi się [[Postmodernizm|postmodernistycznymi]] poglądami na kulturę.
 
==Etymologia terminu==
“Camp”"Camp" pochodzi od [[Język francuski|francuskiego]] slangowego terminu ''camper'', który oznacza "pozować (na kogoś, zachowywać się) w przesadzony sposób". Być może wywodzi się z łacińskiego "campus", oznaczającego "pole, gospodarstwo, wieś", sugerując tym samym związek ze stereotypowym zachowaniem przypisywanym ludom wiejskim, zatem "prowincjonalnym".
 
[[Oxford English Dictionary|Oksfordzki Słownik Języka Angielskiego]] (OED) po raz pierwszy odnotowuje to słowo w roku [[1909]], przypisując mu następujące znaczenia:
* ostentacyjne, przerysowane, afektowane, teatralne, zniewieściałe lub homoseksualne
* naśladujące lub charakterystyczne dla homoseksualistów
jako rzeczownik:
* mężczyzna zachowujący się w ten sposób
 
Według OED, [[etymologia]] tego znaczenia słowa camp jest nieznana. W związku z ujednolicaniem się [[Kultura popularna|kultury popularnej]] na świecie, słowo to zawitałopojawiło się także dow Polski.języku polskim, Początkowopoczątkowo używane głównie przez osoby zajmujące się [[Kulturoznawstwo|teorią kultury]], kulturą [[Gej|gejowską]] i queer studies, obecnie także za pośrednictwem anglojęzycznych programów rozrywkowych trafiatrafiło do codziennego użycia[[Uzus|uzusu]]<ref>magazyn Ha!art nr 18 (2004) "CAMP, KATOLICYZM, QUEER, KONSUMPCJA" http://katalog.czasopism.pl/spis_tresci.php?id_spisu=5959 - camp w polskiej prasie - przykład </ref>.
 
== ''Notatki o kampie'' ==
[[Grafika:Ballet.JPG|thumb|270px|Balet - kampowa dziedzina sztuki wg. Sontag.]]
 
W [[1964]] r. [[Susan Sontag]] opublikowała głośny esej ''Notes on Camp''<ref>Tekst w języku polskim pt. ''Notatki o kampie'' ukazał się po raz pierwszy w [[1979]] r. w przekładzie W. Wartensteina ("[[Literatura na świecie]]", nr 9)</ref>, w którym zawarła wypunktowane refleksje na temat zjawiska kampu oraz kampowego pojmowania "złej sztuki" - [[kicz]]u. Istotą kampu jest umiłowanie tego, co nienaturalne: a więc wszelkiej sztuczności i przesady. To rodzaj [[estetyzm]]u; czy raczej estetycznego sposobu widzenia, który nie widzi świata w kategoriach [[Piękno|kpiękna]], widzi go raczej w kategoriach sztuczności i [[Stylizacja|stylizacji]]. Istnieje jednak nie tylko kampowy sposób patrzenia na rzeczy; kamp jest możliwy do rozpoznania w przedmiotach i wytworach [[Kultura|kultury]], a nawet w zachowaniach. Jako "[[Kanon (sztuka)|kanon]] kampu" Sontag wymienia m.in. filmy [[Scopitone]], ''[[Jezioro łabędzie]]'', ''[[King Kong]]a'', komiksy o [[Flash Gordon (komiks)|Flash Gordonie]], elementy ubioru kobiet z [[Lata 20. XX wieku|lat 20]]. ([[Boa (szal)|boa z piór]], suknie z frędzlami) etc.<ref>Sontag Susan, ''Notatki o kampie'' [w:] "Literatura na świecie" 1979 nr 9, str. 309.</ref>. Sztuka określana jako kamp jest często sztuką dekoracyjną (nierzadko kosztem treści); bywa tak, że cała dziedzina sztuki jest określana jako kamp, np. [[balet]] czy [[Opera (dzieło)|opera]]. ''Wiele okazów kampu jest z "poważnego" punktu widzenia złą sztuką lub kiczem''.<ref name="trzystajedenaście">Sontag Susan, ''Notatki o kampie'' [w:] "Literatura na świecie" 1979 nr 9, str. 311</ref>. Jednak dalej zastrzega: ''Nie wszystko jednak. Nie tylko, że kamp niekoniecznie musi być złą sztuką, ale sztuka, którą można określić jako kamp, czasem zasługuje na jak poważniejszą uwagę i podziw''<ref name="trzystajedenaście" />. Kamp to uwielbienie wszystkiego, co przesadne, co "się nie mieści", to miłość do rzeczy będących tym, czym nie są. Autorka podaje tutaj przykład [[Secesja (architektura)|secesji]]: instalacje oświetleniowe mają kształt kwitnących roślin, salon jest grotą, wejście do metra to kwiaty z lanego żelaza. Nie chce jednak, aby secesja była rozumiana tylko jako kamp; przyznaje, że i w niej pojawiały się treści polityczno-społeczne, że zdarzało jej się łączyć smak z polityką.
 
Innym przykładem jest malarstwo i poezja [[Prerafaelici|prerafaelitów]], jako realizacji kampowego upodobania osób odbiegających od normy - [[Obojnactwo|hermafrodytów]]. Kamp bowiem to triumf stylu obojnackiego (zamienialność "mężczyzny" i "kobiety", "osoby" i "rzeczy" – nieprzypadkowo w cudzysłowie, bowiem kamp nigdy nie mówi o mężczyźnie, ale o "mężczyźnie" etc.).
 
Za początki kampowego stylu Sontag przyjmuje [[XVIII wiek|wiek XVIII]] – pojawienie się [[Powieść gotycka|gotyckich powieści]], [[Karykatura|karykatur]], sztucznych ruin; według niej tamten okres to uprzywilejowanie sztuczności, zewnętrzności i symetrii; upodobanie rzeczy malowniczych i emocjonalnych, konwencjonalnej elegancji; ''[[epigram]] i rymowany [[kuplet]] (w słowach), zawijas (w gestach), [[fanfara]] (w muzyce)''<ref>Sontag Susan, ''Notatki o kampie'' [w:] "Literatura na świecie" 1979 nr 9, str. 313</ref>. Również później pojawiało się wiele elementów kampowych (np. [[rokoko]]we kościoły), [[Opera (dzieło)|opery]] [[Wolfgang Amadeusz Mozart|Mozarta]], czy styl życia [[Oscar Wilde|Oscara Wilde'a]]. Sontag dostrzega jednak pewne różnice między dzisiejszym a dawniejszym kampem, np. w kwestii stosunku do przeszłości albo do natury.
 
Istnieje wiele punktów styczności pomiędzy kampem a kiczem: np. obrazy [[Inkrustacja (zdobnictwo)|inkrustowane]] klejnotami, na których owady i szpary w murze wyglądają "jak żywe" nieuchronnie przywołują na myśl kicz, a przecież – według autorki – to klasyczny kamp. ''Kamp jest sztuką, która chce być poważnie traktowana, ale nie można jej traktować zupełnie poważnie, bo jest jej "za wiele"''<ref name="dwiestrony">Sontag Susan, ''Notatki o kampie'' [w:] "Literatura na świecie" 1979 nr 9, str. 315-316.</ref>. Istnieją jednak zasadnicze różnice pomiędzy kampem a kiczem: nie może być kampem coś, co jest stworzone bez pasji, gdzie nie da się wyczuć niepohamowanej wrażliwości. Wymieniane często przez historyków sztuki niektóre obrazy [[Salvador Dali|Salvadora Dalego]] jako przykłady kiczu są uważane przez Sontag za coś na obżerzach kampu<ref name="dwiestrony" />.
 
Warto zwrócić uwagę, że dzisiejszy "koneser kampu" to nie [[dandys]], który przyjemność znajduje w drogich winach i idealnie skrojonych marynarkach; to [[Konsument (ekonomia)|konsument]] [[Kultura popularna|kultury popularnej]], który nauczył się obcować z przejawami tej kultury w taki sposób, w jaki człowiek masowy z nimi nie obcuje. Nie ma więc dla niego różnicy pomiędzy przedmiotem unikatowym czy produkowanym masowo. Wynika stąd, że reinterpretuje on także kicz, odrzucony przez [[Kultura elitarna|kulturę wysoką]], chociaż – jak wspomniano – nie każdy kicz jest dla niego interesujący.
 
{{Przypisy}}
 
== Bibliografia ==
* [[Susan Sontag]], ''Notatki o kampie'', tłum. W. Wartenstein [w:] "[[Literatura na świecie]]" 1979 nr 9.
 
== Linki zewnętrzne ==
* [http://web.archive.org/web/20050304071454/http://pages.zoom.co.uk/leveridge/sontag.html ''Notes on Camp'' (ang.)] napisane przez [[Susan Sontag]]
* [http://www.johannhari.com/archive/article.php?id=397 ''Why I hate 'Queer Eye for the Straight Guy': And how camp became outdated''] by [[Johann Hari]]