Antonín Marek: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne
m drobne redakcyjne, int.
Linia 1:
'''Antonín Marek''', (znany także pod [[pseudonim]]em '''Bolemír Izborský''', (ur. [[5 września]] [[1785]] w [[Turnov]] – um. [[15 lutego]] [[1877]] w [[Praga|Pradze]]) był [[Czesi|czeskim]] [[poeta|poetą]] i [[tłumacz]]em.
 
== Życiorys ==
Antonín Marek był synem kamieniarza. W jedenaste urodziny rodzice posłali go na naukę do [[klasztor]]u [[Cystersi|cysterskiego]] w [[Krzeszów (województwo dolnośląskie)|Krzeszowie]] ([[język niemiecki|niem.]] ''Grüssau'', [[język czeski|czes.]] ''Křesoboru'') na [[Śląsk]]u. W [[1800]] roku zmarł jego ojciec. Od [[1801]] roku, po ukończeniu szkoły średniej, studiował [[filozofia|filozofię]] w [[Praga|Pradze]]. W latach [[1804]] – [[1808]] [[teologia|teologię]] w [[Litomierzyce (miasto)|Litoměřicích]]. Tam zaprzyjaźnił się ze swoim nauczycielem [[Josef Jungmann|Josefem Jungmannem]]., który Odod [[1807]] roku Jungmann rozpoczął współpracę naukową z Markiem. W przedmowie do swojego ''Słownika czesko – niemieckiegoczesko–niemieckiego'' Jungmann podkreślał udział Marka, który miał możliwość redagowania i dodawania nowych słów.
 
Po święceniach [[1808]] roku posługiwał w kilku miastach. Jako kapelan [[1808]]/[[1890|09]] w [[Rožďalovice]], w latach [[1809]] [[1813]] w [[Libuň]], od [[1813]] do [[1815]] w [[Hrubou Skálu]] i w latach 1815 - 1820 w [[Tatobity]]. W [[1820]] roku został [[proboszcz]]em w [[Týně]] w [[Rovensko pod Troskami|Rovensku pod Troskami]], a w [[1823]] roku wrócił do Libuně, gdzie pozostał aż do [[1876]] roku. Libuňská [[fara]] stała się jednym z centrów odradzającego się życia narodowego w kraju. W [[1828]] roku został powołany na [[Dziekan (Kościół katolicki)|dziekana]], a w [[1844]] roku do [[Konferencja Episkopatu|episkopatu]] [[wikariusz]]y.
Antonín Marek był synem kamieniarza. W jedenaste urodziny rodzice posłali go na naukę do [[klasztor]]u [[Cystersi|cysterskiego]] w [[Krzeszów (województwo dolnośląskie)|Krzeszowie]] ([[język niemiecki|niem.]] ''Grüssau'', [[język czeski|czes.]] ''Křesoboru'') na [[Śląsk]]u. W [[1800]] roku zmarł jego ojciec. Od [[1801]] roku, po ukończeniu szkoły średniej, studiował [[filozofia|filozofię]] w [[Praga|Pradze]]. W latach [[1804]] – [[1808]] [[teologia|teologię]] w [[Litomierzyce (miasto)|Litoměřicích]]. Tam zaprzyjaźnił się ze swoim nauczycielem [[Josef Jungmann|Josefem Jungmannem]]. Od [[1807]] roku Jungmann rozpoczął współpracę naukową z Markiem. W przedmowie do swojego ''Słownika czesko – niemieckiego'' Jungmann podkreślał udział Marka, który miał możliwość redagowania i dodawania nowych słów.
 
Zaliczany do czołowych osobistości czeski [[Edukacja|edukacji]]. W latach [[1844]] [[1858]] był szkolnym nadzorcą. Dzięki jego pracy szkolnictwo w Turnov osiągnęło wysoki poziom. Kładł nacisk na używanie pomocy naukowych, np. globusy. Starał się wprowadzić do szkół [[Łacina|łacinę]] w miejsce używanego [[Kurrentschrift]]u. Przysłużył się najstarszej czeskiej [[Biblioteka|bibliotece]] w Turnově, oraz poszerzył bibliotekę na [[Plebania|plebani]] w Libuně.
Po święceniach [[1808]] roku posługiwał w kilku miastach. Jako kapelan [[1808]]/[[1890|09]] w [[Rožďalovice]], w latach [[1809]] – [[1813]] w [[Libuň]], od [[1813]] do [[1815]] w [[Hrubou Skálu]] i w latach 1815 - 1820 w [[Tatobity]]. W [[1820]] roku został [[proboszcz]]em w [[Týně]] w [[Rovensko pod Troskami|Rovensku pod Troskami]], a w [[1823]] roku wrócił do Libuně, gdzie pozostał aż do [[1876]] roku. Libuňská [[fara]] stała się jednym z centrów odradzającego się życia narodowego w kraju. W [[1828]] roku został powołany na [[Dziekan (Kościół katolicki)|dziekana]], a w [[1844]] roku do [[Konferencja Episkopatu|episkopatu]] [[wikariusz]]y.
 
Pracował w [[Macierz czeska|Macierzy czeskiej]] (''Matice česká'') i [[Słowiańskiej Lipie]] (''Slovanská Lípa''), był członkiem komitetu [[Czechy|czeskiego]] [[Muzeum Narodowe]]go (''Národní muzeum''), należał do [[Słowacja|słowackiego]] [[Stowarzyszenia Literackiego]] i wspierał stowarzyszenia artystyczne: ''[[Umělecká beseda]]'', ''[[Svatobor]]'' i inne.
Zaliczany do czołowych osobistości czeski [[Edukacja|edukacji]]. W latach [[1844]] – [[1858]] był szkolnym nadzorcą. Dzięki jego pracy szkolnictwo w Turnov osiągnęło wysoki poziom. Kładł nacisk na używanie pomocy naukowych, np. globusy. Starał się wprowadzić do szkół [[Łacina|łacinę]] w miejsce używanego [[Kurrentschrift]]u. Przysłużył się najstarszej czeskiej [[Biblioteka|bibliotece]] w Turnově, oraz poszerzył bibliotekę na [[Plebania|plebani]] w Libuně.
 
Pod koniec września [[1876]] wyjechał na odpoczynek do Pragi, gdzie po paru miesiącach zmarł. Został pochowany na [[Wyszehrad (Praga)|VyšehraděWyszehradzie]].
Pracował w [[Macierz czeska|Macierzy czeskiej]] (''Matice česká'') i [[Słowiańskiej Lipie]] (''Slovanská Lípa''), był członkiem komitetu [[Czechy|czeskiego]] [[Muzeum Narodowe]]go (''Národní muzeum''), należał do [[Słowacja|słowackiego]] [[Stowarzyszenia Literackiego]] i wspierał stowarzyszenia artystyczne: ''[[Umělecká beseda]]'', ''[[Svatobor]]'' i inne.
 
Pod koniec września [[1876]] wyjechał na odpoczynek do Pragi, gdzie po paru miesiącach zmarł. Został pochowany na [[Wyszehrad (Praga)|Vyšehradě]].
 
== Twórczość ==
Marek wprowadził wiele słów, które są używane do dzisiaj. Razem z Jungmannem uporządkował również pisownię. Zasady zawarł w dziele ''Logika neboli Umnice'' (1820, opracowana 1844)., Ww którejktórym opracował kompletną terminologię filozoficzną i naukową, między innymi takie słowa jak: [[wiedza]], [[przedmiot]], [[powierzchnia]], [[zakres]], [[gatunek]], [[opinia]], [[hipoteza]].
 
Swoje wszechsłowiańskie zainteresowania wyraził między innymi w [[1833]] roku w artykule dotyczącym [[Słowianie|Słowian]], gdzie widział przyszłość [[Naród|narodu]] Czeskiego w połączeniu się z [[Polacy|Polakami]] i [[Rosjanie|Rosjanami]]. Jako poetę można zaliczyć Marka do poprzedników [[Ján Kollár|Jana Kollára]], gdyż wyrażawyrażał obawę o losy narodu czeskiego. Przełożył mim.in. [[Schiller]]a, i [[Owidiusz]]a, a [[1823]] roku opublikował ''[[Komedia omyłek|Komedię omyłek]]'' [[William Szekspir|Williama Szekspira]]. Przełożył tez wiele dzieł z [[język rosyjski|języka rosyjskiego]], głównie [[Etnografia|etnograficznych]].
Marek wprowadził wiele słów, które są używane do dzisiaj. Razem z Jungmannem uporządkował również pisownię. Zasady zawarł w dziele ''Logika neboli Umnice'' (1820, opracowana 1844). W której opracował kompletną terminologię filozoficzną i naukową, między innymi takie słowa jak: [[wiedza]], [[przedmiot]], [[powierzchnia]], [[zakres]], [[gatunek]], [[opinia]], [[hipoteza]].
 
Swoje wszechsłowiańskie zainteresowania wyraził między innymi w [[1833]] roku w artykule dotyczącym [[Słowianie|Słowian]], gdzie widział przyszłość [[Naród|narodu]] Czeskiego w połączeniu się z [[Polacy|Polakami]] i [[Rosjanie|Rosjanami]]. Jako poetę można zaliczyć Marka do poprzedników [[Ján Kollár|Jana Kollára]], gdyż wyraża obawę o losy narodu czeskiego. Przełożył mi. [[Schiller]]a, [[Owidiusz]]a, a [[1823]] roku opublikował [[Komedia omyłek|Komedię omyłek]] [[William Szekspir|Williama Szekspira]]. Przełożył wiele dzieł z [[język rosyjski|języka rosyjskiego]], głównie [[Etnografia|etnograficznych]].
 
=== Poezja ===
 
* ''Má vlasť'', 1807 - poemat
* ''Marek Jungmannowi'', 1814, 1820
Linia 27 ⟶ 24:
 
=== Hymny ===
 
* ''Prosba k Bohu v nouzi nynější''
* ''Píseň za ourodu''
 
=== Ody ===
 
* ''Na Trosky''
 
=== Elegie ===
 
* ''U hrobu Fortunata Durycha''
* ''Na hřbitově''
Linia 42 ⟶ 36:
 
=== Dzieła filozoficzne ===
 
* ''Logika nebo umnice'', 1820, opracowana 1844
* ''Základní filosofie. Logika. Metafysika'', 1844 – pierwsze dzieło filozoficzne w języku czeskim
 
=== Artykuły w czasopismach ===
 
* ''O smrti'' w ''Prvotiny'', 1813
* ''V jakém jazyku v Čechách psáti náleží'' w ''Slovesnost'', 1820
Linia 53 ⟶ 45:
 
== Bibliografia ==
* Mgr. Alžběta Kulíšková, sborník zbiór''Od Ještěda k Troskám'', 1/2007, ročníkrocznik XIV., strs. 37.
 
* Jan Jakubec: ''Antonín Marek. Jeho život a působení i význam v literatuře české'', 1896.
* Mgr. Alžběta Kulíšková, sborník ''Od Ještěda k Troskám'', 1/2007, ročník XIV., str. 37.
* Josef Jakubec: ''Básnické poslání Antonina Marka'', 1933.
* Jan Jakubec: ''Antonín Marek Jeho život a působení i význam v literatuře české'', 1896
* JosefJaromír PechPlch: ''Antonín Marek'', Praha 19741947.
* Josef Jakubec: ''Básnické poslání Antonina Marka'', 1933
* JaromírKarel PlchBerka: ''Zásluha Antonín MarekMarka českou logiku'', 1947AUC – Phil 1955.
* KarelJosef BerkaPech: ''Zásluha Antonín Marka českou logikuMarek'', AUC – PhilPraha 19551974.
* Josef Pech: ''Antonín Marek'', Praha 1974
 
[[Kategoria:Czescy duchowni katoliccy| Antonín Marek]]