Nowa Synagoga w Poznaniu: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Skarabeusz (dyskusja | edycje)
m clean up, Replaced: orientowany → orientowany
ABX (dyskusja | edycje)
+koordynaty, WP:SK
Linia 1:
{{Dobry Artykuł}}{{koordynaty|52|24|39|N|16|56|6.5|E|scale:1000}}
{{synagoga infobox
|nazwa = Nowa Synagoga w [[Poznań|Poznaniu]]
Linia 14:
|commons = Category:New Synagogue in Poznań
}}
 
'''Nowa Synagoga w Poznaniu''' – [[synagoga]] znajdująca się w [[Poznań|Poznaniu]] na rogu ulic Wronieckiej 17 i Stawnej. Jest obecnie jedyną zachowaną wolno stojącą synagogą [[Poznań|Poznania]].
 
Linia 21 ⟶ 20:
[[Grafika:Poznań synagoga - przekrój podłuzny.jpg|thumb|right|200px|Projekt synagogi - przekrój podłużny]]
[[Grafika:Poznań synagoga - rzut parteru i piętra.jpg|thumb|right|200px|Projekt synagogi - rzut parteru i piętra]]
Pierwszy zamysł budowy nowej [[synagoga|synagogi]] dla ortodoksyjnej [[kahał|gminy żydowskiej]] (w Poznaniu, poza [[Stara Synagoga w Poznaniu|Starą Synagogą]] istniała jeszcze wówczas [[Synagoga Tempel w Poznaniu|reformowana synagoga Tempel]]) pojawił się w [[1880]] roku. Komitet budowy powstał jednak dopiero w [[1902]] roku staraniem rabina Wolfa Feilchenfelda. Zdecydowano wybudować synagogę dla 1100-1200 wiernych. Na rozpisany w [[1904]] roku konkurs nadeszło siedem prac, a zwyciężył projekt [[berlin|berlińskiej]] firmy Cremer & Wolffenstein.
 
Działka na której miała powstać synagoga została w [[1904]] roku zamieniona z fundacją im. Salomona B. Latza za trzy synagogi gminne przy ulicy Żydowskiej i zobowiązano się do ich rozbiórki. Dokupiono też dwie działki należące do miasta. [[Kamień węgielny]] położono [[6 maja]] [[1906]] roku.
Linia 64 ⟶ 63:
Od [[1 maja|1]] do [[2 maja]] [[2007]] we wnętrzu synagogi kręcony był filmowany happening, stworzony przez mieszkającego w [[Berlin]]ie, [[izrael]]skiego artystę Noamiego Braslavskiego. Film jest realizowany we współpracy z [[Akademia Sztuk Pięknych w Poznaniu|Akademią Sztuk Pięknych w Poznaniu]] oraz z performerami<ref name=barmicwa>[http://www.synagoga.org.pl/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=53&mode=thread&order=0&thold=0 Bar micwa pod wodą] - Społeczność żydowska w Poznaniu i Wielkopolsce</ref>.
 
Celem filmu była próba odtworzenia rytuałów w [[synagoga|synagodze]] pod wodą. W basenie rozegrano trzy obrzędy: [[bar micwa|bar micwę]], [[żyd]]owski [[ślub]] i [[kidusz]]<ref name=barmicwa/>.
 
Aktorzy w filmie byli przebrani za ortodoksyjnych [[Żyd]]ów. Mężczyźni nosili czarne kapelusze, do których doklejono [[pejsy]] zrobione z kawałków sztucznej [[broda|brody]], białe koszule, czarne spodnie, i krótką płachtę imitującą [[tałes]]. Kobiety nosiły czarne obszerne spódnice oraz szerokie koszulowe bluzki z krótkim rękawem.
 
Film zostanie najprawdopodobniej wyświetlony w [[lipiec|lipcu]] [[2007]] roku na ścianach opróżnionego [[basen]]u w synagodze<ref name=barmicwa/>.
Linia 85 ⟶ 84:
 
=== Wirtualna synagoga ===
W [[maj]]u [[2008]] roku opublikowano dwuletnią pracę Krzysztofa Kwiatkowskiego z Pracowni Projektowania Opakowań na poznańskiej [[Akademia Sztuk Pięknych w Poznaniu|Akademii Sztuk Pięknych]], który dokonał wirtualnej [[rekonstrukcja|rekonstrukcji]] synagogi. Inspiracją do tego stała się praca niemieckich naukowców, którzy w ten sposób odtworzyli synagogi zniszczone w [[Niemcy|Niemczech]] w czasie [[noc kryształowa|nocy kryształowej]]<ref name=wirtualna>Michał Chudziński, [http://technologie.gazeta.pl/technologie/1,88451,5186762,Od_rekonstrukcji_synagogi_do_wirtualnego_muzeum.html Od rekonstrukcji synagogi do wirtualnego muzeum] - gazeta.pl, 07.05.2008</ref><ref>[http://www.tutej.pl/cms.php?i=30188 Synagoga odtworzona wirtualnie] - tutej.pl, 07.05.2008</ref>.
 
Wirtualną rekonstrukcję zrealizowano na podstawie kilku czarno-białych [[zdjęcie|zdjęć]], zdobytą w [[Berlin]]ie kolorową fotografię synagogi oraz kilka rysunków, dzięki którym firma projektowa wygrała [[konkurs]] na jej budowę<ref name=wirtualna/>. W przyszłości artysta chce stworzyć wirtualne [[muzeum]], gdzie każdy będzie mógł zwiedzić budynek. W planach ma także odtworzenie w komputerze innych, już nieistniejących, [[Synagogi Poznania|poznańskich synagog]].
 
== Architektura ==
Murowany, [[Orientowanie (architektura)|orientowany]] i wolno stojący budynek synagogi wzniesiono na planie [[krzyż grecki|krzyża greckiego]], którego wschodnie ramię zakończono [[absyda|absydą]]. Od północy, wschodu i południa absydę otaczały dodatkowe pomieszczenia, tworząc półkolistą elewację wschodnią. Ramię zachodnie przedłużono o trzyczęściowy, sklepiony [[przedsionek]], poprzedzony niszą wejściową. Od północy i południa do skrzydła zachodniego przylegały szatnie i klatki schodowe umieszczone w półkolistych [[ryzalit]]ach.
 
Fasady budowli były dekorowane motywami orientalnymi. Wnętrze synagogi przykrywały [[sklepienie kolebkowe|sklepienia kolebkowe]], a na przecięciu ramion [[kopuła (architektura)|kopuły]] o średnicy 17 metrów, a wysokości 20 metrów. Na narożnikach budowli znajdowały się mniejsze kopułki. Ściany były pokryte dekoracyjną [[polichromia|polichromią]] o motywach geometrycznych i roślinnych. Na środku, pod kopułą, na ścianie wschodniej znajdował się bogato zdobiony [[Aron ha-kodesz]], do którego prowadziły znajdujące się po wszystkich stronach półkoliste schody. Całość była oddzielona od reszty sali ażurową [[balustrada|balustradą]] zdobioną [[marmur]]em. Synagoga dysponowała 1300 miejscami siedzącymi: 700 dla mężczyzn oraz 600 dla kobiet (w dwóch bocznych [[empora|galeriach]]).