Li Si: Różnice pomiędzy wersjami

'''Li Si''' (wym. ''li sy''; ur. ok. 280 r. p.n.e. - zm. 208 r. p.n.e.) - [[Kanclerz]] w chińskim państwie [[Państwo Qin|państwie Qin]] od 246 r. p.n.e. Po zjednoczeniu przez nie Chin w 221 r. p.n.e., kanclerz na dworze [[Qin Shi Huang]]di, Pierwszego Cesarza Dynastii Qin, a po jego śmierci w 210 r. p.n.e., kanclerz na dworze drugiego cesarza, [[Qin Er Shi]]. W 208 r. p.n.e. zgładzony na skutek intrygi politycznej. Jako polityk Li Si był architektem militarnego sukcesu państwa Qin oraz unifikacji w [[Cesarstwo Chińskie|Cesarstwie chińskim]], przeprowadzonej przy użyciu despotycznych metod. Znany jest także jako [[filozof]] i [[kaligrafia chińska|kaligraf]].

W administracji państwa [[Państwo Qin|Qin]] Li Si zaczął wprowadzać w życie założenia [[legizm]]u, tj. oparcie rządów na bezwzględnej realizacji edyktów władcy pod groźbą surowych sankcji. Lud miał się bać władcy, bo legizm zakładał, że natura ludzka jest chaotyczna i posłuszeństwo poddanych można wyegzekwować jedynie lękiem przed karą. Założenia te stały w sprzeczności z [[konfucjanizm|doktryną konfucjańską]], która zakładała, że ludzi motywuje najlepiej pozytywny przykład z góry. Obie doktryny zgadzały się jednak, że państwo potrzebuje skutecznej administracji opartej na wydajnej biurokracji.

Według ''[[Zapiski historyka|Zapisków historyka]]'' [[Sima Qian]]a, Li Si był odpowiedzialny za śmierć [[Han Fei]]a, któremu zazdrościł talentu. Jego dawny towarzysz przybył w 233 r. p.n.e. do państwa [[Państwo Qin|Qin]] jako poseł z królestwa [[Han (Okres Walczących Królestw)|Han]], kiedy oba państwa toczyły wojnę. Li Si wpłynął na władcę, żeby uwięził [[Han Fei]]a, a następnie zmusił go samobójstwa przez użycie trucizny. Nie przeszkadzało mu to w korzystaniu w idei zawartych w księdze napisanej przez swą ofiarę (''[[Hanfeizi]]'').

Z woli Li Si w cesarstwie [[Państwo Qin|Qin]] bezwzględnie tępiono opozycję polityczną. Jeden z protestów podniesionych przez konfucjańskich uczonych, zakończył się tym, że 460 z nich pogrzebano żywcem. W [[214]] r. Li Si własnoręcznie podpisał edykt o spaleniu ksiąg zawierających inną, niż praktyczną wiedzę. Dotknął on głównie piśmiennictwa konfucjańskiego. Pierworodny syn cesarza, [[Fusu]] (扶蘇), który sprzeciwił się temu edyktowi, został zesłany do budowy [[Wielki Mur|Wielkiego Muru]].

W zakulisowej walce wpływy przewagę zyskał Zhao Gao, który zdołał obsadzić więcej stanowisk swoimi zwolennikami. W [[208]] r. p.n.e. Zhao Gao doprowadził do śmierci Li Si, którego publicznie przecięto na pół w stolicy cesarstwa, [[Xianyang]]u. Rok później Zhao Gao zgładził samego cesarza. Na skutek chaosu na dworze wybuchło powstanie i dynastia Qin upadła. Syn Qin Er Shi, [[Ziying]] poddał się w przywódcy chłopskiego powstania, [[Liu Bang]]owi, który w [[202]] r. założył nową dynastię [[Dynastia Han|Han]].