|
Niszczyciele typu 1936 miały architekturę typową dla niszczycieli, z pokładem dziobowym podniesionym na ok. 40% długości kadłuba. Kadłub okrętów dzielił się na 15 przedziałów wodoszczelnych. Okręty miały trzy kotłownie i dwie maszynownie w układzie liniowym, ale przedzielone innymi przedziałami w celu zwiększenia odporności na uszkodzenia (w układzie, od dziobu: kotłownia, kotłownia, przedział kotła pomocniczego, kotłownia, maszynownia, przedział mechanizmów pomocniczych, maszynownia). Spaliny z kotłowni były odprowadzane przez dwa kominy. Na okrętach zastosowano nie do końca dopracowane kotły parowe Wagnera pracujące pod wysokim ciśnieniem roboczym pary (70 [[atmosfera techniczna|atm]]), które na okrętach typu 1934 powodowały częste awarie, lecz na okrętach typu 1936 polepszono ich sprawność. W porównaniu z typem 1934, ulepszono siłownię, zwłaszcza turbiny oraz zwiększono zapas paliwa, lecz w dalszym ciągu ich wadą był stosunkowo niewielki zasięg (będący pośrednią przyczyną utraty 5 niszczycieli typu 34/34A i 5 typu 36 [[bitwy morskie pod Narwikiem|pod Narwikiem]]). Oprócz dobrej dzielności morskiej, okręty te rozwijały jednak wysoką prędkość 38 [[węzeł (jednostka)|węzłów]] (główny okręt "Diether von Roeder" na próbach osiągnął 40,45 w.). Trzy ostatnie niszczyciele Z20-Z22 otrzymały jeszcze wydłużoną o 2 metry "atlantycką" stewę dziobową.
'''Uzbrojenie''' niszczycieli typu 1936, podobnie jak typu 1934, było dość silne - 5 pojedynczych dział kalibru 128 mm (nominalnie 12,7 cm). Ich wadą jednakże okazał się stosunkowo mały zapas amunicji - 120 pocisków na działo (plus po 20 pocisków oświetlających). Działa były chronione pancernymi maskami przeciwodłamkowymi grubości 8 mm. Jak na początek wojny, dysponowały one także dość silnym uzbrojeniem przeciwlotniczym, aczkolwiek półautomatyczne armaty plot 37 mm [[Armata przeciwlotnicza 37 mm SKC30|SK C/30]] miały umiarkowaną skuteczność (w toku wojny uzbrojenie to stało się niewystarczające i pod koniec wojny było ono dodatkowo zwiększane na jedynym ocalałym niszczycielu tego typu). Silne było również uzbrojenie torpedowe; oprócz ośmiu wyrzutni dodatkowo okręty zabierały maksymalnie do ośmiu torped zapasowych (zwykle 4), co nie było powszechnie spotykane na niszczycielach europejskich.
==Służba okrętów w skrócie==
'' Więcej w artykułach o poszczególnych okrętach''
Okręty typu 1936 po wybuchu II wojny światowej działały na [[Morze Północne|Morzu Północnym]], m.in. stawiając defensywne zagrody minowe na wodach niemieckich (operacja ''Westwall''). Od października 1939 do lutego [[1940]] część okrętów uczestniczyła w stawianiu ofensywnych zagród minowych u wybrzeży [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]], na których następnie zatonęły liczne statki i kilka okrętów brytyjskich. Z wyjątkiem "Karla Galstera", pozostałe pięć niszczycieli wzięła udział w [[kampania norweska 1940|ataku na Norwegię]] (operacji ''Weserübung''), transportując na pokładach żołnierzy niemieckich i wchodząc w skład grupy zajmującej [[Narwik]]. Wszystkie one zostały następnie zniszczone lub samozatopione w toku dwóch [[Bitwy_morskie_o_Narwik|bitew morskich pod Narwikiem]] 11-13 kwietnia 1940 (wraz z 5 niszczycielami typu 1934). Ostatni pozostały niszczyciel "Karl Galster" służył następnie wraz z [[Niszczyciele typu 1934|niszczycielami typu 1934]] operując z baz zachodniej Francji, następnie od 1941 przeciw [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] i konwojom alianckim w [[Arktyka|Arktyce]], z baz w Norwegii, a pod koniec wojny działał w [[Cieśniny Duńskie|cieśninach duńskich]]. Po wojnie został przekazany [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]].
Okręty typu 1936 po wybuchu II wojny światowej działały na [[Morze Północne|Morzu Północnym]], m.in. stawiając [[obronna zagroda minowa|defensywne zagrody minowe]] na wodach niemieckich (operacja ''Westwall''). "Wilhelm Heidkamp" był okrętem flagowym niemieckiego Dowódcy Niszczycieli (FdT / FdZ). Od października 1939 do lutego [[1940]] wszystkie uczestniczyły w stawianiu [[aktywna zagroda minowa|ofensywnych zagród minowych]] u wybrzeży [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]], na których następnie zatonęły liczne statki i kilka okrętów brytyjskich.
'''"Diether von Roeder" (Z-17)''' - po wybuchu II wojny światowej działał na Morzu Północnym i w cieśninach duńskich. Uczestniczył w jednej operacji stawiania min na wodach angielskich. Wziął udział w [[kampania norweska|kampanii norweskiej]], w grupie zajmującej Narwik - 9 kwietnia 1940 zdobył dwa małe norweskie patrolowce "Michael Sars" i "Kelt". 10 kwietnia 1940 podczas [[Bitwy_morskie_o_Narwik|bitwy pod Narwikiem]] został poważnie uszkodzony przez brytyjskie niszczyciele i unieruchomiony, po czym 13 kwietnia 1940 podczas drugiego starcia pod Narwikiem został wysadzony w powietrze przez załogę w porcie w Narwiku.
Z wyjątkiem "Karla Galstera", pozostałe pięć niszczycieli wzięło udział w [[kampania norweska 1940|ataku na Norwegię]] (operacji ''Weserübung''), transportując na pokładach żołnierzy niemieckich i wchodząc w skład grupy zajmującej [[Narwik]]. Wszystkie one zostały następnie zniszczone: "[[Wilhelm Heidkamp]]" i "[[Anton Schmitt]]" zatopione torpedami brytyjskich niszczycieli podczas
'''"Hans Ludemann" (Z-18)''' - po wybuchu II wojny światowej działał na Morzu Północnym i w cieśninach duńskich. Od października 1939 do lutego 1940 uczestniczył w dwóch operacjach stawiania min na wodach angielskich. Wziął udział w kampanii norweskiej, w grupie zajmującej Narwik. 10 kwietnia 1940 podczas [[Bitwy_morskie_o_Narwik|bitwy pod Narwikiem]] został lekko uszkodzony przez brytyjskie niszczyciele. 13 kwietnia 1940 podczas drugiego starcia pod Narwikiem został samozatopiony przez załogę, następnie dobity torpedą brytyjskiego niszczyciela HMS "Hero".
[[Bitwy_morskie_o_Narwik|I bitwy morskiej pod Narwikiem]] 10 kwietnia 1940, a "[[Diether von Roeder]]", "[[Hans Lüdemann]]" i "[[Hermann Künne]]" zatopione przez brytyjskie niszczyciele lub własne załogi podczas [[Bitwy_morskie_o_Narwik|II bitwy morskiej pod Narwikiem]] 13 kwietnia 1940 (wraz z 5 niszczycielami typu 1934).
Ostatni pozostały niszczyciel "[[Karl Galster]]" służył następnie wraz z okrętami [[Niszczyciele typu 1934|typu 1934]] operując pod koniec 1940 z baz zachodniej Francji, następnie od czerwca do listopada [[1941]] działał przeciw [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] i konwojom alianckim w [[Arktyka|Arktyce]], z baz w Norwegii. Ponownie działał z baz norweskich od czerwca do lipca [[1942]] oraz od marca do listopada [[1943]], a w międzyczasie był remontowany. Nie miał w tym okresie starć z większymi okrętami nawodnymi aliantów. Od maja [[1944]] do końca wojny działał w rejonie cieśnin duńskich, m.in. eskortując konwoje oraz, pod koniec wojny, ewakuując uchodźców z Helu. Pod koniec wojny miał uzbrojenie przeciwlotnicze: 6 armat automatycznych 37 mm (3xII) i 15 x 20 mm (1xIV, 4xII, 3xI). Kapitulacja Niemiec zastała go w [[Kopenhaga|Kopenhadze]].
'''"Hermann Künne" (Z-19)''' - w maju 1939 wziął udział w zajęciu [[Kłajpeda|Kłajpedy]]. Po wybuchu II wojny światowej działał na Morzu Północnym i w cieśninach duńskich. Od października 1939 do lutego 1940 uczestniczył aż w czterech operacjach stawiania min na wodach angielskich. Wziął udział w kampanii norweskiej, w grupie zajmującej Narwik. Uczestniczył 10 kwietnia 1940 w [[Bitwy_morskie_o_Narwik|bitwie pod Narwikiem]] z brytyjskimi niszczycielami. 13 kwietnia 1940 podczas drugiego starcia pod Narwikiem został po wyczerpaniu amunicji wyrzucony na brzeg przez załogę i przełamany na skutek wybuchu (spowodowanego storpedowaniem przez niszczyciel HMS "Eskimo" lub samowysadzeniem okrętu).
'''"Karl Galster" (Z-20)''' - po wybuchu II wojny światowej działał na Morzu Północnym i w cieśninach duńskich. Od października 1939 do stycznia 1940 uczestniczył w trzech operacjach stawiania min u wybrzeży Anglii. Do kwietnia 1940 w remoncie, w czerwcu 1940 wziął udział w operacji ''Juno'' - atakowaniu alianckich transportów ewakuacyjnych z Norwegii. Od września do grudnia 1940 operował z baz zachodniej Francji. Od czerwca do listopada 1941 działał przeciw ZSRR w Arktyce. Po remoncie, od czerwca 1942 ponownie działał w Norwegii, lecz 3 lipca 1942 uszkodził śrubę i wał na skale podwodnej. Po remoncie, ponownie działał w Norwegii od marca do listopada 1943, biorąc m.in. udział w rajdzie na [[Spitsbergen]] we wrześniu. Od maja 1944 do końca wojny działał w rejonie cieśnin duńskich, m.in. eskortując konwoje. Pod koniec wojny miał uzbrojenie przeciwlotnicze: 6 x 37 mm (3xII) i 15 x 20 mm (1xIV, 4xII, 3xI). Kapitulacja Niemiec zastała go w [[Kopenhaga|Kopenhadze]].
Po wojnie w [[1946]] przekazany ZSRR i wcielony do służby pod nazwą '''"Procznyj"''', w składzie Floty Południowo-Bałtyckiej. 30 listopada 1954 został przekształcony na hulk koszarowy PKZ-99, a 25 czerwca [[1956]] wycofany ze służby i następnie złomowany.
'''"Wilhelm Heidkamp" (Z-21)''' - od 10 września 1939 był okrętem flagowym niemieckiego Dowódcy Niszczycieli (FdT / FdZ). Po wybuchu II wojny światowej działał na Morzu Północnym. Od października 1939 do lutego 1940 uczestniczył aż w czterech operacjach stawiania min na wodach angielskich. Wziął udział w kampanii norweskiej, w grupie zajmującej Narwik - 9 kwietnia 1940 zatopił norweski pancernik obrony wybrzeża "Eidsvold". 10 kwietnia 1940 w [[Bitwy_morskie_o_Narwik|bitwie pod Narwikiem]] storpedowany przez brytyjski niszczyciel HMS "Hardy" w porcie w Narwiku i ciężko uszkodzony, przewrócił się i zatonął 11 kwietnia 1940 (straty: 83 ludzi).
'''"Anton Schmitt" (Z-22)''' - Od początku 1940 działał na Morzu Północnym, brał udział w jednej operacji stawiania min na wodach angielskich (styczeń-luty 1940). Wziął udział w kampanii norweskiej, w grupie zajmującej Narwik - 9 kwietnia 1940 zdobył mały norweski patrolowiec "Senja". 11 kwietnia 1940 w [[Bitwy_morskie_o_Narwik|bitwie pod Narwikiem]] zatonął storpedowany przez brytyjski niszczyciel HMS "Hunter" w porcie w Narwiku (straty: 52 ludzi).
==Dane techniczne:==
*szumonamiernik GHG
*system kierowania ogniem artylerii głównej: dwa 4-metrowe dalmierze stereoskopowe (na nadbudówce dziobowej i śródokręciu), centrala artyleryjska C34/Z
{{przypisy}}
== Bibliografia ==
*Siergiej W. Patjanin (''С.В.Патянин''): "Esmincy tipa Leberecht Maass" (''Эсминцы типа «Леберехт Маасс»''), seria Morskaja Kollekcja 5/2004
{{Niemieckie okręty wojenne 2WŚ}}
{{Niszczyciele typu 1936}}
[[Kategoria:Okręty niemieckie z okresu II wojny światowej]]
| 