50 090
edycji
Proterozoik: Różnice pomiędzy wersjami
WP:SK, wikizacja tabelki
m (robot poprawia: la:Aeon Proterozoicus) |
(WP:SK, wikizacja tabelki) |
||
|
<div style="margin-left:15px; font-size:85%; text-align:center; float:right">
{| class="wikitable"
|-
| bgcolor="#FFCC99" | [[fanerozoik]]
|-
|}</
'''Proterozoik''' (algonk, eozoik)
* w sensie [[chronostratygrafia|chronostratygraficznym]]: drugi [[eonotem]], wyższy od archaiku niższy od fanerozoiku. Proterozoik dzieli sie na trzy [[eratem]]y: paleoproterozoik, mezoproterozoik i neoproterozoik.
== Klimat ==▼
▲==Klimat==
Klimat jest zróżnicowany: w pobliżu ówczesnych biegunów powstają [[lądolód|lądolody]], a obszary międzyzwrotnikowe charakteryzuje klimat gorący i miejscami suchy. Około 2,3 mld lat temu oraz w okresie od 750 mln do 580 mln lat pojawiają się bardzo silne zlodowacenia. Istnieje [[hipoteza]] [[Ziemia-śnieżka|Ziemi-śnieżki]], zgodnie z którą podczas obu tych okresów lodowcowych nie tylko lądy, lecz również wszystkie oceany pokryły się grubszą niż 1 km warstwą lodu.
== Geologia ==
Skorupa ziemska powoli stawała się grubsza i stabilniejsza, nasiliły się procesy sedymentacji, dzięki którym pojawiły się skały osadowe. W tym długim czasie nastąpiło kilka [[orogeneza|orogenez]], które spowodowały [[metamorfizm|metamorfozę]] wcześniej powstałych utworów osadowych, wulkanicznych i po części plutonicznych, oraz kilka etapów niszczenia gór. Były to: [[orogeneza algomijska]] na pograniczu archaiku i proterozoiku, [[orogeneza karelska]], [[orogeneza hudsońska|hudsońska]], [[orogeneza penakaen|penakaen]], [[orogeneza grenwilska|grenwilska]], [[orogeneza dalslandzka|dalslandzka]], [[orogeneza katangijska|katangijska]], [[orogeneza kadomijska|kadomijska]] (kadomska), [[orogeneza assyntyjska]], [[orogeneza bajkalska|bajkalska]]. Początkowo atmosfera ziemska była pozbawiona tlenu. Dzięki rozwojowi życia na Ziemi, pod koniec proterozoiku następuje znaczny wzrost zawartości tlenu w atmosferze.
== Flora ==
[[Wiciowce]], [[zielenice]], [[krasnorosty]].
== Fauna ==
Ewolucja zwierząt zapoczątkowana w [[archaik]]u postępuje. Pod koniec proterozoiku pojawiają się prymitywne [[tkankowce]], takie jak [[jamochłony]], [[gąbki]], [[pierścienice]], [[stawonogi]]. Życie ograniczone jest wyłącznie do morza. Środowiska ekstremalne powszechnie zasiedlają [[archeowce]] i [[bakterie]].
== Skamieniałości ==
Skamieniałości z tego okresu są wyjątkowo rzadkie, co wiąże się z brakiem szkieletu u ówczesnych zwierząt. Wprawdzie nie udało się wyróżnić jednoznacznie [[Skamieniałość przewodnia|skamieniałości przewodnich]] dla proterozoiku, ale wiele informacji o tamtym okresie dostarczyła tzw. [[fauna ediakarańska]], o której wszakże trudno powiedzieć by występowała powszechnie, miała szerokie spektrum środowiskowe, szybko ewoluowała i była łatwa do identyfikacji
Zobacz też: [[tabela stratygraficzna]]
| |||