Klejnot herbowy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m robot dodaje: pt:Timbre (heráldica) |
źródła/przypisy, drobne merytoryczne |
||
Linia 7:
Klejnoty heraldyczne - również i te występujące w heraldyce polskiej - podzielić można na cztery kategorie:
*Klejnot tautologiczny - klejnot jest tożsamy z godłem heraldycznym i umieszczony na hełmie za pośrednictwem korony rangowej, przepaski lub czasem bezpośrednio. Ta pierwotna forma klejnotu z czasem ulegała wzbogaceniu lub przekształceniu: klejnot umieszczano między orlimi skrzydłami, bawolimi rogami i innymi tego typu motywami.
*Klejnot - dawne godło - heraldyka była częścią życia codziennego rycerstwa i szlachty, a więc zmieniała się wraz z nim, ulegała wpływom nowych idei i prądów kulturowych. Najbardziej podatne na zmiany były oczywiście cechy formalne herbu, aczkolwiek podlegać mogły im również istotne elementy herbu, np. godła. Ślady tych przemian obserwować możemy w niektórych klejnotach: klejnot całkowicie odmienny od godła jest w wielu przypadkach starym godłem, zastąpionym w tarczy przez nowy znak. Zmiana ta była najczęściej uszlachetnieniem herbu, nowe godło nadawano za zasługi bardziej chwalebne i wyżej oceniane niż dokonania będące przyczyną nadania godła pierwotnego.
*Klejnot uzupełniający - klejnot odmienny od godła heraldycznego, lecz związany z kontekstem fabularnym herbu: legendą heraldyczną lub rodową, zawołaniem. Był on plastyczną realizacją wątków legendy lub wyjaśnieniem znaczenia zawołania.
*Klejnot ozdobny - nie zawiera elementów symbolicznych, ograniczony jest do pęku piór strusich lub pawich. Tworzy go 3-5 piór o barwie białej lub w barwach herbowych.
Ten ostatni typ klejnotu stał się szczególnie popularny w polskiej heraldyce wskutek oszczędności czy lenistwa drukarzy pierwszych wydań herbarzy [[Bartosz Paprocki| Bartosza Paprockiego]] ([[Maciej Garwolczyk]]) i [[Kacper Niesiecki|Kacpra Niesieckiego]]. Dla ułatwienia sobie pracy i obniżenia kosztów druku stosowali te same [[drzeworyt|klocki drzeworytnicze]] z wyobrażeniami uniwersalnych klejnotów do różnych herbów<ref>[[Franciszek Kamocki]]: ''Dziwolągi heraldyczne'', Warszawa, 1916, s.8 - 9</ref>. Najczęściej były to właśnie owe ptasie pióra. Powielenie tego błędu w owych najpopularniejszych polskich herbarzach przyczyniło się do zapomnienia dawnych oryginalnych cymerów. Prace nad odtworzeniem ich pierwotnego wyglądu podjął wybitny polski heraldyk [[Adam Heymowski|dr Adam Heymowski]]. Odtworzone przez niego oryginalne klejnoty polskich herbów zaskakują bogactwem form i fantazją.
Sporadycznie w czasach heraldyki żywej stosowano np.na pieczęciach czy detalach architektonicznych sam wizerunek hełmu z klejnotem, pomijając tarczę. Stało się to natomiast regułą w heraldyce brytyjskiej gdzie przyjęło się stosowanie samego klejnotu jako skróconej wersji herbu. Same klejnoty, zwykle otoczone pasem rycerskim z [[zawołanie]]m stanowią często [[godło|godła]] [[klan|klanów szkockich]]. W heraldyce francuskiej, hiszpańskiej i włoskiej, przeciwnie, klejnoty bywają dość często wręcz pomijane i stosuje się zwieńczenie herbu bądź samą [[korona rangowa|koroną rangową]] bądź hełmem bez klejnotu.
| |||