Statut Organiczny dla Królestwa Polskiego: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m Przywrócono przedostatnią wersję, jej autor to DonaldDuck. Autor wycofanej edycji to Karol007.
Linia 1:
'''Statut Organiczny Królestwa Polskiego''' - został nadany [[26 lutego]] [[1832]] przez [[car]]a [[Mikołaj I Romanow|Mikołaja I]], po upadku [[powstanie listopadowe|powstania listopadowego]], w miejsce zniesionej [[Konstytucja Królestwa Polskiego|konstytucji Królestwa Polskiego]] z [[1815]].
#REDIRECT [[Statut Organiczny dla Królestwa Polskiego]]
 
===Skutki powstania===
Bezpośrednio po stłumieniu powstania listopadowego [[Rosja|Rosjanie]] rozpoczęli szereg represji zarówno w stosunku do uczestników powstania, jak i instytucji państwowych. Represjom patronował nowy [[Namiestnicy carscy w Królestwie Polskim|namiestnik cesarski]] - [[feldmarszałek]] [[Iwan Paskiewicz]], nagrodzony za szturm [[Warszawa|Warszawy]] w [[1831]] tytułem księcia warszawskiego. Przede wszystkim ograniczono autonomię [[Królestwo Kongresowe|Królestwa Polskiego]] zawieszając prawa konstytucyjne, aż do roku [[1832]], kiedy to car Mikołaj I wprowadził tzw. Statut Organiczny dla Królestwa Polskiego. Oficjalnie statut miał być tylko uzupełnieniem konstytucji, faktycznie jednak zniósł ją i wszedł na jej miejsce.
 
===Zmiany ===
Statut znosił istniejącą od [[1815]] roku unię Królestwa Polskiego z Rosją. Królestwo zostało wcielone ''„na zawsze”'' do Cesarstwa Rosyjskiego (art. 1). Korona Królestwa Polskiego tak jak we wcześniejszej konstytucji miała być ''„dziedziczną w osobie”'' cara Mikołaja I oraz jego potomków, a jej ''„następstwo”'' odpowiadało porządkowi ''„następstwa tronu cesarstwa Wszechrosji”''.(art. 2.). Zniesiono także odrębność koronacji. Nie odbywała się już w Warszawie lecz w [[Moskwa|Moskwie]] razem z koronacją na cesarza, o czym mówi art. 3. Koronacja w Moskwie odtąd miała się odbywać ''„w obecności deputatów Królestwa Polskiego wzywanych do uczestnictwa w takowej uroczystości razem z deputatami innych części cesarstwa.”'' Tym samym Królestwo Polskie zostało inkorporowane jako prowincja Cesarstwa. Zlikwidowano [[sejm]] i zniesiono niezależność sędziów. Wojsko zostało wcielone do armii carskiej, a następnie wysłane jak najdalej od kraju, do walk na [[Kaukaz]]ie lub na [[Syberia|Syberię]].
 
Kompetencje rządu zostały istotnie ograniczone. Zlikwidowano dwie komisje (wojny oraz wyznań religijnych i oświecenia publicznego) pozostawiając trzy (art. 35):
*komisję spraw wewnętrznych i interesów duchownych oraz oświecenia narodowego,
* komisję sprawiedliwości,
* komisję przychodów i skarbu.
Na czele komisji stali zamiast ministrów'' „dyrektorowie główni”.'' Z Rady Stanu została wyodrębniona Rada Administracyjna której w Art. 22 powierzono zarząd nad Królestwem w imieniu cara. I Rada Stanu, i Rada Administracyjna działały pod przewodnictwem namiestnika Królestwa. Był nim wcześniej wspomniany Iwan Paskiewicz, którego rządy nazwano później „[[noc paskiewiczowska|nocą paskiewiczowską]]”.
Rada Stanu planowała budżet Królestwa, a także przedstawiała za pośrednictwem namiestnika listę kandydatów na główne urzędy administracyjne. Kandydatów dowolnie wskazywał i zatwierdzał car.
Równocześnie Rada Stanu podporządkowana została Radzie Państwa Cesarstwa Rosyjskiego. W art. 28 określono jej skład. Pod przewodnictwem namiestnika zasiadali w niej 1) z urzędu dyrektorzy główni i kontroler generalny 2) oraz inni wskazani przez cara urzędnicy jak i osoby zwykłe. Jeden z członków wskazany był na zastępcę przewodniczącego w radzie w razie nieobecności namiestnika. Kompetencje Rady Stanu Królestwa Polskiego określone w art. 29 obejmowały m.in.:
# „przeglądanie i układanie projektów do nowych praw i ustaw zmierzających do ogólnego zarządu Królestwa”;
# rozwiązywanie sporów kompetencyjnych między władzami administracyjnymi i sądowymi;
# kontrolowanie budżetu ustanowionego przez Radę Administracyjną;
# czytanie raportów głównych naczelników różnych gałęzi administracyjnych z ich pracy;
# rozstrzyganie odpowiedzialności politycznej podległych urzędników.
Dyrektorowie główni, generalny kontroler, członkowie Rady Administracyjnej i rady Stanu oraz komisji rządowych ponosili odpowiedzialność konstytucyjną po udowodnieniu winy przez Radę Stanu Królestwa. (art. 38).
Już w roku 1841 zniesiono Radę Stanu, a część jej kompetencji przejął Departament ds. Królestwa Polskiego w Radzie Państwa w Petersburgu. W tymże samym roku zlikwidowano Sąd Najwyższy Instancji Królestwa oraz wydziały kasacyjne w Sądzie Apelacyjnym, a w ich miejsce wprowadzono dwa departamenty Rządzącego Senatu: IX i X.
 
Car przyrzekł w statucie swobody wyznań religijnych, prawo przenoszenia się, nietykalność własności, z zastrzeżeniem groźby jej utraty w wypadku zdrady stanu. Do dalszych wolności, gwarantowanych przez statut, należało zachowanie języka polskiego w urzędach i oddzielnej administracji kraju. W art. 34 czytamy: ''„Wszystkie interesa administracyjne i sądowe w Królestwie Polskim będą się odbywać w języku polskim”.'' Od roku [[1836]] jednak urzędnicy znający język rosyjski mieli pierwszeństwo w przyjmowaniu do służby państwowej, a w [[1837]] wprowadzono całkowity zakaz nominacji na urząd nieumiejących biegle mówić w tym języku.
Podporządkowano Rosji także Kościół i oświatę. Na wspomnianej wcześniej liście stanowisk zatwierdzanych przez cara jako pierwsi są wymienieni arcybiskupi oraz biskupi.
W zakresie administracji terenowej (art. 39) utrzymano podział Królestwa na województwa, obwody, powiaty oraz miejskie i wiejskie okręgi (gminy). Nie zmieniano ich poprzednich granic. Taki stan utrzymał się do roku [[1837]].
Zachowano także władze lokalne. Na czele województwa stały komisje wojewódzkie. W ich skład wchodzili: prezes i komisarze. Wypełniali oni polecenia głównych komisji rządowych. (art. 40). W miastach rządziły zgromadzenia miejskie, a w okręgach wiejskich wójtowie. Burmistrz i wójt mieli za zadanie czuwać nad wypełnianiem rozkazów rządu (art. 41).
 
===Rzeczywistość Statutowa Królestwa===
W praktyce postanowienia statutu nie zostały dotrzymane. W 1833 r. na terenie Królestwa wprowadzono „stan oblężenia” a co za tym idzie prawo wojskowe uzyskało pierwszeństwo. Działała jedynie Rada Administracyjna pod kierunkiem [[Iwan Paskiewicz|Iwana Paskiewicza]] oraz Rada Stanu jako organ doradczy petersburskiej Rady Państwa. Systematycznie zwiększano kompetencje Rady Administracyjnej i [[namiestnik]]a. W ciągu następnych lat wzmożono działania rusyfikacyjne i unifikacyjne. Stopniowo wprowadzano język rosyjski do urzędów i likwidowano odrębność administracyjną Królestwa. W [[1837]] [[województwo|województwa]] nazwano [[gubernia]]mi, a komisje wojewódzkie - rządami gubernialnymi. Taka polityka utrzymała się do końca trwania zaboru rosyjskiego na ziemiach polskich.
 
[[Kategoria:Królestwo Kongresowe]]
[[Kategoria:Konstytucje okresu rozbiorów Polski|1832]]
 
[[en:Organic Statute of the Kingdom of Poland]]
[[it:Statuto Organico del Regno di Polonia]]
[[ru:Органический статут Царства Польского]]