Ortler: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m robot dodaje: ca:Ortles |
m po czyszczeniu kodu przejrzyj wykonane zmiany!, int. |
||
Linia 1:
{{Góra infobox
|Góra=Ortler
|Państwo=[[Włochy]] ([[Południowy Tyrol]])
|Pasmo=[[Alpy Retyckie]], [[Alpy]]
|Wysokość=3905
|Wybitność=1953
|Rok=1804
|Dzień i miesiąc=27 września
|Zdobywca=Josef Pichler, Johann Leitner, Johann Klausner
|stopniN=46|minutN=30|sekundN=
|stopniE=10|minutE=40|sekundE=
|stopniW=|minutW=|sekundW=
|stopniS=|minutS=|sekundS=
|Mapa góry=
|zdjęcie=Koenigspitze HQ.jpg
|Opis zdjęcia=
|galeria_commons=
▲|}}
'''Ortler''' ([[język włoski|wł.]] ''Ortles'') - położony w [[Alpy Retyckie|Alpach Retyckich]] najwyższy szczyt [[Południowy Tyrol|Tyrolu]], a zarazem jeden z najwyższych w [[Alpy Wschodnie|Alpach Wschodnich]]. Wysokość 3905 m [[n.p.m.]], na starszych mapach podawane jest 3899 m [[n.p.m.]].
=== Topografia ===
''Ortler'' stanowi najwyższy wierzchołek rozległego [[Masywu Ortleru]] (niem. ''Ortler Gruppe''), wchodzącego w skład [[Alpy Retyckie|Alp Retyckich]]. ''Ortler'' wypietrza się ponad 2000 m ponad otaczającymi go dolinami: leżącą od wschodu Suldental i połżoną na zachodzie - Val di Zebrú. U podnóża szczytu, po jego wchodniej stronie niewielka miejscowość [[Innersulden]], rozbudowujaca się obecnie w ważny ośrodek [[turystyka|turystyki]] i [[sporty zimowe|sportów zimowych]]. Do miejscowości tej dojechać można prowadzącą serpentynami szosą stanowiącą odgałęzienie szony wysokogrskiej biegnącej z Południowego Tyrolu przez przełęcz [[Stelvio]] do włoskiego misteczka [[Bormio]].
''Ortler'' stanowi wybitny szczyt, wyróżniający się w całym regionie, zwłaszcza od strony północnej i północno-zachodniej. Przy dobrej pogodzie jest widoczny z większości wybitnych szczytów Alp Wschodnich.
=== Geologia ===
Podobnie jak cały Masyw Ortlerlu ''Ortler'' zbudowny jest ze skał osadowych przechodzących miejscami w skały metamorficzne. Podstawę szczytu stanowią [[łupki krystaliczne]] należace do rdzenia [[Wschodnie Alpy Centralne|Wschodnich Alp Centralnych]]. Zalegają na nich skały osadowe wieku mezozoicznego, wśród których przeważają szare dolomity, zwane niekiedy ''Dolomitami Ortleru''. Występują także także szare [[łupki]] i margle o niewielkim lub znikomym stopniu metamorfizacji. Procesy metamorfizacyjne przebiegały jednak niejednorodnie i lokalnie skały osadowe przechodzą w łupki krystaliczne.
=== Turystyka ===
[[Grafika:Ortler-obelisk.jpg|thumb|left|150px|obelisk upamiętniający pierwsze wejście na szczyt w 1804]]
Pierwszego wejścia na szczyt dokonano ponad dwieście lat temu ([[Josef Pichler]], [[Johann Leitner]], [[Johann Klausner]], [[27 września|27 IX]] [[1804]]).
Linia 40 ⟶ 33:
Wejście odbyło się granią [[Hintergrat]], trudną i dostępną jedynie dla alpinistów. Jej trudności ocenia się ogólnie jako AD, z jednymm miejscem IV-, i wieloma miejscami III; ponadto zachodzi konieczność pokonania stromego, eksponowanego pola lodowego o nachyleniu 40 stopni.
Innymi drogami, popularnymi w środowisku alpinistycznym są: [[Marltgrat]] - skalna droga o trudnościach D, z miejscami V, a także grań południowa biegnąca na wierzchołek od przełeczy [[Hochjoch]]. Grań południowa, połączona z wejściem na przełęcz Hochjoch wymagającą pokonania wysokich barier wiszących [[serak
Przez ścianę północno-zachodnią, o wysokości ponad 1000 m, pokrytą częściowo lodem, prowadzą wielkie drogi mikstowe o dużych trudnościach, stanowiące poważne wyprawy alpinistyczne.
Natomiast normalna droga wejściowa stanowiąca stosunkowo łatwą, lodowo-skalną drogę alpinistyczną (trudności PD+, miejsca II - III, nachylenie śniegu do 35 stopni) wiedzie od północy granią [[Tabarettagrat]] z obejściem jej ostrza po prawej stronie ostrza. Punktem wyjścia jest schronisko [[Payer Hütte]] (ok. 3000 m [[n.p.m.]]) lub nieco niżej położone schronisko [[Tabaretta Hütte]]. Wejście na szczyt ze schroniska Payer Hütte zajmuje w dobrych warunkach około 4 godziny. Nie jest to jednak droga przeznaczona dla zwykłych turystów górskich - wymaga umiejętności wspinaczki w skale, przechodzenia stromych płatów lodowych, a ponadto narażona jest na
''Niedźwiedzią Jamą'', a jego przyczyną była lawina śnieżna. Zarówno ambasador jak i przewodnik ponieśli wówczas śmierć, porwani i zasypani przez masy śniegu.
| |||