Max Delbrück: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
TXiKiBoT (dyskusja | edycje)
m dodano grafikę przy użyciu http://toolserver.org/~emijrp/imagesforbio/, WP:SK
Linia 1:
[[Plik:Max Delbruck.jpg|thumb|right|Max Delbrück]]
[[GrafikaPlik:Nobel prize medal.svg|left|50px]]
'''Max Delbrück''' (ur. [[4 września]] [[1906]] w [[Berlin]]ie, [[Niemcy]], zm. [[9 marca]] [[1981]] w [[Pasadena|Pasadenie]] w [[Kalifornia|Kalifornii]]) – niemiecki, a od 1945 r. amerykański [[genetyka|genetyk]], [[mikrobiologia|mikrobiolog]] i [[biofizyka|biofizyk]], laureat [[Nagroda Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny|Nagrody Nobla]] z dziedziny [[fizjologia|fizjologii]] i [[medycyna|medycyny]] w roku [[1969]] za odkrycie budowy genetycznej i mechanizmu replikacji [[wirus (biologia)|wirusów]].
 
=== Życie ===
Delbrück był najmłodszym synem historyka [[Hans Delbrück|Hansa Delbrücka]] i prawnukiem [[Justus von Liebig|Justusa Liebiga]].
 
Linia 9 ⟶ 10:
Po kilku pobytach za granicą (Anglia, Dania, Szwajcaria) rozpoczął w [[1932]] r. pracę w Instytucie Chemicznym im. Cesarza Wilhelma (Kaiser-Wilhelm-Institut für Chemie) w Berlinie-[[Dahlem]]. Był tam m.in. asystentem [[Lise Meitner]] i [[Otto Hahn|Ottona Hahna]]. Po dojściu do władzy [[narodowi socjaliści|narodowych socjalistów]] ten niepaństwowy instytut zachował pewną niezależność i przyciągał wielu zagranicznych uczonych.
 
Z inicjatywy [[Niels Bohr|Nielsa Bohra]] zwrócił się Delbrück ku interdyscyplinarnom badaniom w obszarze [[biologia|biologii]]. W [[1935]] r. opublikował wraz z genetykiem [[Nikołaj Timofiejew-Riesowski|Nikołajem Timofiejewem-Riesowskim]] i Karlem Günterem Zimmerem pracę o [[mutacja genowa|mutacjach genowych]], w której zaproponowali oni pojmowanie [[gen|genów]]ów jako kompleksowych związków [[atom|atomów]]ów. Była to pierwsza próba stworzenia modelu genu, na 18 lat przed odkryciem [[podwójna helisa|podwójnej helisy]] [[Kwas deoksyrybonukleinowy|DNA]] przez [[Francis Crick|Francisa Cricka]] i [[James Watson|Jamesa Watsona]].
 
W [[1937]] r. polityczny nacisk na badania stał się zbyt duży. Delbrück emigrował do [[Stany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych]] Ameryki. Tutaj głównie w [[Kalifornijski Instytut Technologiczny|Kalifornijskim Instytucie Technologicznym]] (Caltech) w Pasadenie prowadził w latach [[1937]]-[[1939]] i od [[1947]] badania nad [[Bakteriofag|bakteriofagami]]. W tym czasie współpracował ściśle z [[Salvador Edward Luria|Salvadorem Edwardem Lurią]], wspólnie z którym odkrył w [[1942]] r. zdolność bakteriofagów do samorzutnego tworzenia [[forma mutacyjna|form mutacyjnych]]. W [[1946]] r. Delbrück wraz z [[Alfred Day Hershey|Alfredem Day Hersheyem]] odkrył zjawisko [[rekombinacja|rekombinacji]] u bakteriofagów. Badania tych trzech naukowców stworzyły podstawy współczesnej [[biologia molekularna|biologii molekularnej]] i [[genetyka|genetyki]] i doprowadziły ich do uzyskania wspólnie w [[1969]] r. [[Nagroda Nobla|Nagrody Nobla]] z fizjologii/medycyny.
 
Jako profesor biologii prowadził dalej badania w Caltechu (do [[1977]] r.). Punktami ciężkości jego badań były [[fizjologia]] [[zmysł|zmysłów]]ów, [[chemia kwantowa]] i mutacje (głównie u [[muszka owocowa|muszki owocowej]] ''Drosophila melanogaster'').
 
Zasługą Delbrücka w szerszym zakresie jest przede wszystkim wprowadzenie [[model matematyczny|modeli matematycznych]] i [[metoda naukowa|metod naukowych]] do biologii. Również jego apel na rzecz [[interdyscyplinarność|interdyscyplinarności]] oraz otwartej współpracy środowisk naukowych, poparty swoim własnym przykładem, znalazł naśladowców i spore uznanie w świecie nauki.
Linia 23 ⟶ 24:
Jego brat Justus Delbrück, siostra Emmi Bonhoeffer i szwagier Klaus Boenhoffer (brat [[Dietrich Bonhoeffer|Dietricha Bonhoeffera]]) działali w latach wojny w niemieckim ruchu oporu.
 
=== Ważniejsze prace ===
* ''Über die Natur der Genmutation und der Genstruktur'' (z N. W. Timofiejewem-Riesowskim i K. G. Zimmerem), Berlin [[1935]]
* ''The growth of bacteriophage'' (z E. L. Ellisem), [[1938]]
* ''Multiplication and variations of viruses'', [[1952]]
* ''Photo-reactions in Phycomyces'' (z R. Cohenem), [[1959]]
* ''Über Vererbungschemie'', Köln [[1963]]
* ''A physicist's renewed look at biology'', [[1970]]
* ''Signal transducers'', [[1972]]
* ''Anfänge der Wahrnehmung'', Mainz [[1974]]
 
=== Źródła ===
* Beata Tarnowska (red.), ''Nagrody Nobla. Leksykon PWN'', Warszawa 2001, ISBN 83-01-13393-7.
 
=== Linki zewnętrzne ===
* [http://nobelprize.org/medicine/laureates/1969/delbruck-bio.html Max Delbrück – Biografia]
 
{{Nobel Medycyna}}
 
[[Kategoria{{DEFAULTSORT:Genetycy|Delbrück, Max]]}}
[[Kategoria:Niemieccy biolodzy|Delbrück, MaxBiofizycy]]
[[Kategoria:Biofizycy|Delbrück, MaxGenetycy]]
[[Kategoria:NobliściNiemieccy - fizjologia i medycyna|Delbrück, Maxbiolodzy]]
[[Kategoria:UrodzeniNobliści w- 1906|Delbrück,fizjologia Maxi medycyna]]
[[Kategoria:ZmarliUrodzeni w 1981|Delbrück, Max1906]]
[[Kategoria:Zmarli w 1981]]
 
[[ca:Max Delbrück]]