Województwo witebskie: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Alexbot (dyskusja | edycje)
Mzopw (dyskusja | edycje)
m WP:SK, drobne redakcyjne
Linia 1:
{{Województwo I RP infobox|
| nazwa_województwa = Województwo witebskie|
| woj_dopełniacz = województwa witebskiego|
| herb_woj = Grafika:POL województwo połockie IRP COA.svg|
| mapa_woj = Grafika:WitebskieIRP.JPG|
| nazwa łacińska = Palatinatus Vitebsciensis|
| istniało = 1503|
| istniało2 = 1772|
| prowincja = [[Wielkie Księstwo Litewskie|Litwa]]|
| stolica_woj = Witebsk|
| sejmik = Witebsk|
| wojewodowie = witebscy|
| powierzchnia_woj = 24 600|
| powiaty = brak|
| senatorowie = 2|
| ludność_woj = |
| rok = |
| gęstość_woj = |
}}
[[GrafikaPlik:Witebsk NO.jpg|thumb|240px|right|Witebsk]]
[[GrafikaPlik:Czaszniki NO.jpg|thumb|240px|right|Czaszniki w województwie witebskim]]
 
'''Województwo witebskie''' – [[województwo]], które było położone na północno-wschodnich kresach [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]]. Formalnie utworzone zostało w [[1503]] r. Od [[I Rzeczpospolita|Rzeczypospolitej]] odpadło w wyniku [[I rozbiór Polski|I rozbioru Polski]] w [[1772]] r.
 
[[Witebsk]] należał w [[XII wiek|XII]] w. do Księstwa [[PołockKsięstwo Połockie|Księstwa Połockiego]] znajdującego się w rękach [[Rurykowicze|Rurykowiczów]] [[Kijów|kijowskich]]. W II poł. tego wieku powstało w wyniku podziałów dynastycznych Księstwo Witebskie jako uposażenie księcia Dawida Rościsławicza. Od [[XIII wiek|XIII]] w. broniło ono swej niezależności przed podbijającymi kolejne księstwa ruskie [[Litwa|Litwinami]]. Prawdopodobnie już w połowie XIII w. znalazło się przejściowo we władaniu książąt litewskich. Ostatecznie pod panowanie Litwy księstwo dostało się w [[1325]] r., gdy [[Olgierd Giedyminowicz|Olgierd]] poślubiając dziedziczkę księstwa Annę, objął w nim władzę w jej imieniu. Księstwo stało się dla Olgierda, po śmierci [[Giedymin (wielki książę litewski)|GiedyminGiedymina]]a, oparciem w walce z braćmi o władzę nad Wielkim Księstwem Litewskim. Po odniesionym wspólnie z [[Kiejstut (wielki książę litewski)|KiejstutKiejstutem]]em zwycięstwie, Olgierd zlikwidował w latach 40. [[XIV wiek|XIV]] w. Księstwo Witebskie i włączył je do Litwy. Od tej pory ziemia witebska zarządzana była przy pomocy namiestników książęcych, a w [[1503]] r. podczas reform [[Aleksander Jagiellończyk|Aleksandra I Jagiellończyka]] zostało z niej utworzone województwo.
 
Ze względu na niewielkie zaludnienie, województwo witebskie nie było podzielone na powiaty. Posiadało dwóch [[urzędy senatorskie|senatorów]]: [[wojewoda|wojewodę]] i [[kasztelan]]a. Po [[unia lubelska|unii lubelskiej]] wojewoda witebski w hierarchii starszeństwa w [[urzędy senatorskie|senacie]], a więc i starszeństwa województw, zajmował miejsce po wojewodzie płockim a przed wojewodą mazowieckim. Podobnie kasztelan witebski szedł wśród kasztelanów większych po kasztelanie płockim a przed najważniejszym z kasztelanów mazowieckich – kasztelanem czerskim (wbrew temu co pisze [[Adam Mickiewicz]] w [[Pan Tadeusz|Panu Tadeuszu]] kasztelania witebska nie była [[urzędy senatorskie|drążkową]]).
Linia 39:
Wojewodami witebskimi byli m.in.:
 
* [[Iwan Sapieha (zm. 1517)|Iwan (Iwaszko, Jan) Sapieha]] 1511-1513
* [[Iwan Sapieha (zm. 1546)|Iwan Sopiha (Sapieha)]] 1520-1529
* Maciej Kłoczko (Kłoczkowicz) h. Ogończyk zwany Ochmistrzowiczem 1532-1543
* Jan Hlebowicz
* Hetman wielki litewski [[Grzegorz Chodkiewicz|Hrehory Chodkiewicz]] 1554-1555
* [[Mikołaj Sapieha (zm. 1599)|Mikołaj Sapieha]] 1588-
* Krzysztof Kiszka -1618
* Szymon Samuel Sanguszko 1626-1638
* Hetman wielki litewski [[Paweł Jan Sapieha]] 1646-1656
* Jan Antoni Chrapowicki -1660-
* Stanisław Pac
* Kazimierz Aleksander Pociej -1717-
* Józef Sołłohub -1772
 
Wśród kasztelanów witebskich byli:
 
* [[Krzysztof Radziwiłł Piorun|Krzysztof Radziwiłł "Piorun"]] -1569-
* Melchior Zawisza -1592
* [[Andrzej Sapieha (syn Iwana)|Andrzej Sapieha]] 1600-1605
* [[Aleksander Dadźbóg Sapieha|Aleksander Bohdan "Dadzbóg" Sapieha]] 1613-
* Jerzy Tyszkiewicz 1730-1735
* Szymon Syruć
* [[Adam Wawrzyniec Rzewuski]] 1790-1793
 
== Zobacz też ==
* [[podział terytorialny Rzeczypospolitej Obojga Narodów]]
 
==Linki zewnętrzne==
*[http://www.dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIII/638 o województwie] w [[Tom XIII SgKP|Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego]]
 
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIII/638 o województwie] w [[Tom XIII SgKP|Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego]]
 
{{Podział I RP}}