|
To wszystko to gówno prawda napiszcie moze jak odbywa sie wymiana gazowa u topielicy i u kałużnicy
'''Wymiana gazowa''' ([[język angielski|ang.]] ''gas exchange'') – proces, w czasie którego dochodzi do [[dyfuzja|dyfuzji]] gazów i ich wymiany pomiędzy całym organizmem a jego otoczeniem ('''wymiana gazowa zewnętrzna''') oraz pomiędzy płynami ustrojowymi a tkankami ('''wymiana gazowa wewnętrzna'''). Wymiana gazowa u organizmów fotosyntetyzujących jest związana z takimi procesami jak [[fotosynteza]], [[oddychanie komórkowe]] i [[fotooddychanie]], u organizmów [[heterotrof]]icznych wymiana gazowa związana jest tylko z procesem oddychania komórkowego. W potocznym znaczeniu oddychanie jest błędnie zawężane do wymiany gazowej<ref>{{cytuj stronę| url = http://aneksy.pwn.pl/biologia/1473924_1.html | tytuł = Słownik terminów biologicznych (on line)
| opublikowany = Wydawnictwo Naukowe PWN SA | rok = 2008 | data dostępu = 13 listopada 2008}}</ref>.
=== Wymiana gazowa u zwierząt ===
Dyfuzja gazów odbywa się poprzez ''powierzchnię oddechową'', którą jest powierzchnia całego [[układ oddechowy|układu oddechowego]], a czasem nawet powierzchnia skóry (jak u [[płazy|płazów]] i u [[Ryby|ryb]]). Powierzchnia oddechowa charakteryzuje się znacznym pofałdowaniem (np. [[Skrzela (anatomia)|skrzela]], [[płuco|płuca]]) zapewniającym skuteczną wymianę gazów.
Wymiana gazowa na powierzchni listków skrzelowych u ryb może zachodzić:
* na zasadzie przeciwprądów (np. skrzela ryb [[Ryby kostnoszkieletowe|kostnoszkieletowych]])
* na zasadzie prądów równoległych (np. skrzela ryb [[Ryby chrzęstnoszkieletowe|chrzęstnoszkieletowych]]).
U człowieka wymiana gazowa przebiega w [[Pęcherzyki płucne|pęcherzykach płucnych]], między ścianą pęcherzyka a oplatającymi ją [[Naczynie włosowate|naczyniami włosowatymi]]. Przez ścianę pęcherzyka i naczyń dyfundują gazy: tlen i dwutlenek węgla. Dyfuzja odbywa się z miejsc o większym stężeniu do miejsc o stężeniu mniejszym, zgodnie z gradientem stężeń. Cząsteczki tlenu dyfundują z pęcherzyków płucnych do krwi, w odwrotnym kierunku wędruje dwutlenek węgla. Tempo tych zjawisk zależy od [[ciśnienie cząstkowe|ciśnień parcjalnych]] gazów.
=== Wymiana gazowa u roślin ===
U [[Rośliny|roślin]] wymiana tlenu i dwutlenku węgla między tkankami rośliny a atmosferą odbywa się poprzez [[Aparat szparkowy|aparaty szparkowe]], [[przetchlinka|przetchlinki]]. W ciemności wymiana gazowa roślin związana jest z wydzielaniem CO<sub>2</sub> i pobieraniem tlenu z tak zwanym [[oddychanie komórkowe|oddychaniem mitochondrialnym]] (wyjątek stanowią rośliny CAM), w okresie dnia rośliny prowadzą wymianę gazową związaną z procesami [[fotosynteza|fotosyntezy]], [[oddychanie komórkowe|oddychania komórkowego]] oraz [[fotooddychanie|fotooddychania]] w przypadku najliczniejszej grupy roślin C<sub>3</sub>, u [[fotosynteza C4|roślin C<sub>4</sub>]] nie obserwuje się wymiany gazowej związanej z fotooddychaniem a u [[fotosynteza CAM|roślin CAM]] wymiana gazowa jest regulowana przez wiele czynników takich jak światło i dostępność wody.
{{Przypisy|stopień = ===}}
=== Bibliografia ===
{{bibliografia start}}
#{{cytuj książkę |nazwisko=Załachowski |imię=Włodzimierz|autor link= |tytuł=Ryby|rok=1997 |wydawca=Wydawnictwo Naukowe PWN |miejsce=Warszawa |id=ISBN 83-01-12286-2}}
#{{cytuj książkę | tytuł= Mały słownik biologiczny | data=1972 | wydawca=Wiedza Powszechna | miejsce=Warszawa}}
{{bibliografia stop}}
[[Kategoria:Biofizyka]]
[[Kategoria:Oddychanie]]
[[de:Gasaustausch]]
[[et:Gaasivahetus]]
[[en:Gas exchange]]
[[nl:Gaswisseling]]
[[ja:ガス交換]]
[[no:Gassutveksling]]
[[nn:Gassutveksling]]
[[simple:Breath]]
[[ta:வாயுப் பரிமாற்றம்]]
[[uk:Газообмін]]
[[zh-yue:唞氣]]
[[zh:氣體交換]]
| 