Przesmyk Karelski: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
WP:SK, drobne redakcyjne |
m robot dodaje: uk:Карельський перешийок; zmiany kosmetyczne |
||
Linia 11:
Północna część [[Przesmyk]]u dostała się we władanie podbijających fińskie ziemie [[Szwedzi|Szwedów]], którzy w [[1293]] r. założyli na swojej części Przesmyku twierdzę [[Wyborg]]. Stała się ona bazą wypadową do najazdów na ruską część [[przesmyk]]u i inne ruskie ziemie. Obszary te w wyniku częstych wojen wielokrotnie były terenem walk i przedmiotem najazdów, co powodowało zniszczenia kraju i straty ludnościowe, np. w [[1578]] r. [[Szwedzi]] po zdobyciu [[klasztor]]u na wyspie [[Walaam]] zabili wszystkich [[prawosławie|prawosławnych]] mnichów z [[monastyr w Walaam|tamtejszego monastyru]]. Jakkolwiek zajmowane przejściowo przez Szwedów obszary Przesmyka do początku [[XVII wiek|XVII]] w. formalnie pozostawały częścią [[Rosja|Rosji]]. W [[1610]] r. [[Szwedzi]] zajęli teren Przesmyka i pewne inne obszary południowej [[Karelia|Karelii]] oraz [[Ingria|Ingrię]] a po półrocznym oblężeniu zdobyli [[Prioziorsk|Korielę]] ([[1611]] r.). Stan ten usankcjonowany został [[pokój stołbowski|pokojem stołbowskim]] z [[1617]] r. Zajęcie przez [[luteranizm|luterańską]] [[Szwecja|Szwecję]] ziem karelskich spowodowało exodus karelskiej, [[prawosławie|prawosławnej]] ludności do innych części [[Karelia|Karelii]] oraz [[Rosja|Rosji]]. Swoje domy opuściło około połowy wszystkich [[Karelowie|Karelów]]. Największa część spośród nich, ok. 25.000 - 30.000 osiadła w rejonie [[Twer]]u, tworząc grupę etniczną określaną mianem Karelów Twerskich. W latach 30. [[XX wiek|XX]] w. liczba Karelów rejonie Tweru była większa niż liczba Karelów w samej [[Karelia|Karelii]], co świadczy o skali migracji z początku [[XVII wiek|XVII]] w. (W latach [[1937]] - [[1939|39]] w okolicy Tweru, noszącego wówczas radziecką nazwę Kalinin funkcjonował [[Karelski Okręg Narodowościowy]])<br />
W [[1710]] r., w czasie [[III wojna północna|wojny północnej]] armia rosyjska odzyskała obszar Przesmyka,
Od tego momentu Przesmyk w należał do [[Rosja|Rosji]], zaś po aneksji przez ten kraj [[Finlandia|Finlandii]] w większości wszedł w skład autonomicznego [[Finlandia|Wielkiego Księstwa Finlandii]].
Po I wojnie światowej znaczna część przesmyka Karelskiego znalazła się w granicach niepodległej [[Finlandia]], która w rejonie tym przejęła granice po Wielkim Księstwie Finlandii. Ponieważ istnienie obcego, nieprzyjaznego państwa w pobliżu drugiego co do wielkościa miasta [[ZSRR]] mogło stanowić potencjalne zagrożenie, [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związek Radziecki]] w ultimatywnej formie zażądał przekazania tych terenów. Spodziewana odmowa miała być pretekstem do najazdu na [[Finlandia|Finlandię]] i
Zgodnie z tymi oczekiwaniami [[Finlandia]] odmówiła spełnienia radzieckich żądań i w wyniku tego w [[listopad]]zie [[1939]] r. nastąpił atak na ten kraj, który rozpoczął tzw. [[wojna zimowa 1939-1940|wojnę zimową]]. Nieudolność radzieckiego dowództwa spowodowała, iż mimo ogromnej przewagi liczebnej i technologicznej [[Armia Czerwona]] poniosła bardzo duże straty i dopiero po kilku miesiącach przełamała fiński pas umocnień zwany [[linia Mannerheima|linią Mannerheima]]. Długotrwały opór uniemożliwił realizację planu podboju [[Finlandia|Finlandii]], jednak traktat pokojowy jakkolwiek utrzymywał niepodległość tego kraju, przekazywał [[ZSRR|Związkowi Radzieckiemu]] ok. 10% fińskich ziem, w tym cały obszar Przesmyka.
Ludność tego obszaru (ok. 420 tys.) w zdecydowanej większości wysiedlono do [[Finlandia|Finlandii]].
W [[1941]] r., po niemieckim ataku na [[ZSRR]] sprzymierzona z [[Niemcy|Niemcami]] [[Finlandia]] opanowała Przesmyk (twz. [[wojna radziecko-fińska 1941-1944|wojna kontynuacyjna]]), co pozwoliło na powrót uchodźców. Z możliwości tej skorzystało ok. 260 tys. osób.<br />W czerwcu [[1944]] r. duże siły radzieckie przeprowadziły ofensywę, która doprowadziła do odbicia utraconych w [[1941 ]]r. obszarów. Po zakończeniu wojny Przesmyk powrócił do [[ZSRR|Związku Radzieckiego]]; ludność fińska została ponownie repatriowana.
Długotrwałe walki w latach [[1939]]-[[1940]] i ponownie w [[1941]] r. oraz w
Po wysiedleniu Finów obszar Przesmyka zasiedlono osadnikami ze [[ZSRR|Związku Radzieckiego]], przede wszystkim z [[Rosja|Rosji]].
Linia 53:
[[fi:Karjalankannas]]
[[sv:Karelska näset]]
[[uk:Карельський перешийок]]
| |||