Zima wulkaniczna: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m lit., int.
Panek (dyskusja | edycje)
małe zimy wulkaniczne, skutki pinatubo
Linia 1:
'''Zima wulkaniczna''' – globalne obniżenie temperatury na skutek przysłonięcia [[Słońce|Słońca]] przez [[popiół wulkaniczny]] i kropelki [[kwas siarkowy(VI)|kwasu siarkowego]], tworzące [[aerozole atmosferyczne]] będące zarodkami kondensacji chmur, zwykle jest następstwem wielkiej [[erupcja wulkanu|erupcji wulkanicznej]].
 
== Zima wulkaniczna a zima nuklearna ==
Pojęcie [[zima wulkaniczna|zimy wulkanicznej]] jako klimatycznego skutku wielkiej [[erupcja wulkanu|erupcji wulkanicznej]] jest kalką pojęcia [[zima nuklearna|zimy nuklearnej]].
 
Po publikacji Crutzena i Birksa w „Ambio” w 1982 roku pojawiła się na temat [[zima nuklearna|zimy nuklearnej]] seria publikacji, w tym w czasopiśmie „Science”, zajmującym wysokie stanowisko na liście rankingowej „Thomson Scientific”, znanej w Polsce pod dawniejszą nazwą „listy filadelfijskiej” (na przykład: Turco i inni, 1983; Ehrlich i inni, 1983, Turco i inni, 1990). Wkrótce wprowadzono pojęcie [[zima wulkaniczna|zimy wulkanicznej]] jako skutku katastrofalnych [[erupcja wulkanu|erupcji wulkanicznych]] (Rampino i inni, 1988, Rampino 2002). Rozbudowana koncepcja [[zima wulkaniczna|zimy wulkanicznej]], opiera się na koncepcji, literaturze i modelach dotyczących [[zima nuklearna|zimy nuklearnej]]. Obok bezpośrednich odwołań (na przykład: Rampino i inni, 1988, Rampino & Self 1992) wskazuje na to koincydencja w czasie rozkwitu publikacji na oba tematy, cytowanie przez autorów opisujących “zimę wulkaniczną” publikacji dotyczących [[zima nuklearna|zimy nuklearnej]], w tym publikacji Crutzena i Birksa, Turco i innych (1983) i innych publikacji oraz przyjęcie identycznego mechanizmu postulowanych zjawisk (patrz np. Rampino i inni 1988). Wspólne jest także opieranie się na modelowaniu zjawisk i opisach jego rezultatów.
 
Zarówno hipoteza [[zima nuklearna|zimy nuklearnej]] jak i [[zima wulkaniczna|zimy wulkanicznej]] nie zostały dotychczas odrzucone przez środowisko naukowe (patrz [[zima nuklearna]]). Istnieje bogata literatura i wciąż powstają nowe publikacje dotyczące [[zima nuklearna|zimy nuklearnej]] (na przykład Turco i inni, 1990; Toon i inni, 2007, Robock i inni, 2007) lub niektórych jej aspektów (np. Mills i inni, 2008), sięgające wciąż do publikacji Crutzena i Birksa (na przykład: Robock i inni, 2007). W dalszym ciągu funkcjonuje też postulat związku wielkich [[erupcja wulkanu|erupcji wulkanicznych]] z katastrofalnymi zmianami w środowisku naturalnym ([[zima wulkaniczna]]) i związanymi z nimi “wielkimi wymieraniami” (patrz np. Rampino 2002) pomimo stwierdzenia, że efekt wpływu erupcji wulkanicznych na klimat zapewne jest tak mały, że maskują go inne naturalne zjawiska (Rampino i inni 1988).
 
Zjawiska pogodowe wywołane erupcją wulkaniczną na mniejszą skalę mogą mieć złożony przebieg. Aerozole atmosferyczne odbijając promieniowanie słoneczne powodują ochłodzenie [[troposfera|troposfery]] i jednoczesne ogrzanie [[stratosfera|stratosfery]]. To z kolei może wpłynąć na [[cyrkulacja powietrza|cyrkulację atmosferyczną]] i wywołać odmienne skutki w różnych regionach. Z tego powodu wybuch wulkanu [[Pinatubo]] w roku 1991 nie wywołał katastrofalnego globalnego ochłodzenia, ale spowodował kilkustopniowe odchylenia od kilkuletniej normy na przełomie lat 1991/1992. Sięgnęły one 2-3 stopni ocieplenia w centralnej Ameryce Płn. i w Europie Północno-Zachodniej i 2 stopni ochłodzenia na Bliskim Wschodzie i w kanadyjskiej Arktyce<ref>{{cytuj pismo |nazwisko =Robock |imię =Alan |tytuł = Volcanic eruptions and climate|czasopismo =Reviews of Geophysics |numer =38 |wydanie =2 |strony =191–219 |data =2000 |url=http://www.agu.org/journals/rg/v038/i002/1998RG000054/1998RG000054.pdf }}</ref>. Zwiększenie ilości aerozoli powoduje wzrost zachmurzenia, przykładowo, po wybuchu indonezyjskiego wulkanu [[Tambora]] w roku 1815, nietypowa ilość opadów odbiła się na plonach na Półwyspie Iberyjskim<ref>{{cytuj pismo |nazwisko = Hołdys|imię =Andrzej |tytuł =Madryt w cieniu Tambory |czasopismo = [[Wiedza i Życie]]|numer = 4|wydanie = |strony = 16|data =kwiecień 2009 |wydawca =[[Prószyński Media]] |miejsce =Warszawa |issn = |doi = }}</ref>.
 
== Wątpliwości ==
Linia 19 ⟶ 21:
 
== Literatura zacytowana ==
 
* Angell J.K., and Korshover J. 1985. Surface temperature changes following the six major volcanic episodes between 1780 and 1980. Journal of Climate and Applied Meteorology 24: 937-951.
* Ehrlich P. R., Harte J., Harwell M. A., Raven P. H., Sagan C., Woodwell G. M., Berry J., Ayensu E. S., Ehrlich A. H., Eisner T. 1983. Long-term biological consequences of nuclear war. Science 222: 1293-1300.
Linia 31 ⟶ 34:
* Turco R. P., Toon O. B., Ackerman T. P., , J. B. Pollack J. B., Sagan C. 1983. Nuclear Winter: Global Consequences of Multple Nuclear Explosions. Science 222: 1283 – 1292.
* Turco R. P., Toon O. B., Ackerman T. P., Pollack J. B., Sagan C. 1990. Climate and smoke: an appraisal of nuclear winter. Science 247: 166-176.
{{Przypisy|stopień====}}
 
[[Kategoria:Klimatologia]]
[[Kategoria:Wulkanizm]]