Enzymy restrykcyjne: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
polskie znaki
Linia 1:
'''Enzymy restrykcyjne''', inaczej '''restryktazy''' – [[enzymy]] z grupy [[endonukleazaEndonukleazy|endonukleaz]] przecinające nić [[Kwas deoksyrybonukleinowy|DNA]] w miejscu wyznaczanym przez specyficzną sekwencję DNA. Rozpoznawana sekwencja z reguły ma charakter symetryczny o długości od 4 do 8 [[para zasad|par zasad]] (pz), choć zdarzają się częste wyjątki. Restryktazy wraz z [[metylazaMetylazy DNA|metylazami DNA]] stanowią system restrykcji i modyfikacji DNA, który w organizmach [[Prokarioty|prokariotycznychprokarioty]]cznych stanowi mechanizm odpornościowy zapobiegający infekcjom przez [[bakteriofag]]i. Niespecyficzność enzymów restrykcyjnych w niektórych warunkach nazywa się [[aktywność star|aktywnością star]].
 
Enzymy restrykcyjne naturalnie występują u bakterii i sinic, stanowiąc element tzw. systemu "restrykcji-modyfikacji". System ten chroni komórkę przed wnikaniem obcego DNA (np. DNA bakteriofagów).
Linia 11:
 
== Podział enzymów restrykcyjnych ==
 
Wyróżnia się następujące typy enzymów restrykcyjnych:
 
; Typ I: wielopodjednostkowe kompleksy enzymatyczne zawierające aktywności metylazy i restryktazy. Przecinają DNA z dala od rozpoznawanej sekwencji, w bliżej nieokreślonym miejscu. Z tego powodu nie mają większego zastosowania praktycznego.
 
; Typ II: przecinają DNA w zdefiniowanym miejscu, w obszarze rozpoznawanej sekwencji lub w jej pobliżu. Składają się z pojedynczych polipeptydów. Rozpoznają sekwencje symetryczne.
 
; Typ IIs: zbliżone do typu II, przecinają z jednej strony rozpoznawanej sekwencji, która jest asymetryczna.
 
; Typ III: duże kompleksy, które wymagają dwóch sekwencji rozpoznawanych w pobliżu siebie. Bez znaczenia praktycznego.
 
; Typ IV: zbliżone do typu II. Zawierają aktywność metylazy i restryktazy w tym samym [[polipeptydBiałka|polipeptydzie]]zie. Przecinają DNA w zdefiniowanym obszarze poza sekwencją rozpoznawania. Aktywności metylazy i restryktazy nie mogą działać równocześnie. Enzym "przełącza" się w zależności od substratu.
 
* Enzymy restrykcyjne rozpoznające tę samą sekwencję DNA a przecinające DNA w odmiennych miejscach nazywamy [[neoschizomerIzoschizomery|neoschizomerami]]ami.
* Enzymy restrykcyjne, różniące się sekwencją swojego polipeptydu i pochodzące z odmiennych organizmów, a rozpoznające tę samą sekwencję DNA i przecinające DNA w takim samym miejscu nazywamy [[izoschizomerIzoschizomery|izoschizomerami]]ami. Interesującą własnością izoschizomerów jest to, że pomimo tej samej specyficzności substratowej, z reguły mają zupełnie odmienną sekwencję i strukturę trzeciorzędową. Wskazuje to na ich osobne pochodzenie ewolucyjne.
 
== Nomenklatura ==
Linia 31 ⟶ 30:
 
=== Przykłady nomenklatury ===
 
* ''Bam''H I - pierwszy enzym wyizolowany z '' '''B'''acillus '''am'''yloliquefaciens '' szczepu '''H'''.
* ''Sma'' I - pierwszy enzym wyizolowany z '' '''S'''erratia '''ma'''rcescens'' szczepu Sb (nazwa szczepu została pominięta w nazwie enzymu).
Linia 65 ⟶ 63:
3'---CCTAG G---5'
|-
|[[HindIII|''Hin''dIII]]||''[[Pałeczka grypy|Haemophilus influenzae]]''
|
5'AAGCTT
Linia 97 ⟶ 95:
3'---CTNA G---5'
|-
|[[Sau3A|''Sau''3A]]||''[[Gronkowiec złocisty|Staphylococcus aureus]]''
|
5'GATC
Linia 105 ⟶ 103:
3'---CTAG ---3'
|-
|[[PovII|''Pov''II*]]||''[[Odmieniec pospolity|Proteus vulgaris]]''
|
5'CAGCTG
Linia 113 ⟶ 111:
3'---GTC GAC---5'
|-
|[[SmaI|''Sma''I*]]||''[[Pałeczka krwawa|Serratia marcescens]]''
|
5'CCCGGG
Linia 121 ⟶ 119:
3'---GGG CCC---5'
|-
|[[HaeIII|''Hae''III*]]||''[[Haemophilus influenzae biogrupa aegyptus|Haemophilus aegyptius]]''
|
5'GGCC
Linia 137 ⟶ 135:
3'---TC GA---5'
|-
|[[EclubV|''Eco''RV*]]||''[[Pałeczka okrężnicy|Escherichia coli]]''
|
5'GATATC
Linia 146 ⟶ 144:
|-
|[[KpnI|''Kpn''I]]<ref name=h>Molecular cell biology. Lodish, Harvey F. 5. ed. : - New Ylubk : W. H. Freeman and Co., 2003, 973 s. b ill. ISBN: 0-7167-4366-3
</ref>||''[[Pałeczka zapalenia płuc|Klebsiella pneumoniae]]''
|
5'GGTACC
Linia 210 ⟶ 208:
 
== Przykłady enzymów restrykcyjnych ==
[[GrafikaPlik:EcoRI restriction enzyme recognition site.svg|120px|thumb|''Eco''RI rozrywa dając lepkie końce.]]
[[GrafikaPlik:SmaI restriction enzyme recognition site.svg|120px|thumb|Eznym restrykcyjny ''Sma''I rozrywa dając tępe końce.]]
Pierwszym wyizolowanym enzymem restrykcyjnym był enzym [[EcoRI|''Eco''R I]]. Wyizolowany został z bakterii ''[[Pałeczka okrężnicy|Escherichia coli]]'' szczepu RY13. ''Eco''R I rozpoznaje następującą sekwencją DNA:
 
Linia 236 ⟶ 234:
 
== Linki zewnętrzne ==
* [http://rebase.neb.com/rebase/ REBASE - baza danych enzymów restrykcyjnych]
 
[[Kategoria:Enzymy restrykcyjne| ]]