Filozofia prawa: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Linia 12:
 
== Problematyka filozofii prawa ==
Filozoficzna refleksja nad prawem ma długą i różnorodną tradycję. W tej różnorodności występowały jednak stałe tematy wokół których koncentrowały się spory dyscypliny. Według współczesnego filozofa prawa, [[Robert Alexy|Roberta Alexy'ego]], współczesnego filozofa prawa, można wskazać trzy zasadnicze problemygrupy problemów filozofii prawa na przestrzeni dziejów<ref>{{cytuj pismo |nazwisko = Alexy|imię = Robert|autor link = Robert Alexy|tytuł = The Nature of Legal Philosophy|czasopismo = Ratio Iuris|numer = 17|wydanie = 2|strony = 156-167}}</ref>. Są to problemyzagadnienia [[istota prawa|istoty prawa]], jego wymiaru praktycznegofaktycznego oraz uprawomocnienia ([[legitymizacja|legitymizacji]] (uprawomocnienia).
 
=== Problem istoty prawa ===
Problem istoty prawa wskazywany jest często jako główne zagadnienie filozofii prawa, odróżniające ją od innych nauk teoretycznoprawnych. Głównym pytaniem stawianym przez filozofów jest "czym prawo jest w istocie", które obecniewspółcześnie sprowadzane bywa do pytania "z jakiego rodzaju bytów składa się prawo i jak te jednostkowe byty składają się na pewną całość nazywaną prawem"<ref>{{cytuj pismo |nazwisko = Alexy|imię = Robert|autor link = Robert Alexy|tytuł = The Nature of Legal Philosophy|czasopismo = Ratio Iuris|numer = 17|wydanie = 2|strony = 159}}</ref>. CzęstąPodstawowy odpowiedziąspór najaki tosię pytanie,tu jestwywiązał określenietoczył się między ideą prawa jako pewnegonormy i ideą prawa jako faktu. Zgodnie z tym pierwszym stanowiskiem prawo jest pewnym [[system prawny|systemusystemem]] [[norma prawna|norm]], które można badać w sposób [[analityczna teoria prawa|analityczny]] (tak np. [[Hans Kelsen]] czy [[pozytywizm prawniczy|pozytywiści]]). Na odmiennym stanowisku stoją [[realizm prawniczy|realiści]], traktujący prawo jako określony [[fakt społeczny]], który należy badać metodami odpowiednimi do [[nauki społeczne|nauk społecznych]]. Osobne spory toczyły się także wobec kwestii definicyjnych (''czym prawo różni się np. wobecod [[obyczaj]]u'').
 
=== Problem faktyczności prawa ===
Problem ten odnosi się (według Alexy'ego) odnosi się przede wszystkim do dwóch kwestii: związków prawa z [[władza|władzą]], oraz [[efektywność prawa|efektywności prawa]]<ref>{{cytuj pismo |nazwisko = Alexy|imię = Robert|autor link = Robert Alexy|tytuł = The Nature of Legal Philosophy|czasopismo = Ratio Iuris|numer = 17|wydanie = 2|strony = 159}}</ref>. W pierwszym z tych problemów filozofia prawa ściśle wiąże się z [[filozofia polityczna|filozofią polityki]]. Zasadniczymi kwestiami są tutaj to, czy władza i stojąca za nią siła są koniecznym warunkiem prawa, a także problem [[instrumentalizacja prawa|instrumentalizacji prawa]], czy jego represyjności i związków z ustrojem politycznym.
 
Zagadnieniom faktycznej efektywności prawa bliżej natomiast do [[socjologia prawa|socjologii prawa]]. Dla filozofii prawa interesujące jest tutaj to, w jakie relacje łączą system prawny i [[społeczeństwo]], a więc dlaczego i w jaki sposób prawo oddziałuje na zachowania jednostek, czy też dlaczego pewne normy znajdują posłuch, a inne nie.?
 
=== Problem legitymizacji prawa ===
{{main|legitymizacja prawa}}
Pytanie o legitymizację prawa, to pytanie o podstawy obowiązywania (czy prawomocności) prawa. Dyskusje na ten temat najczęściej dotyczą związków prawa i [[moralność|moralności]], a więc tego czy moralność jest w konieczny sposób związana z prawem, czylub też co się dzieje w wypadku kolizji prawa i moralności. Filozofia prawa nie zajmuje się przy tym jedynie badaniem tych podstaw prawomocności, lecz często ma charakter krytyczny wobec zastanej rzeczywistości prawnej, wskazując na standardy, którym prawo powinno sprostać, by było uznane za słuszne.
 
== Główne stanowiska filozoficznoprawne ==