Kritozaur: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m →W kulturze: w |
m dr.poprawki |
||
Linia 1:
{{Propozycja Dobrego Artykułu}}
{{Zwierzę infobox
|
|
|
| okres istnienia = [[kampan]],<br />{{okres istnienia grupy organizmów 2|73}}
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| plemię = [[grypozaury]]
|
| ranga podtaksonu = [[gatunek (biologia)|Gatunki]]
| podtaksony = * ''K. navajovius'' ([[Barnum Brown|Brown]], 1910)
* ''K. australis'' ([[José Bonaparte|Bonaparte]], Franchi, Powell, & Sepulveda, 1984
|
| opis =
| wikispecies = Kritosaurus
| commons = Category:Kritosaurus
}}
'''Kritozaur''' (''Kritosaurus'', {{łac.}} "rozdzielony jaszczur") – rodzaj dinozaura kaczodziobego. Jego nazwa bywa błędnie interpretowana jako "nobliwy jaszczur"<ref name=NHM>{{cytuj stronę|url=http://internt.nhm.ac.uk/jdsml/nature-online/dino-directory/detail.dsml?Genus=Kritosaurus|tytuł=Natural History Museum|data dostępu=27 czerwca 2009|język=en}}</ref>, odnosi się ona do domniemanego orlego nosa zwierzęcia<ref name=BC07>{{cytuj książkę
Linia 38:
| język = en
}}
</ref>. Obszar nosowy był
== Morfologia ==
Takson ''Kritosaurus'' został ostatecznie opisany jedynie na podstawie niepełnej [[czaszka|czaszki]] i
| nazwisko = Horner
| imię = John R.
Linia 78:
| seria = Geological Society of America Special Paper '''40'''
}}
</ref>.
Całkowitą długość zwierzęcia szacuje się na około 8<ref name=NHM />
== Klasyfikacja ==
''Kritosaurus'' zaliczał się rodziny [[hadrozaury|hadrozaurów (dinozaurów kaczodziobych)]] i podrodziny [[hadrozaury płaskogłowe|Hadrosaurinae, hadrozaurów płaskogłowych]]. Ponieważ nie poznano go zbyt dobrze, nie ustalono, kim byli jego
== Odkrycie ==
Linia 99:
| rok = 1910
|język=en
}}</ref>. Początkowo nie potrafił definitywne powiązać go z jednostką [[stratygrafia|stratygraficzną]], lecz od 1916 mógł już określić je na późny [[kampan]] i przypisać do formacji zwanej dzisiaj [[
| nazwisko = Gilmore
| imię = Charles W.
Linia 122:
|język=en
}}
</ref>. W czasie odkrycia większa część przodu czaszki była już zerodowana i
| nazwisko = Sinclair
| imię = William J.
Linia 134:
|język=en
}}
</ref>. Początkowo chciał nadać swemu znalezisku nazwę ''[[Nectosaurus]]'',
| url = http://dml.cmnh.org/1999Nov/msg00560.html
| tytuł = Re: What are these dinosaurs? 2: Return of What are these dinosaurs?
| data dostępu = 2007-06-15
| autor = Olshevsky, George
|
| data = 1999-11-17
| opublikowany = Dinosaur Mailing List
|język=en
}}
</ref>. Epitet gatunkowy został
W 1914 publikacja o posiadającym łukowaty pysk grypozaurze<ref name=LL14>{{cytuj pismo
Linia 158:
|język=en
}}
</ref> zmieniła poglądy Browna na anatomię pyska kritozaura. Powracając do wspomnianych już fragmentów, zmienił swą rekonstrukcję, dodając łukowaty grzebień nosowy przypominający
| nazwisko = Brown
| imię = Barnum
Linia 181:
|język=en
}}
</ref>) i stało się
| nazwisko = Lull
| imię = Richard Swann
Linia 193:
|język=en
}}
</ref>. Od tego czasu aż do roku 1990 ''Kritosaurus'' składał się z typowego gatunku ''K. navajovius'', a także ''K. incurvimanus'' i ''K. notabilis'', wcześniejszego gatunku typowego grypozaura. Kiepsko znany ''[[
| nazwisko = Marsh
| imię = O.C.
Linia 204:
|język=en
}}
</ref>, opisany
| nazwisko = Prieto-Márquez
| imię = Alberto
Linia 211:
| url = http://www.app.pan.pl/archive/published/app51/app51-077.pdf
| czasopismo = Acta Palaeontologica Polonica
| numer =
| wydanie =
| strony = 77–98
| rok = 2006
Linia 218:
}}</ref>.
W późnych latach siedemdziesiątych i wczesnych osiemdziesiątych wywiązała się dyskusja, w której ''[[hadrozaur|Hadrosaurus]]'' rozważany był jako możliwy synonim dla taksonów ''Kritosaurus'', ''Gryposaurus'', a nawet obu, szczególnie w na pół specjalistycznych "słownikach dinozaurów"<ref name=DFG82>{{cytuj książkę
| nazwisko = Glut
| imię = Donald F.
Linia 241:
|język=en
}}
</ref>. W
| nazwisko = Norman
| imię = David. B.
Linia 254:
|język=en
}}
</ref>. W
| nazwisko = Bonaparte
| imię = José
Linia 265:
| strony = 284–299
| rok = 1984
| język =
}}
</ref>. Gatunek
| nazwisko = Weishampel
| imię = David B.
Linia 285:
</ref>.
Kolejny zwrot historii kritozaura nastąpił w 1990, gdy [[Jack Horner]] i [[David B. Weishampel]] raz jeszcze odłączyli od niego grypozaura,
| nazwisko = Horner
| imię = John R.
Linia 296:
|język=en
}}
</ref>, ale w następnym roku [[Adrian Hunt]] i [[Spencer G. Lucas]] przenieśli każdą z nich do własnego rodzaju, tworząc nazwy ''[[anasazizaur|Anasazisaurus]]'' i ''[[Naashoibitosaurus]]''<ref name=HL93>{{cytuj książkę
| nazwisko = Hunt
| imię = Adrian P.
Linia 322:
| seria = New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, '''35'''
|język=en
}}</ref>.
W końcu północnoamerykański zasięg geograficzny potencjalnych pozostałości kritozaura rozszerzył się. Odnaleziono jego kości, w tym też czaszkę, w późnokampańskiej [[
| nazwisko = Sankey
| imię = Julia T.
Linia 352 ⟶ 351:
== Paleoekologia ==
[[Plik:Kritosaurus.jpg|thumb|''K. navajovius'' – czaszka, [[Amerykańskie Muzeum Historii Naturalnej]]]]
''Kritosaurus'' został odkryty w ogniwie De-na-zin
| nazwisko = Russell
| imię = Dale A.
Linia 363 ⟶ 362:
| isbn = 1-55971-038-1
|język=en
}}</ref>.
== Paleobiologia ==
Linia 382 ⟶ 380:
|język=en
}}
</ref>. Kritozaur
== W kulturze ==
Synonimizacja kritozaura i grypozaura trwająca od lat dziesiątych do dziewięćdziesiątych XX wieku doprowadziła do zniekształcenia oryginalnych wizerunków obu rodzajów. Kanadyjskie szczątki były o wiele pełniejsze, w związku z czym większość przedstawień i dyskusji pomiędzy latami dwudziestymi i wspomnianymi już dziewięćdziesiątymi
| nazwisko = Norman
| imię = David B.
Linia 399 ⟶ 397:
}}</ref>, tyczy się bardziej grypozaura.
{{przypisy|2}}
{{ornitopody}}
|